عشق افلاطونی نوعی عشق می باشد. عشق افلاطونی طرفداران زیادی دارد. در واقع عشق افلاطونی عشقی است که در آن هیچگونه رابطه جنسی شکل نمی گیرد.
در رابطه افلاطونی ۲ نفر (همجنس یا غیرهم‌جنس) پیوند نزدیک دارند، اما خبری از روابط جنسی نیست. این پیوند از دوستی معمولی قوی‌تر است و در آن احساس همسویی، اعتماد، اطمینان و وفاداری موج می‌زند. در واقع چیزی شبیه یافتن نیمه گمشده غیرعاشقانه است. شما میتوانید با بهترین دوستتان، یکی از همکارانتان یا اعضای فامیل صرف‌نظر از جنسیت آنها رابطه افلاطونی داشته باشید؛ رابطه‌ای سراسر توجه، تحسین، اعتماد، اعتبار، وفاداری و صداقت.
بله همانطور که حدس زدین اصطلاح عشق افلاطونی از اسم افلاطون فیلسوف بزرگ گرفته شده است.
بسیاری معتقدند این عشق برای اولین بار توسط افلاطون مطرح شده و بعدها نام او برای توصیف بهتر این گونه روابط در کنار کلمه عشق قرار داده شده است
عده ای دیگر اعتقاد دارند به عشق یکطرفه هم عشق افلاطونی گفته می شود
در این نوع عشق های یکطرفه معمولا یک طرف اصلا در جریان قرار ندارد و یا تمایلی به برقراری رابطه در او دیده نمی شود.
ادبیات فارسی مملو از عشق های یکطرفه (عشق افلاطونی) است که معشوق یا تمایلی به برقراری رابطه ندارد و یا اصلا در جریان عشق عاشق قرار ندارد.
عشق های خیالی هم بدون ارتباط با عشق افلاطونی نیست.
در این نوع عشق ها، فردی عاشق شخصی در خیال خود می شود
شاید او را در جایی دیده، شاید در خیال خود او را ساخته و احتمال دیگر، اما موضوع اصلی این است که این نوع عشق ها تنها به صورت یک نفره دنبال می شوند.
اگر در رابطه افلاطونی نشانه‌هایی از عشق دیده شود و کماکان میل جنسی میان افراد نباشد یا سرکوب شود، می‌توان آن را عشق افلاطونی نامید. افلاطون، فیلسوف یونان باستان، معتقد بود ما انسان‌ها زمانی این عشق را تجربه می‌کنیم که فرد مقابل را تکمیل‌کننده نقاط ضعف خود ببینیم. او اعتقاد داشت چنین عشقی انسان را به آرمان‌های الهی نزدیک می‌کند.
چند اصطلاح جالب برای توصیف انواع عشق افلاطونی وجود دارد که بیشتر در جوامع غربی کاربرد دارند:
در فرهنگ غربی علاوه بر عشق و رابطه افلاطونی، مفهوم همسر یا «شریک افلاطونی» نیز پذیرفته شده است. در این حالت، دو طرف به رابطه افلاطونی طولانی‌مدت متعهد می‌شوند و زندگی مشترک خود را آغاز می‌کنند. تعهد این زوج به‌جای احساسات عاشقانه یا روابط جنسی، بر پیوند عاطفی قوی بینشان استوار است و می‌تواند در ادامه به ازدواج ختم شود یا نشود.
اگرچه این مفهوم به‌تازگی در جوامع غربی معرفی شده است، می‌توان آن را دنباله‌رو ازدواج بوستونی دانست که در اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ بین زنان ایالت‌های شمالی قاره آمریکا وجود داشت. دو طرف این ازدواج معمولا ثروتمند بودند و به‌جای ازدواج سنتی، کاملا مستقل از حمایت‌های مالی یک مرد، با یکدیگر زندگی می‌کردند. همچنین اگر علاقه دارید میتوانید مقاله چگونه پیشنهاد ازدواج بدهیم؟ را مشاهده نمایید.
عشق افلاطونی و رابطه عاشقانه متفاوت‌اند. اساس هر دو رابطه دوستی عمیق است، ولی در روابط عاشقانه صمیمیت فیزیکی هست که در عشق‌های افلاطونی دیده نمی‌شود. از طرفی انتظارات و فشارهای عشق افلاطونی کمتر است و بیشتر دوام دارند، چون برخلاف عشق‌های آتشین از سر هیجان نیست و به‌قول معروف تب تندی نیست که زود عرق کند.
در روابط افلاطونی حتی اگر فرد مایل به نزدیکی جسمی باشد و بخواهید دوست خود را در آغوش بگیرد و ببوسد، معمولا این خواسته در حد میل باقی می‌ماند و درگیر این فعالیت‌ها نمی‌شود.
دوستی درجات مختلفی دارد و عمیق‌ترین درجه‌اش دوستی افلاطونی است که در آن صمیمیت به اوج می‌رسد. در این حالت، احساس می‌کنید میتوانید مقابل کسی آسیب‌پذیر باشید و برایش از عمیق‌ترین افکار، احساسات و تجربیات خود بگویید و چنین نتایجی به دنبال دارد:
شاید برخی این ویژگی‌ها را در دوستی‌های ساده خود هم ببینید، اما فرق دوستی افلاطونی این است که همه اینها را با هم و در حد کمال دارد. همچنین اگر علاقه دارید میتولنید مقاله 14 روش تقویت اعتماد به نفس را مشاهده نمایید.
یک قدم قبل از یافتن عشق افلاطونی، ایجاد رابطه افلاطونی است، یعنی داشتن دوستی که بتوانید روحتان را برایش آشکار کنید و از تاریک‌ترین نقاط وجودتان بگویید. چنین رابطه‌ای ناگهانی شکل نمی‌گیرد و ساختنش زحمت دارد. اما میتوانید خودتان فرصتی برای ایجاد این روابط فراهم کنید. می‌پرسید چطور؟ در ادامه چند نکته مهم را گفته‌ایم.
دوستی افلاطونی باید به شما احساس کامل‌شدن بدهد. بنابراین بهتر است دنبال کسانی باشید که با شما علایق مشترک داشته باشند. اگر از کتاب‌خواندن لذت می‌برید، احتمال اینکه جرقه این دوستی در کتابخانه بخورد برای شما بیشتر است. اگر عاشق هنرهای رزمی هستید، در باشگاه‌های ورزشی دنبال این فرد بگردید. هرچه این علایق مشترک بیشتر باشند، رابطه بیشتر دوام خواهد داشت. البته فعالیت مشترک فقط یکی از راه‌های احساس نزدیکی است.
با مکالمه عمیق بینش خوبی به دیدگاه‌های فرد مقابل پیدا می‌کنید. دو نفر فقط با مکالمه می‌فهمند که هر دو به فیزیک علاقه‌مندند، از بحث‌های تاریخی لذت می‌برند یا کندوکاو در مسائل سیاسی برایشان لذت‌بخش است. این گفت‌وگوهای عمیق درِ ارتباطات معنی‌دار را باز می‌کنند. در واقع شما به فرد دیگری اعتماد می‌کنید و از عمیق‌ترین عقاید خود برای او می‌گویید تا او را به تفکر وادارید؛ او هم برای بازگوکردن نظراتش به شما اعتماد می‌کند.
آرامش در روابط افلاطونی هزینه کمتری دارد، اما این روابط هم نیازمند توجه و مراقبت‌اند. لازم نیست خود را به سختی بیندازید. فقط با کارهای کوچک محبت‌تان را یادآوری کنید و دوستی را زنده نگه دارید. مثلا میتوانید:
گاهی رابطه به رفتارهای بد و توهین‌آمیز آلوده می‌شود. آدم‌ها تغییر می‌کنند. گاهی بهتر می‌شوند و گاهی بدتر. این تغییرات یا دوستی را به‌سمت رشد سوق می‌دهند یا به آن آسیب می‌زنند. اگر احساس می‌کنید رابطه‌تان در مسیر اشتباه قرار گرفته است یا به‌مرور کم‌رنگ می‌شود، دستی به رویش بکشید و آن را هرس کنید. یادتان باشد رفتار توهین‌آمیز در هیچ رابطه‌ای پذیرفته نیست، حتی اگر از جانب فردی باشد که روزی دوست افلاطونی شما محسوب می‌شده است.
خیانت عاطفی می‌تواند ازدواج و همچنین خانواده شما را از بین کند. شما فقط مقدار معینی «انرژی عاطفی» دارید؛ وقتی این انرژی را روی همسر و خانواده متمرکز نمی‌کنید، مابقی آن به کجا می‌رسد؟ بیشتر خیانت‌های عاطفی و فیزیکی، با دوستی‌های ساده و حتی افلاطونی شروع می‌شود.
معمولاً این روابط ساده، در ابتدا قصدی برای تبدیل‌شدن به چیزی بیشتر را ندارند. صرف نظر از این موضوع، مرز بین دوستی‌های افلاطونی و روابط عاطفی باریک است. علاوه‌بر این، خیانت عاطفی می‌تواند به‌سرعت به معاشقه و روابط جنسی منجر شود. اما چه می‌شود که دوستی افلاطونی یا ساده به خیانت عاطفی می‌انجامد؟
تفاوت اصلی بین یک دوستی افلاطونی و خیانت، تماس واقعی و فیزیکی‌ست. معمولاً خیانت به این صورت است که افراد، رو در رو یکدیگر را ملاقات می‌کنند و سپس درگیر احساسات و در نهایت سکس می‌شوند. همچنین در یک خیانت عاطفی ممکن است ملاقاتی وجود داشته باشد، اما این ملاقات به‌صورت مجازی باشد و صمیمیت فیزیکی در کار نباشد.
بسیاری از افرادی که از نظر عاطفی خیانت می‌کنند، آن را خیانت نمی‌دانند. فکر آنها این است که چون هیچ تماس فیزیکی واقعی وجود ندارد، این رفتار را نمی‌توان خیانت در نظر گرفت. همچنین برخی دیگر با چهره‌ای حق‌به‌جانب و روشنفکرانه، از اصطلاح «دوستی افلاطونی» استفاده می‌کنند. شاید به‌کاربردن این اصطلاح تا حدودی دهان‌پرکن و حاشیه امن باشد، اما برای افرادی که اسم دوستی افلاطونی روی روابط بیرونی‌شان می‌گذارند، یک آزمون ساده وجود دارد.
همانطور که در بخش مقایسه خیانت عاطفی و دوستی افلاطونی هم به آن اشاره کردیم، دوستی افلاطونی، فراتر از روابط عاطفی و جنسی‌ست و خبری از معاشقه در آن نیست. با چنین تعریفی، آزمون این است:
شمایی که می‌گویید خیانت نکرده‌اید و رابطه‌تان یک دوستی افلاطونی‌ست، آیا حاضرید پیام‌هایی را که به شخص سوم داده‌اید، به همسر یا پارتنر خود نشان دهید؟ اگر میتوانید و مطمئن هستید که همسرتان هم از خواندن آن ناراحت نمی‌شود، پس احتمالاً ادعای شما درست است؛ اما اگر چنین کاری را نمی‌توانید انجام دهید یا احتمال ناراحتی همسرتان وجود دارد، پس شما در حال خیانت هستید!
در مقایسه خیانت عاطفی و دوستی افلاطونی به این موضوع اشاره کردیم که رابطه افلاطونی، فارغ از بحث جنسیت و نژاد است؛ پس یک رابطه افلاطونی نمی‌تواند به یک رابطه عاطفی ختم شود؛ زیرا ممکن است این رابطه بین دو همجنس باشد. پس نگاه جنسیتی باید کاملاً از دوستی افلاطونی حذف شود.
هیچ اشکالی در ایجاد روابط دوستانه از هر جنسیتی وجود ندارد. در واقع، حفظ دوستی‌های خارج از رابطه عاشقانه می‌تواند به‌عنوان یک نشانه اصلی از یک رابطۀ سالم باشد. حتی ممکن است جزئیات خاصی را در مورد خود یا رابطه‌تان با این دوستان به اشتراک بگذارید. همچنین ممکن است آنچه را که به دوستان خود محرمانه گفته‌اید، به شریک خود بگویید. صحبت‌کردن در مورد موقعیت‌ها با دوستان، هم برای بیان و هم به‌دست‌آوردن بینش در کارهای روزانه، اغلب مفید است.
با این حال، یک تفاوت کلیدی در مقایسه خیانت عاطفی و دوستی افلاطونی نهفته است: دوستان نقش حمایتی دارند، نه نقش رهبری. اگر رابطه افلاطونی شما به‌گونه‌ای ادامه پیدا کند که افسار زندگی شما به دست دوستتان بیفتد و او مسیر و تصمیمات شما را تعیین کند؛ یا انتظاراتی از یکدیگر داشته باشید که به رابطه زناشویی شما لطمه وارد کند، باید بدانید که سفره خیانت، برایتان پهن شده است!
بر اساس تحقیقات، داشتن عشق و حمایت بر سلامت جسمی انسان اثر می‌گذارد. می‌توان گفت عشق و حمایت افلاطونی سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند و خطر ابتلا به انواع بیماری‌های جسمی و حتی احتمال بروز افسردگی و اضطراب را می‌کاهد.
استرس مزمن سبب مشکلات سلامتی مثل بیماری قلبی، فشار خون بالا، مشکلات گوارشی و ضعف سیستم ایمنی بدن می‌شود. همچنین می‌تواند عامل بروز مشکلات خلقی مثل اضطراب و افسردگی باشد. شواهد نشان می‌دهند حفظ روابط افلاطونی به انسان کمک می‌کند راحت‌تر با استرس کنار بیاید و با آن مقابله کند.
انسان برای آنکه در برابر چالش‌های زندگی انعطاف به خرج دهد، به محبت، حمایت و عشق نیاز دارد. چه در روابط عاشقانه خود مشکل داشته باشید، چه درگیر مشکلات خانوادگی، مسائل کاری و ضعف‌های سلامتی باشید، رابطه افلاطونی از شما حمایت می‌کند تا این طوفان‌ها را پشت‌سر بگذارید.
عشق افلاطونی دوستی بدون ابعاد رمانتیک یا رابطه‌ی جنسی است، در حالی که عشق رمانتیک به شدت به صمیمیت فیزیکی وابسته است.
اگرچه عشق رمانتیک می‌تواند به عنوان دوستی افلاطونی شروع شود، اما عوامل دیگری هم مثل جذابیت طرف مقابل در شروع آن دخیل است که با گذشت زمان می‌تواند به چیزی عمیق‌تر تبدیل شود.
همانطور که گفتیم، عشق افلاطونی در واقع به عنوان یک دوستی نمود پیدا می‌کند که به افراد کمک می‌کند تا ادراکشان از زیبایی را تکامل بخشند و به ابعاد غیر جسمانی زیبایی نیز در دیگران توجه داشته باشند.
اکثر مردم دوستی‌های افلاطونی خود را «پرشور و هیجان» توصیف نمی‌کنند. به عبارت «زن و شوهر پرشور» فکر کنید و تصویری که به ذهنتان می‌رسد. معمولاً تصویر دو نفر است که علاقه‌ی شدید و غیر قابل انکاری نسبت به هم دارند و هیچ‌گاه از یکدیگر سیر نمی‌شوند.
شور و اشتیاق و روابط رمانتیک از یکدیگر جداشدنی نیستند، بنابراین وقتی از یکی از آنها نام برده می‌شود، معمولاً به دیگری هم اشاره می‌شود. در حقیقت همه دوست دارند که شریک عاطفی‌شان نسب به آنها احساسات قوی و مثبتی داشته باشد.
اما در یک رابطه‌ی افلاطونی هرگونه شور و اشتیاق بر چیزی غیر از دوست شما متمرکز است.
شما میتوانید ماه‌ها یا حتی سال‌ها دور از یکدیگر زندگی کنید بدون اینکه احساس کنید بخشی از وجود شما گم شده است. ممکن است دلتان برای دوستتان تنگ شود، اما برای دیدن او احساس حرص و ولع ندارید.
در واقع دفعه بعد که دوستتان را می‌بینید، رابطه‌ی شما تقریباً مثل قبل خواهد بود، بدون اینکه هیچ یک از شما مجبور باشید برای اثبات واقعی بودن دوستی خود به دیگری یک حرکت بزرگ انجام دهید.
شما موظف به برنامه‌ریزی منظم قرارها برای اثبات جدی بودن دوستی خود نیستید. هنگامی که هر دو تمایل دارید، بدون هیچگونه فشاری برای انجام این کار، با یکدیگر معاشرت می‌کنید.
عشق افلاطونی در بهترین حالت خود عاری از هر گونه خودخواهی و حسد است زیرا هر یک از طرفین بیشتر از آنکه به ارضای نیازهای شخصی خود اهمیت دهد، به خوشحال کردن دوست خود اهمیت می‌دهد.
عشق رمانتیک هم می‌تواند گاهی فداکارانه باشد، اما معمولاً با گذشت زمان منجر به صمیمیت فیزیکی می‌شود که برای هر دو نفر خوشحال‌کننده است. در حالی که مطمئناً دوست دارید شریک عاطفی شما از لحظاتی که با هم می‌گذرانید لذت ببرند، خودتان هم دوست دارید که از آن لحظات لذت ببرید.
مشکلات زمانی روی می‌دهند که رابطه فقط ابعادی رمانتیک و جنسی داشته باشد و انرژی کمتری بر دوستی متمرکز شود.
عشق افلاطونی معمولاً از عشق رمانتیک خیلی ساده‌تر است. در روابط افلاطونی شما دیگر نگران این نیستید که آیا حرف‌های همسرتان را درست متوجه شده‌اید یا چیزی را که انتظار داشته شما بدانید متوجه نشده‌اید و مشکلاتی از این قبیل.
شما فقط از همراهی یکدیگر لذت می‌برید بدون هیچگونه فشاری برای خواندن ذهن طرف مقابل، پیش‌بینی خواسته‌های او یا بیان کردن حرف درست.
با این حال شما میتوانید زبان عشق طرف مقابلتان را بیاموزید و با او به همان زبان صحبت کنید، اما در عین حال بدون این که استرس داشته باشید که آیا هنوز یکدیگر را درست درک می‌کنید، به معاشرتتان ادامه دهید.
در روابط افلاطونی، میتوانید خود واقعیتان باشید بدون اینکه نگران باشید دوستتان تصمیم بگیرد شما را به این خاطر کنار بگذارد و با شخص دیگری دوست شود.
این مسأله عمدتاً به این دلیل است که استانداردهای شما برای روابط افلاطونی بسیار پایین‌تر از روابط عاطفی است. در روابط افلاطونی این‌طور نیست که شما قصد داشته باشید تا آخر عمر به طرف مقابل متعهد باشید.
مثلاً اگر روزی متوجه شدید که بهترین دوست افلاطونی شما یک قاتل زنجیره‌ای است یا جسد حیوانات خانگی را در فریزرش پیدا کردید، ممکن است همان‌جا به رابطه‌ی خود با او پایان دهید.
به خاطر سطح انتظارات پایین‌تر در روابط افلاطونی، شما معمولاً به دنبال کسی نیستید که همه چیز شما باشد و شریک زندگی‌تان شود، صرفاً به دنبال کسی هستید که از مصاحبت با او برای مدت محدود لذت می‌برید.
به احتمال زیاد ویژگی‌ها یا عاداتی را که در شریک عاطفی خود تحمل نمی‌کنید، در مورد دوستان افلاطونی خود نادیده می‌گیرید و آنها هم از شما انتظار ندارند که به انسانی بهتر از آنچه که اکنون هستید، تبدیل شوید.
وقتی که به لحاظ عاشقانه با کسی درگیر هستید، سعی می‌کنید بهترین شریک ممکن برای او باشید و انتظار دارید او نیز عین همین تلاش را برای شما انجام دهد.
دوستان افلاطونی به طور کلی در مورد اینکه دوستانشان با افراد دیگری دارای روابط افلاطونی یا عاشقانه باشند، احساس حسادت نمی‌کنند. با این اوصاف، اگر به نظر برسد که دوست شما معاشرت با دوستان دیگرش را به شما ترجیح داده، ممکن است کمی احساس حسادت کنید.
با این حال، به احتمال زیاد بعید است که از دوست خود در مورد این اتفاق توضیح بخواهید یا از او بپرسید که آیا دوستان دیگرش را بیشتر از شما دوست دارد؟ همچنین اگر آنها معاشرت با شما را به معاشرت با دیگران ترجیح ندهند، به احتمال زیاد دوستی شما پایدار خواهد ماند.
اما اگر احساسات عاشقانه‌ای نسبت به دوست افلاطونی خود پیدا کنید، به احتمال زیاد در مورد هر رقیب احتمالی حسادت می‌کنید.
شما و دوست افلاطونی خود زمان زیادی را جدا از هم می‌گذرانید و شما در مورد نحوه‌ی گذراندن وقت دوست خود و اینکه با چه کسی معاشرت دارد حس کنجکاوی و وسواس ندارید.
حتی اگر بهترین دوست افلاطونی شما بخواهد کاری غیر از گذراندن عصرش با شما انجام دهد، شما احساس تهدید یا ناامنی نمی‌کنید.
در واقع، شما احتمالاً نمی‌خواهید هر روز عصر را با هم بگذرانید و اگر در یک رابطه عاشقانه با شخص دیگری باشید، معمولاً برنامه عصرهای شما از قبل مشخص شده است.
