به‌تازگی و بعد از بازدید میدانی رئیس قوه قضاییه، موضوع ترخیص روغن‌های رسوبی در بندر شهیدرجایی بندرعباس، ابهاماتی را در فضای رسانه‌ای ایجاد کرده است.
به گزارش تسنیم، البته ماجرای ورود این روغن‌های دپوشده به محوطه بندری، به سال ۱۴۰۰ بازمی‌گردد. گفتنی است حدود ۹۱ هزار تن روغن در سال ۱۴۰۰ طی ۶ فقره اظهارنامه به گمرک شهیدرجایی بندرعباس اظهار می‌شود.
هرچند طبق اظهارنامه شرکت بازرگانی دولتی ایران، محموله ۹۱ هزارتنی روغن در سال ۱۴۰۰ به گمرک شهیدرجایی اظهار شده است، اما با توجه به اینکه ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی صرف واردات این کالا شده است، بایستی اسناد خرید و تاریخ تأمین این محموله به‌صورت شفاف منتشر شود تا اطلاعات دقیق‌تر مربوط به این محموله و زمان بارگیری آن شفاف شود.
سؤالی که در ابتدا مطرح می‌شود، این است که با توجه به موضوع تخصیص ارز ترجیحی به واردات کالای اساسی، سالیانه چقدر روغن وارد کشور می‌شود و محموله توقیفی چه‌سهمی از کل واردات روغن را به خود اختصاص داده است.
با توجه به رویکرد جدید گمرک درخصوص شفاف‌سازی آمار‌های تجارت خارجی، محمد رضوانی‌فر رئیس‌کل گمرک ایران، در خصوص میزان واردات روغن‌های خوراکی در سال ۱۴۰۱ اعلام کرده است؛ میزان واردات روغن خوراکی در مدت یادشده به رقم یک میلیون و ۴۸۵ هزار تن رسید که ۶ درصد از وزن کل ۲۵ قلم کالای اساسی در این سال را به خود اختصاص داد، همچنین ارزش روغن‌های خوراکی واردشده در سال ۱۴۰۱ به‌میزان ۲ میلیارد و ۵۳۴ میلیون دلار بوده است، در این سال ۱۲ درصد از ارزش کل کالا‌های اساسی واردشده به کشور مربوط به روغن‌های خوراکی بوده است.
به‌گفته معاون وزیر اقتصاد، در سال ۱۴۰۲ نیز یک میلیون و ۶۷۱ هزار تن روغن خوراکی به‌ارزش ۲ میلیارد و ۳۷۷ میلیون دلار وارد کشور شده است.
وی افزود: در سال ۱۴۰۲ واردات روغن خوراکی ۶.۷۶ درصد از وزن و ۱۲.۲۲ درصد از ارزش کل ۲۵ گروه کالای اساسی را دارا بود.
رضوانی‌فر خاطرنشان کرد: بررسی آمار واردات روغن‌های خوراکی در ۳ سال اخیر نشان می‌دهد که سالانه یک میلیون و ۷۰۰ هزار تن روغن خوراکی وارد کشور شده است.
همچنین ارزش تفکیکی وزن و ارزش واردات روغن‌های خوراکی نیمه‌جامد و مایع در جدول زیر قابل مشاهده است.
و آمار تفکیکی واردات روغن‌های خوراکی در سال ۱۴۰۰ و سهم این کالا از کل واردات و ۲۵ گروه کالا‌های اساسی در ادامه قابل مشاهده است.
جداول آماری نشان می‌دهد؛ در سال ۱۴۰۲ حدود یک میلیون و ۶۷۰ هزار تن روغن به‌ارزش ۲.۴ میلیارد دلار وارد کشور شده که سهم ۳.۶ رصدی از کل واردات کشور را به خود اختصاص داده است.
گفتنی است؛ سهم روغن خوراکی به‌لحاظ ارزی از کل کالا‌های اساسی وارداتی نیز حدود ۱۲ درصد بوده است.
لازم به ذکر است، در سال ۱۴۰۱ نیز حدود ۲.۵ میلیارد دلار روغن از گمرکات ترخیص شده است که سهم ۴ درصدی از کل واردات کشور مربوط به این کالاست.
در سال ۱۴۰۰ نیز حدود ۲ میلیون تن روغن به‌ارزش ۲.۷ میلیارد دلار وارد کشور شده که سهم ۵ درصدی از کل واردات و سهم ۱۴ درصدی از ۲۵ قلم کالای اساسی داشته است.
بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت ۴۰ هزار تن روغن توقیفی سهم بزرگی از کل واردات روغن و همچنین واردات ۲۵ قلم کالای اساسی و کل واردات کشور ندارد.
بررسی آمار‌های اعلامی گمرک در سال‌های ۱۴۰۰ الی ۱۴۰۲ نشان می‌دهد؛ هرچند محموله ۹۰ هزارتنی روغن مورد بحث، در مقایسه با کل واردات یک میلیون و ۷۰۰ هزار تنی سالیانه روغن خوراکی رقم بزرگی محسوب نمی‌شود ازآن‌جا که این کالا با سلامت جامعه ارتباط مستقیم دارد، خرید خارجی و ورود حتی یک گرم از این دست محصولات، بایستی با نظارت کامل صورت گیرد.
شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران از مردادماه ۱۴۰۰ تا پایان همان سال جمعاً ۶ فقره اظهارنامه واردات روغن خوراکی به گمرک شهیدرجایی بندرعباس اظهار می‌کند که انجام تشریفات گمرکی دو فقره از اظهارنامه‌ها که قبلاً توضیح داده شد به‌دلیل عدم‌صدور مجوز سازمان غذا و دارو در درب خروج متوقف می‌شود و فرآیند ترخیص کالای موضوع این اظهارنامه‌ها که روغن خوراکی بوده است، متوقف می‌شود؛ بنابراین به‌دلیل عدم‌تأیید سازمان غذا و دارو و مطابق ماده ۱۴ قانون مواد خوراکی و آشامیدنی دو محموله یادشده باید معدوم و مرجوع گردد.
اما در خصوص جزئیات فرآیند انجام تشریفات گمرکی و ترخیص ۴ فقره اظهارنامه روغن خوراکی متعلق به شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران در سال ۱۴۰۰ که پس از صدور مجوز سازمان غذا و دارو مجوز ترخیص گرفته بود، ابهامات تازه‌ای در فضای رسانه‌ای مطرح شد.
پیگیری از سامانه جامع تجارت نشان می‌دهد که به‌خلاف ادعای مطرح‌شده در فضای رسانه‌ای کشور سازمان غذا و دارو در مورخه ۱۶ اردیبهشت سال ۱۴۰۲ به‌صورت سیستمی ترخیص کالای مذکور را بلامانع اعلام کرده است، در ادامه جزئیات مجوز‌های صادرشده توسط سازمان غذا و دارو قابل توجه است.
۱ ـ یک اظهارنامه از روغن‌های خوراکی در ۴ مهر ۱۴۰۰ به‌وزن ۱۱ هزار تن به گمرک اظهار می‌شود و پس از صدور مجوز سازمان غذا و دارو و انجام تشریفات گمرکی آن از ۱۱ آبان ۱۴۰۰ تا ۲۸ مرداد ۱۴۰۲ در چندین مرحله، صاحب کالا (شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران) پس از اخذ مجوز‌های قانونی از جمله سازمان ملی استاندارد و سازمان غذا و دارو اقدام به خروج این محموله‌ها می‌کند.
۲ ـ اظهارنامه بعدی هم در ۴ مهرماه ۱۴۰۰ به‌وزن ۲ هزار و ۴۰۰ تن به گمرک اظهار می‌شود و پس از تأییدیه سازمان غذا و دارو و انجام تشریفات گمرکی از ۳۱ فروردین ۱۴۰۲ تا ۲۳ تیر ۱۴۰۲ در مراحل مختلف پس از اخذ تأییدیه سلامت از سازمان غذا و دارو از سوی صاحب کالا (شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران) از گمرک خارج می‌شود.
۳ ـ اظهارنامه بعدی از محموله‌های روغن خوراکی نیز در ۴ مهرماه ۱۴۰۰ به‌میزان ۲ هزار و ۹۸۸ تن به گمرک اظهار می‌شود و با صدور مجوز از سوی سازمان غذا و دارو تشریفات ترخیص آن انجام و از ۲۳ تیرماه ۱۴۰۲ تا ۲۸ تیرماه ۱۴۰۲ با تأییدیه سلامت سازمان غذا و دارو توسط صاحب کالا (شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران) نسبت به خروج این محموله‌ها از گمرک اقدام شده است.
۴ ـ اظهارنامه چهارم از اظهارنامه‌های مورد بحث، شامل روغن‌های خوراکی نیز در ۳۰ دی ماه ۱۴۰۰ به‌وزن ۳۱ هزار تن به گمرک اظهار می‌شود و با تأیید سازمان غذا و دارو، تشریفات گمرکی آن انجام و طی چندین مرحله از تاریخ ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ تا ۲۹ خرداد ۱۴۰۲ با اخذ تأییدیه سازمان ملی استاندارد و سازمان غذا و دارو توسط صاحب کالا (شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران) از گمرک خارج می‌شود.
پیگیری خبرنگاران نشان می‌دهد؛ محموله‌های روغن خوراکی متعلق به شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی، پس از ورود به بندر شهیدرجایی در سال ۱۴۰۰ طی دو فقره اظهارنامه به‌مقدار ۲۸۰۰۰ تن و ۱۶۰۰۰ تن به گمرک شهیدرجایی بندرعباس اظهار می‌شود.
ازآن‌جایی که ترخیص کالای مزبور مستلزم نمونه‌برداری برای آزمایش و تأییدیه سازمان غذا و دارو از حیث سلامت و داشتن قابلیت مصرف است، گمرک با ارجاع به سازمان مزبور ترخیص را منوط به تأییدیه سازمان غذا و دارو می‌نماید.
پس از چندین مرحله نمونه‌برداری و آزمایش و اعتراض صاحب کالا نهایتاً این سازمان در اواخر سال ۱۴۰۲ به‌صورت قطعی این دو محموله را غیرقابل‌ترخیص و غیرقابل‌مصرف اعلام می‌نماید که کالای هر دو اظهارنامه به‌طور کامل موجود است و ترخیص نگردیده است، پس از این نظریه، مرجع قضایی نیز در اسفندماه سال ۱۴۰۲ دستور توقیف محموله را اعلام می‌نماید.
معاون حقوقی گمرک ایران با اشاره به آخرین وضعیت محموله روغن خوراکی رسوبی اعلام کرد؛ روغن خام اظهاری تحت تعرفه ۱۵۱۲۱۱۰۰، به‌جهت اینکه قانون‌گذار در راستای اهمیت و حساسیت بهداشت مواد غذایی وارده و صیانت جامعه و پیشگیری از ورود هرگونه مواد غذایی بی‌کیفیت و غیرقابل‌مصرف برابر ماده ۱۶ قانون مواد خوردنی و آشامیدنی و بهداشتی، ترخیص مواد غذایی (از جمله روغن خام) به هر شکل و کیفیت، علاوه بر دارا بودن گواهی بهداشتی و قابلیت مصرف از کشور مبدأ، مستلزم تحصیل پروانه ورود از وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی سازمان غذا و دارو می‌باشد که پس از اظهار محموله روغن از سوی صاحب کالا و ارجاع موضوع به سازمان غذا و دارو و نمونه‌برداری از محموله توسط سازمان مذکور و انجام آزمایشات لازم به‌صراحت غیرقابل‌مصرف و غیرقابل‌ترخیص بودن محموله از سوی سازمان غذا و دارو اعلام شده است.
وی افزود، با توجه به قانون حاکم بر موضوع و اهمیت سلامت مردم و حساسیت صیانت جامعه از ورود کالای غیرقابل‌مصرف، گمرک از ترخیص آن جلوگیری کرده است و کالا در بندر شهیدرجایی همچنان موجود و پلمب شده است و گمرک تحت هیچ شرایطی اجازه ورود آن را نخواهد داد.
به‌جهت اینکه سازمان مسئول محموله مزبور را غیرقابل‌مصرف دانسته است، برابر مواد ۴۲ و ۴۳ قانون تأسیس سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی نیز قابلیت فروش و مصرف انسانی ندارد.
نقدی در خاتمه گفت: یکی از حساسیت‌های جدی گمرک، نسبت به کالا‌های سلامت‌محور می‌باشد که اجازه ورود حتی یک کیلوگرم کالا‌های حوزه سلامت‌محور را بدون تأیید مراجع ذی‌صلاح قانونی و صدور مجوز‌های قانونی مربوطه را نخواهد داد.
همان‌طور که اشاره شد یکی از نکات موردبحث در این پرونده نحوه تعیین تکلیف ۲ محموله توقیف‌شده در بندر شهیدرجایی است، به‌هرحال این محموله با ارز ترجیحی در سال ۱۴۰۰ وارد کشور شده است و منابع ارزی قابل‌توجهی صرف خرید آن شده است، این موضوع در بازدید رئیس قوه قضاییه نیز مورد سؤال قرار گرفت. در بازدید مذکور که مسئولان گمرک، اموال تملیکی، سازمان بنادر و همچنین نمایندگان شرکت واردکننده حضور داشتند، از سوی نماینده شرکت اعلام شد که با مکاتبات صورت‌گرفته امکان ارجاع محموله روغن توقیفی به کشور مبدأ فراهم شده است و با شرکت صادرکننده برای جبران ضرر و زیان واردشده به کشور توافق شده است، بر این اساس بایستی در خصوص سرنوشت مرجوعی این محموله به کشور مبدأ و محموله جایگزین شفاف‌سازی شود و خبرگزاری تسنیم ابعاد مذکور را پیگیری خواهد کرد.
