«تابناک با تو» - اندومتریوز عمیق نوعی از این بیماری است که در آن بافت شبیه به اندومتر در عمق بیش از ۵ میلی متر زیر سطح صفاق لگن رشد میکند. این نوع اندومتریوز میتواند علائم شدیدتر و طاقتفرسایی را نسبت به اندومتریوز سطحی ایجاد کند. در این مقاله به بررسی علائم، تشخیص، درمان و عوارض اندومتریوز عمیق میپردازیم.
بافت پوششی داخلی رحم شما آندومتر نامیده میشود. هنگامی که این بافت در خارج از حفره رحم رشد میکند، به وضعیتی به نام آندومتریوز تبدیل میشود. اندومتریوز نفوذی عمیق، شکل پیشرفته تری از آندومتریوز است. این زمانی اتفاق میافتد که بافت شبیه آندومتر به اندامهای داخل یا نزدیک حفره لگن شما گسترش یابد.
این وضعیت نادر است. حدود ۱ درصد از زنان در سن باروری و ۲۰ درصد از مبتلایان به آندومتریوز را تحت تاثیر قرار میدهد. این مقاله برای آشنایی بیشتر با اندومتریوز نفوذی عمیق، علائم، تشخیص و درمان آن را مورد بحث قرار خواهد داد. به خواندن ادامه دهید تا در مورد این بیماری اطلاعات بیشتری کسب کنید.
اندومتریوز عمیق چیست؟
اندومتریوز عمیق نوعی پیشرفته از آندومتریوز است. این نوع آندومتریوز نسبت به سایر انواع آن، شدیدتر بوده و درمان آن دشوارتر است. شبیه به آندومتریوز معمولی، در اندومتریوز عمیق نیز بافت شبیه به رحم در خارج از حفره رحم رشد میکند. با این حال، در آندومتریوز معمولی، این بافت روی سطح سایر اندامهای لگن ایجاد میشود. در اندومتریوز عمیق، این بافت بیش از ۵ میلی متر به عمق این اندامها نفوذ میکند.
این اندامها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
• مثانه
• حالب (لولههای ادرار)
• روده (روده کوچک و بزرگ)
• اندامهای تولید مثل، مانند تخمدانها
تشخیص به موقع اندومتریوز نفوذی عمیق به دلیل نبود آزمایش تشخیصی ساده، دشوار است.
پزشک برای تشخیص این عارضه ممکن است از روشهای زیر استفاده کند:
• سابقه پزشکی: پزشک وضعیت کلی سلامت شما را بررسی کرده و ریسک ابتلا به اندومتریوز نفوذی عمیق را در نظر میگیرد.
• معاینه فیزیکی: در طی معاینه فیزیکی، پزشک اندامهای ناحیه لگن شما را بررسی میکند. او به دنبال علائم تورم و درد خواهد گشت.
• آزمایش بافت شناسی: در این آزمایش، نمونهای از بافت آندومتر شما برداشته شده و زیر میکروسکوپ بررسی میشود.
• لاپاراسکوپی: در لاپاراسکوپی، پزشک با استفاده از یک لوله نازک متصل به دوربین، اندامهای تولید مثل شما را معاینه میکند. این لوله از طریق یک برش کوچک در شکم وارد بدن و به سمت اندامهای تولید مثل شما فرستاده میشود.
• سونوگرافی ترانس واژینال: سونوگرافی ترانس واژینال تصاویری از اندامهای تولید مثل شما ایجاد میکند. این روش با استفاده از پروبی که داخل واژن قرار داده میشود، انجام میشود.
به احتمال زیاد پزشک برای تشخیص قطعی از چندین آزمایش به طور همزمان استفاده خواهد کرد.
علائم اندومتریوز عمیق چیست؟
علائم اندومتریوز عمیق شبیه اندومتریوز عمومی، اما شدیدتر است. این ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• درد شدید لگن
• ادرار دردناک (دیسوریا)
• قاعدگی دردناک (دیسمنوره)
• درد ناحیه تناسلی قبل، حین یا بعد از رابطه جنسی (دیسپارونی)
• ناراحتی گوارشی
با توجه به شدت آنها، این علائم میتواند کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد.
اگر تشخیص آندومتریوز را دریافت کرده اید، ممکن است قبلاً به پزشک مراجعه کرده و برنامه درمانی را دنبال کنید. مهم است که مراقبتهای پزشکی را تا زمانی که علائم شما بسیار شدید نشده اند به تعویق نیندازید.
به یاد داشته باشید، آندومتریوز نفوذی عمیق شکل پیشرفتهای از این بیماری است. اگر قبلا آندومتریوز دارید، مهم است که برنامه درمانی خود را دنبال کنید تا خطر ورود بافت مشابه آندومتر به اندامهای شما کاهش یابد.
علت اندومتریوز عمیق چیست؟
علت دقیق آندومتریوز ناشناخته است. به همین ترتیب، علت ایجاد اندومتریوز عمیق نیز همچنان نامشخص است. اما برخی عوامل خطر با این بیماری مرتبط هستند. اندومتریوز نفوذی عمیق به طور شایع تری در زنان زیر دیده میشود:
• زنان متاهل
• زنان با سن بالاتر
• زنانی که سابقه خانوادگی دارند.
• زنانی که سابقه بارداری دارند.
• زنانی که در گذشته تحت عمل جراحی رحم قرار گرفته اند.
• زنانی که دچار اختلالات قاعدگی و تخمک گذاری هستند.
• زنانی که در حین رابطه جنسی با دخول عمیق، احساس درد دارند (دیس پارئونی عمیق)
• زنانی که سطوح بالایی از استرس را تجربه میکنند.
• زنانی که در دوران قاعدگی علائم گوارشی دارند.
• زنانی که سابقه خانوادگی آندومتریوز دارند.
• زنانی که از داروهای ضدبارداری خوراکی استفاده میکنند.
اگر نگران خطر ابتلا به این بیماری هستید، حتما با پزشک خود صحبت کنید. اگر هر یک از این عوامل خطر را دارید، لزوماً به این معنی نیست که به اندومتریوز عمیق مبتلا خواهید شد. بهترین راه برای تعیین خطر ابتلا و دریافت مشاوره پزشکی، مراجعه به پزشک متخصص است.
درمان اندومتریوز عمیق
متاسفانه برای اندومتریوز درمانی قطعی وجود ندارد. با این حال، روشهایی برای کاهش میزان ورود بافت آندومتر به اندامهای لگنی و همچنین تسکین علائم آن در دسترس است.
درمان دارویی:
• مسکنها: برای کاهش درد ناشی از اندومتریوز
• قرصهای ضدبارداری خوراکی: برای تنظیم هورمونها و کند کردن رشد بافت آندومتر
• پروژسترونها: هورمونی که میتواند به کوچک شدن بافت آندومتر کمک کند.
• آنالوگهای GnRH (گانادرلین): با کاهش سطح استروژن، رشد بافت آندومتر را کند میکنند.
درمان جراحی:
• لاپاراسکوپی: با استفاده از ابزارهای لاپاروسکوپی، جراح بافت آندومتر را برمیدارد.
• تخریب با لیزر: لیزر برای از بین بردن بافت آندومتر استفاده میشود.
• برداشتن اندامهای آسیبدیده: در موارد شدید، ممکن است نیاز به برداشتن کامل یا بخشی از اندامهای درگیر مانند روده یا مثانه باشد.
به احتمال زیاد برای درمان به ترکیبی از روشهای ذکر شده نیاز خواهید داشت. بهترین گزینه درمانی برای شما با توجه به شدت علائم و شرایطتان توسط پزشک متخصص تعیین میشود.
عوارض اندومتریوز نفوذی عمیق
در صورت عدم درمان، اندومتریوز عمیق میتواند منجر به عوارض نادر، اما جدی شود:
• لگن یخ زده (Frozen pelvis): با نفوذ بافت آندومتر به اندامهای لگنی، این بافت میتواند باعث چسبیدن اندامها به یکدیگر شود. این عارضه میتواند منجر به وضعیتی به نام لگن یخ زده شود، به این معنی که اندامها به هم چسبیده و در جای خود "یخ زده" میشوند. درمان لگن یخ زده دشوار است. این عارضه به خصوص در صورت نیاز به جراحی، میتواند خطر بروز عوارض را افزایش دهد.
• خونریزی خود به خود حفره صفاق (Spontaneous hemoperitoneum): در خونریزی خود به خود حفره صفاق، بدون سابقه ضربه، خون در حفره صفاق جمع میشود.
حفره صفاق فضایی در شکم شماست که اندامهای زیر را در خود جای داده است: رودهها، معده و کبد. یکی از دلایل خونریزی خود به خود حفره صفاق، پاره شدن آندومتریوما (کیست شکلاتی) است. آندومتریوما زمانی ایجاد میشود که بافت آندومتر روی تخمدانها رشد کرده و کیست تشکیل دهد. در صورت پاره شدن آندومتریوما، خونریزی در حفره صفاق رخ میدهد.
علت دیگر خونریزی رگهای رحم و تخمدان است. این عارضه زمانی اتفاق میافتد که رگ خونی بین رحم و تخمدانها پاره شود و منجر به خونریزی خود به خود حفره صفاق گردد.
این عارضه اندومتریوز نفوذی عمیق یک وضعیت تهدید کننده زندگی است.
تاثیر اندومتریوز عمیق بر باروری
حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از زنان مبتلا به اندومتریوز در باردار شدن مشکل دارند. علیرغم این آمار، هنوز رابطه دقیق بین اندومتریوز و ناباروری به طور کامل شناخته نشده و محققان در تلاش برای درک بهتر آن هستند. تاثیرات احتمالی اندومتریوز عمیق بر باروری:
• ایجاد چسبندگی: بافت آندومتریوز میتواند در لولههای فالوپ و تخمدانها چسبندگی ایجاد کند و مسیر عبور تخمک را مسدود کند.
• تداخل با تخمک گذاری: رشد بافت آندومتریوز میتواند تخمک گذاری را مختل کند و کیفیت تخمکها را تحت تاثیر قرار دهد.
• ایجاد اختلال در لانه گزینی: بافت آندومتریوز میتواند محیط رحم را برای لانه گزینی جنین نامناسب کند.
• کیفیت پایین رحم: وجود اندومتریوز میتواند بر کیفیت و عملکرد رحم تاثیر منفی بگذارد.
علاوه بر موارد بالا، وجود تودههای بافت، به ویژه کیستهای تخمدان، میتواند به عنوان یک مانع مکانیکی، لقاح را در موارد شدید دشوارتر کند.
اگر به اندومتریوز مبتلا هستید و در باردار شدن مشکل دارید، حتماً با یک متخصص زنان و ناباروری مشورت کنید. روشهای مختلفی برای درمان ناباروری ناشی از اندومتریوز وجود دارد که میتوانند به شما در باردار شدن کمک کنند. حفظ امید و روحیه مثبت در این مسیر بسیار مهم است.
سوالات متداول درباره اندومتریوز عمیق
۱. آیا اندومتریوز عمیق سرطانی است؟
اندومتریوز عمیق به طور کلی سرطانی نیست، اما در موارد نادر میتواند به سرطان تخمدان تبدیل شود.
۲. آیا راهی برای پیشگیری از اندومتریوز عمیق وجود دارد؟
هیچ راهی برای پیشگیری از اندومتریوز عمیق وجود ندارد، اما بارداری، شیردهی و استفاده از داروهای ضد بارداری خوراکی میتواند خطر ابتلا به آن را کاهش دهد.
۳. آندومتریوز عمیق چقدر بد است؟
اندومتریوز نفوذی عمیق (DIE) تهاجمیترین نوع از میان سه شکل اصلی بیماری آندومتریوز است. این بیماری میتواند کل لگن را تحت تاثیر قرار داده و با برهم زدن ساختار و عملکرد اندامهای حیاتی، تاثیر منفی قابل توجهی بر کیفیت زندگی بیمار داشته باشد.
۴. آیا میتوان با اندومتریوز عمیق باردار شد؟
ابتلا به آندومتریوز به معنای حتمی ناباروری نیست، اما میتواند با مشکلات باروری همراه باشد. دلیل این ارتباط به طور کامل شناخته نشده است. حتی در موارد شدید آندومتریوز، همچنان امکان بارداری به طور طبیعی وجود دارد. طبق مطالعات انجام شده، حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از زنان مبتلا به آندومتریوز میتوانند به طور طبیعی باردار شوند.
نتیجه گیری
اندومتریوز نفوذی عمیق، شکل شدیدتری از آندومتریوز است. این عارضه زمانی رخ میدهد که بافت شبیه به آندومتر در عمق اندامهای لگنی شما رشد میکند. این وضعیت میتواند باعث درد شدید لگنی، درد هنگام ادرار، رابطه جنسی و دوران قاعدگی شود. علت دقیق اندومتریوز نفوذی عمیق مشخص نیست. عوامل خطر احتمالی آن شامل داشتن اختلالات قاعدگی یا تخمک گذاری، سطوح بالای استرس و بارداریهای قبلی است.
اگر به آندومتریوز مبتلا هستید، مراجعه منظم به پزشک و پیروی از برنامه درمانی بسیار مهم است. این کار میتواند به کاهش خطر ابتلا به اندومتریوز عمیق و عوارض آن کمک کند.
منبع: بیتوته