«سیاهکل»، یکی از شهرهای گیلان است که در بخش مرکزی شهرستان سیاهکل قرار دارد. سیاهکل در مسیر لاهیجان به سمت دیلمان قرار دارد و جاده سیاهکل به دیلمان درواقع همان مسیر قدیمی راه معروف به شاه عباسی است. بخش هایی از این راه سنگفرش هنوز در مسیر قابل رویت است.
این سرزمین کوهپایه ای، پوشیده از بکرترین جنگل های گیلان بویژه درختان هیرکانی است. آبشارها، چشمه های آب معدنی، رودهای خروشان و جاده پیچ در پیچی که از دل جنگل می گذرد، خود به تنهایی بسیار جذاب است. اما در مسیر این جاده سبز جنگلی، روستاهای دیدنی و بناهای تاریخی که برخی همچون «تی تی کاروانسرا» در میراث جهانی ثبت شده است.
چشمه‌های آب معدنی؛ غازی گوابر، خورتاب، سیرگیلی، گرماخانی و لاریخانی در منطقه سیاهکل قرار دارند . همگی چشمه‌هایی جوشان با آب معدنی و گوارا هستند و از جمله جاذبه‌های طبیعی این منطقه محسوب می‌شوند. مردم این منطقه از آب این چشمه‌ها استفاده می‌کنند و آب چشمه گرماخانی را شفابخش می‌دانند.
آبشار باباولی، آبشار لونک و آبشار خورتاب، مجموعه آب بندان های روستای فشتال به تنهایی ساعت ها می توانند ما را به دل طبیعت ببرند.
خانه تاریخی عضدی، بازار قدیمی روستای بالارود، تی تی کاروانسرا و بقعه باباولی، جاذبه های تاریخی سیاهکل است. استخر پاشوران در شهر سیاهکل و دوشنبه بازار و شنبه بازار سیاهکل نیز مشتاق گردشگران است.
میراث جهانی «تی تی کاروانسرا»
۲۶شهریورماه سال جاری و در چهل وپنجمین کمیته میراث جهانی یونسکو ۵۴ کاروانسرای ایرانی در میراث جهانی یونسکو ثبت می شود. و تی تی کاروانسرا، یکی از آنها بود.
«ایرانیان» پیشگام در ساخت کاروانسرا برای توسعه اقتصاد و تجارت بودند. و به گفته «هرودت»، مورخ یونانی، ساخت کاروانسرا در ایران توسط هخامنشیان صورت گرفت و هخامنشیان در جاده ها به مسافت هرچهار«پرسنگ» مهمانخانه‌ای خوب دایر می کردند.
در دوره صفویه و به دستور شاه عباس اول، ۹۹۹ کاروانسرا در ایران ساخته می شود. «تی تی کاروانسرا» در روستای بالارود، بخش سیاهکل در دوره فرمانروایان محلی کیایی و در فاصله سال های ۷۶۹ تا ۱۰۰۰ قمری ساخته می شود و در دوره صفویه مرمت می شود. به همین دلیل برخی آن را به دوره صفوی نسبت می دهند.
برخی منابع نوشته اند بانی ساخت آن مریم بیگم سلطان، دختر شاه تهماسب اول و همسر خان احمد خان کیایی (معروف به تی تی خانم) بوده و به همین دلیل به تی تی کاروانسرا معروف شده است.
این بنای تاریخی در سال ۱۳۷۵ به شماره ۱۷۸۴ در فهرست آثار ملی ثبت گردید و سال جاری نیز در فهرست میراث جهانی قرار گرفت.
این کاروانسرا از ۲ نوع کاروانسراهای برون شهری و دو ایوانی است. دارای حیاطی مرکزی، ورودی هشتی مانند و دو ایوان در اطراف هشتی است و از ویژگی های معماری این بنا می توان گفت که ورودی بنا در ضلع شمالی قرار دارد و با گذر از آن به فضای هشتی به میان سرا می رسیم، در ضلع شرقی و غربی این هشتی از طریق فضاهای واسط به ۲ اتاق با مساحت ۱۷ متر مربع راه پیدا می کنیم و این در حالیست که مساحت میان سرا حدود ۴۰۰ متر مربع است.
در وسط کاروانسرا حوضی کوچک قرار دارد و در چهار کنج آن اتاق مربع شکلی به مساحت ۱۴ متر مربع که محل استراحت کاروانیان و محافظت آنان از راهزنان و حیوانات وحشی بوده، وجود دارد.
خانه تاریخی عضدی
خانه تاریخی سرهنگ عضدی، بنایی دو طبقه و به جامانده از دوره قاجار است که با زیربنای ساختمان ۲۱۲ مترمربع و ۱۳ اتاق به صورت قرینه ساخته شده است. این خانه تاریخی در سال ۱۳۸۴ و به شماره ۱۵۲۲۳ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.
معماری این بنا، معماری سنتی گیلان بوده و سقف با سفال های لوله ای پوشیده شده است. اندرونی و بیرون بنا، گچ‌بری‌های زیبایی دارد و داخل بنا آیینه کاری شده است. این بنا در تملک اداره میراث فرهنگی است و قرار بود به عنوان موزه مردم شناسی سیاهکل تغییرکاربری یابد.
آبشار لونک و عطر نان کماج
آبشار «لونک»، یکی از آبشارهای زیبای سیاهکل و در مسیر جاده سیاهکل به دیلمان و در مسیر رودخانه شیمی رود قرار دارد. این آبشار در یک منطقه جنگلی قرار گرفته و جنگل های اطراف این آبشار، از نوع درختان «راش»، «توسکا»، «انجیری» و «ممرز» و... است که همگی از گونه های درختان هیرکانی (درختان بجامانده از عصر یخبندان) می باشد.
خوشبختانه مسیر آبشار تا منبع سرریز آب پله گذاری شده و گردشگران می توانند تا منبع اصلی آبشار براحتی بروند. آبشار لونک از یک ارتفاع ۶ متری و در وسعتی حدود ۲۰ متر به سمت پایین سرریز می شود. در فصول بارندگی دبی آب بیشتر می شود و در فصول خشک، میزان آب دهی کاهش می یابد.
نزدیک به سرریز آب به سمت رودخانه شیمی رود، اهالی، بازاراچه هایی ایجاد و محصولات محلی را به فروش می رسانند. از همه جالب‌تر، پخت نان موسوم به کماج است که زنان روستایی می پزند و گرم گرم به دست خریداران می رسد.
کارگاه سفال روستای کلنادان
در کارگاه سفالگری خانواده شکری در روستای کلنادان، ۳ نسل از یک خانواده به شکل سنتی ظروف سفالی تولید می کنند.
«محمود شکری»، پدر خانواده از ۷ سالگی پای در گودال چرخ سفالگری نهاده است. به گفته او که اکنون ۹۰سال سن دارد، قبلا چرخ سفالگری را داخل یک گودال می‌ساختند و چرخ سفال با حرکت پا به گردش درمی آمد.
در این کارگاه، ظروف سفالی سنتی گیلان همچون؛ گمج، ماست گوله، نرخه، توئه و... تولید می شود. اما آنچه در دیگر کارگاه های سفال پیدا نمی شود، ساخت تندیس‌های گلی است که به نوعی مولاژهای سفالینه های پیدا شده در محوطه های تاریخی سیاهکل و دیلمان است. محمود شکری تنها بازمانده سفال‌ساز سیاهکل است که مجسمه‌های زیادی با همان اصالتی که از نیاکان خود آموخته می سازد.
مجموعه آب بندان های فشتال
سل های طبیعی روستای فشتال، به عنوان آب بندان کاربری دارد و درواقع منبع ذخیره آب برای شالیزارهای روستای فشتال و روستاهای اطراف است. ۴سل طبیعی فشتال بزرگتر از بقیه است. یکی از آنها به عنوان استخر پرورش ماهی کاربری دارد. دیگر استخرها برای توسعه کشاورزی و دامپروری منطقه است. در فصل تابستان و نیاز شدید آب برای شالیزارها، تعداد سل های فشتال کمتر می شود، ولی ۴سل بزرگ هیچگاه خشک نمی شود.
اگر به مجموعه آب بندان های فشتال بروید، حتماً گاو میش های غوطه ور در این سل های طبیعی را خواهید دید. روستای فشتال یکی از مراکز مهم پرورش گاومیش های بومی گیلان است.
در اطراف این سل ها نیز قارچ های خوراکی موسوم به «میش» رشد می کند و به دلیل مرطوب بودن زمین های اطراف این سل ها، جنگل های توسکای زیادی وجود دارد. درخت توسکا، یکی از گونه های کمیاب جنگلی و آب دوست است. توسکا از نوع درختان هیرکانی است و قطع آن نیز ممنوع می باشد.
انتهای پیام
