اهمیت مطالعه و کتابخوانی بر هیچ کس پوشیده نیست چراکه مطالعه ذهن انسان را در مسیر رشد و تکامل پرورش می‌دهد. تحقیقات مختلف نشان داده است که مطالعه کردن، موثرترین روش برای مقابله با استرس است و حتی پس از چند دقیقه مطالعه احساس آرامش به فرد منتقل می‌شود. فرقی نمی‌کند که چرا و چه اندازه استرس دارید مهم این است که غرق شدن در دریای بیکران کتاب شما را با زاویه دید جدیدی آشنا خواهد کرد.
در شعر دوره دبستان درباره کتاب آموختیم کتاب یاری مهربان است که با زبان بی‌زبانی هنر خود را به مخاطب عرضه می‌کند و تمام و کمال به خواننده سود می‌رساند بنابراین هیچ‌گاه نباید از این یار مهربان غافل شویم اما به مرور زمان به ویژه در دنیای مجازی امروز از مفهوم این شعر فاصله گرفتیم و نقش مؤثر کتاب در زندگی به فراموشی سپرده شد.
امروزه موضوع «کتاب نخوانی» از جمله مسائلی است که بین مردم جامعه رو به افزایش بوده و متأسفانه سرانه مطالعه در کشور بسیار پایین است و ریشه اصلی فقر فرهنگی به همین کتاب نخواندن برمی‌گردد درصورتی‌که تنها راه نجات از مشکلات فرهنگی ترویج مطالعه است زیرا هر چقدر که سطح دانش و آگاهی مردم افزایش یابد مشکلات اجتماعی کمتر خواهد شد.
قزوین در سرانه مطالعه رتبه سوم کشور است
فاطمه محمدبیگی، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان قزوین در گفت‌وگو با ایسنا اظهار می‌کند: بر اساس آماری که در سال ۹۹ توسط مرکز آمار درخصوص سرانه مطالعه اعلام شده، مردم استان قزوین با ۱۲ ساعت و ۵۸ دقیقه مطالعه در ماه در رتبه سوم کشور قرار دارند و باتوجه به اینکه این آمار در کشور ۸ ساعت ۱۸ دقیقه است بنابراین میانگین مطالعه مردم قزوین از میانگین کشوری بالاتر است. این آمار ارائه شده در خصوص سرانه مطالعه برای ۶۲ هزار و ۵۶۰ خانوار شهری و روستایی در کشور است.
وی ادامه می‌دهد: در استان قزوین به صورت کلی ۵۸ کتابخانه عبارتند از ۲۵ باب در شهرستان قزوین، چهار باب در آوج، هفت باب در تاکستان، ۹ باب در بویین زهرا، هشت باب در البرز و پنج باب در آبیک فعال هستند؛ از این آمار ۳۸ کتابخانه نهادی و ۲۰ کتابخانه مشارکتی است.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان قزوین بیان می‌کند: در کتابخانه‌های استان قزوین یک میلیون و ۳۵ هزار جلد کتاب وجود دارد و ۵۵ هزار نفر عضو کتابخانه‌های قزوین هستند که ۵۵ درصد این آمار خانم و ۴۵ درصد آقا است.
اما و اگرها در مطالعه دیجیتال
وی درباره اینکه آیا گوش دادن به کتاب صوتی جزو سرانه مطالعه حساب می‌شود، خاطرنشان می‌کند: این موضوع در آمارها مشخص نشده و باید این مسئله نیز لحاظ و رصد شود که آیا گوش دادن به کتاب صوتی در میزان سرانه مطالعه حساب شده یا خیر، خواندن در رسانه دیجیتال بسیار متفاوت از خواندن کتاب چاپی است زیرا متن دیجیتال ممکن است شامل هایپر لینک باشد و ما را از متن اصلی منحرف کند که این موضوع منجر به کاهش تمرکز می‌شود.
محمدبیگی ادامه می‌دهد: مبتنی بر پژوهش‌ها مطالعه مطالب از کتاب چاپی نسبت به صفحه نمایش اثرگذاری بیشتری دارد و میزان به خاطرسپاری مطالعه چاپی نیز از کتاب الکترونیکی بیشتر است لذا نباید اجازه دهیم ظهور ابزارهای دیجیتال در عصرجدید سبب حذف کتاب‌های چاپی شود بلکه این بستر باید تسهیلگر دسترسی به کتاب‌های چاپی باشد.
وی می‌گوید: در کتابخانه عمومی قزوین بخش ویژه نابینایان نیز وجود دارد و در این محل علاوه بر نسخه کتاب به صورت بریل، ۷۰۰۰ نسخه کتاب گویا در دسترس است تا این افراد بتوانند از خدمات کتابخانه بهره‌مند شوند همچنین اقداماتی در حال انجام است تا ناشنوایان استان نیز بتوانند از خدمات کتابخانه‌ها بهره‌مند شوند.
اثرگذاری مطالعه در گفتمان انقلاب
این مسئول تصریح می‌کند: کتابخوانی عملاً یکی از جلوه‌های جهاد تبیین است زیرا مطالعه در بصیرت بخشی و تداوم گفتمان انقلاب نقش بسزایی دارد و کتابخانه‌ها با اجرای برنامه‌های کتاب محور می‌توانند در شفاف‌سازی و ارتباط با نسل جوان مؤثر باشند.
مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی قزوین تأکید می‌کند: ترویج فرهنگ کتابخوانی و ارتقای دانش قطعاً منجر به تغییر در بینش، نگرش، تفکر و تعامل می‌شود و نتیجه نهایی آن کاهش آسیب اجتماعی خواهد بود زیرا مطالعه عمیق فرایندی است که در مغز تغییرات ایجاد می‌کند و هر چقدر که مطالعه عمیق‌تر باشد اتصالات بیشتری بین مغز و دریافت‌های جدید ایجاد می‌شود تا از این طریق فرد به تحلیل درست برسد. بر اساس نتایج پژوهش‌ها خواندن عمیق همراه با تفکر، مدار جدیدی در مغز ایجاد می‌کند که منجر به تغییر زندگی فرد و تغییر رفتار اجتماعی او در جامعه شود.
وی خاطرنشان می‌کند: کتابخانه‌های ایران در جهان اسلام و کشورهای منطقه رتبه اول و در آسیا نیز رتبه چهارم را دارد و این آمار نشان می‌دهد کتابخانه‌های ما در وضعیت مناسبی قرار دارند؛ البته ما بر این باوریم که همچنان نیاز است فضاهای کتابخانه‌ای افزایش یابد. ۲۱ منطقه در قزوین فاقد کتابخانه است و ما متولی ساخت کتابخانه نیستیم اما درخواست داریم تا دستگاه‌های مربوطه برای تجهیز این مناطق به کتابخانه یا در نظر گرفتن کتابخانه سیار اقدام کنند.
محمدبیگی می‌گوید: شهر جدید مهرگان بیش از ۹۰ هزار نفر جمعیت دارد اما متأسفانه این منطقه کتابخانه‌ای ندارد؛ در این خصوص درخواست‌هایی کرده‌ایم اما نتیجه‌ای حاصل نشده است. هم اکنون ۶ پروژه ساخت کتابخانه برای شریفیه، بیدستان، نرجه، قشلاق، سگزآباد و مرکزی بوئین زهرا در حال ساخت است.
وی بیان می‌کند: بر اساس قانون باید نیم درصد درآمد شهرداری‌ها به کتابخانه‌ها اختصاص پیدا کند که در استان قزوین این موضوع محقق نمی‌شود اما اگر این رقم تأمین شود قطعاً قدم خوبی در تجهیز کتابخانه‌ها برداشته خواهد شد.
ضعف در نگاه ترویجی و کاهش مطالعه
در ادامه محمدحسین فائزی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی قزوین به ایسنا می‌گوید: شهید مطهری تعبیری در دهه ۵۰ ارائه داده‌اند با این مضمون ما آنقدر کتاب خوب برای مطالعه داریم که فرصت برای مطالعه کتاب‌های ضعیف نیست؛ از این تعبیر قریب به ۵۰ سال می‌گذرد و اکنون هم منابع غنی برای مطالعه وجود دارد اما چرایی پایین بودن سرانه مطالعه مربوط به ضعف در نگاه ترویجی است.
وی می‌گوید: نهاد کتابخانه‌ها در امور مربوط به افزایش مطالعه در سطح جامعه تکالیف جدی بر عهده دارد و ما نیز در اداره فرهنگ و ارشاد موضوع ترویج کتابخوانی را در دستور کار قرار داده‌ایم. در تلاش هستیم معرفی کتاب را به بطن جامعه بیاوریم تا از طریق ترویج فرهنگ مطالعه در فضای عمومی شهری مردم با کتابخوانی آشنا شوند.
این مسئول عنوان می‌کند: معرفی محصولات فرهنگی قابل استفاده در سبد خانوار را در برنامه‌ریزی منظمی قرار داده‌ایم و هم اکنون در اطراف پل نادری و نادری شمالی در شهر قزوین شاهد معرفی کتاب هستیم.
فائزی در پایان می‌گوید: منابع موجود است و شهروندان هر زمانی که اراده کنند در سطح شهر به کتابخانه دسترسی خواهند داشت اما مشکل مهم معرفی و ترویج کتابخوانی است که در این زمینه فعالیت‌های لازم را انجام خواهیم داد.
به گزارش ایسنا، به گفته مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی قزوین آمارهای سال ۹۹ نشان می‌دهد قزوین در سرانه مطالعه رتبه سوم کشوری را به دست آورده است اما آیا این آمار در شرایطی که در طی ۲ سال گذشته هر روز شاهد تحولات مختلف از شیوع کرونا تا آموزش‌های مجازی بودیم می‌تواند محلی برای استناد باشد؛ ضمن اینکه تجربه نشان داده گاه آمارها حکایت از «خوب» دارند اما آنچه در میدان می‌بینیم «خوب» نیست و باید تلاش مضاعف برای از بین بردن پدیده «کتاب‌نخوانی» صورت بگیرد، اولین کار این است که حوزه‌های فرهنگی فقط به کار اداری و بخشنامه‌ای بسنده نکنند.
نکته دوم، به گفته مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قزوین و بسیاری از مسئولین فرهنگی این شهر و فراتر از آن، این کشور باید محصول فرهنگی با قیمت مناسب به خانوارها معرفی کنیم تا تلاشی باشد برای افزایش سرانه مطالعه اما به نظر می‌رسد مادامی که احساس نیاز در فرد برای مطالعه ایجاد نشود حتی اگر کتاب به صورت رایگان هم به دست او برسد تمایلی برای کتاب خواندن در وی ایجاد نخواهد شد، زیرا در دسترس نبودن کتاب به دلایل مختلف مانند قیمت بالا، نبود کتابخانه، نبود کتاب فروشی، زندگی در دور افتاده‌ترین نقطه کشور نمی‌تواند عاملی برای کتاب‌خوان بودن یا کتاب‌نخوان بودن افراد باشد. آن‌هنگام که تلاش می‌کردیم برای آموزش آنلاین اینترنت را حتی به روستاهای دورافتاده ببریم و احساس نیاز به تلفن همراه و فضای مجازی را در مردم ایجاد کنیم کاش کمی هم به فکر کتاب بودیم.
انتهای پیام
