خبرگزاری مهر، گروه استانها: استان بوشهر در سال‌های اخیر با چالش‌های جدی در زمینه منابع آبی مواجه شده است و کاهش شدید بارش‌ها و به تبع آن کاهش آورد رودخانه‌ها، منجر به افت قابل توجهی در ذخایر آب پشت سدها شده است.
این وضعیت نه تنها بر تأمین آب شرب و کشاورزی تأثیر گذاشته، بلکه بر زندگی روزمره مردم و فعالیت‌های اقتصادی نیز سایه افکنده است. با توجه به اینکه استان بوشهر یکی از مناطق خشک و نیمه‌خشک کشور محسوب می‌شود، مدیریت منابع آبی در این منطقه اهمیت ویژه‌ای دارد.
کارشناسان منابع آب بر این باورند که برای مقابله با این بحران، لازم است تا برنامه‌ریزی‌های دقیقی در زمینه توزیع و استفاده بهینه از منابع آبی انجام شود.
وضعیت فعلی منابع آبی در استان بوشهر نگران‌کننده و شاهد کاهش شدید ذخایر آب پشت سدها هستیم که این موضوع به طور مستقیم بر تأمین آب شرب و کشاورزی تأثیر می‌گذارد.
در سال آبی ۱۴۰۳ - ۱۴۰۴ میزان بارش‌ها نسبت به سال گذشته کاهش ۵۴ درصدی داشته و این امر باعث شده تا آورد رودخانه‌ها نیز به شدت کاهش یابد.
لزوم مدیریت بهینه در مصرف آب
کارشناس منابع آب و کشاورزی در استان بوشهر به خبرنگار مهر گفت: با توجه به شرایط کم آبی و کاهش میزان بارندگی‌ها در استان، مدیریت منابع آبی باید به گونه‌ای باشد که بتوانیم از این ذخایر به بهترین نحو استفاده کنیم.
غلامحسین طوسی بیان کرد: یکی از راهکارهای کلیدی در این زمینه، استفاده از تکنولوژی‌های نوین در کشاورزی است. به عنوان مثال، استفاده از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای می‌تواند به کاهش مصرف آب کمک کند و بهره‌وری محصولات را افزایش دهد.
وی با تاکید بر لزوم آموزش کشاورزان در زمینه مدیریت منابع آب و استفاده بهینه از آن به ضرورت فرهنگ‌سازی در بین مردم اشاره کرد و افزود: باید مردم را نسبت به اهمیت صرفه‌جویی در مصرف آب آگاه کنیم.
این کارشناس خاطرنشان کرد: مدیریت منابع آبی نیازمند همکاری تمامی دستگاه‌ها و نهادها است. باید برنامه‌ریزی‌های مشترکی بین وزارت نیرو، جهاد کشاورزی و محیط زیست صورت گیرد تا بتوانیم به یک مدیریت یکپارچه و پایدار دست یابیم.
وی تأکید کرد: بحران آب تنها یک مشکل محلی نیست بلکه یک چالش ملی است که نیازمند توجه ویژه‌ای از سوی مسئولان و مردم است.
وی گفت: اگر نتوانیم به طور مؤثر منابع آبی را مدیریت کنیم، عواقب آن می‌تواند بسیار جدی باشد. بنابراین، باید تمام تلاش خود را برای استفاده بهینه از منابع موجود انجام دهیم و فرهنگ صرفه‌جویی را در جامعه ترویج کنیم.
وضعیت ذخیره آب در استان بوشهر
مدیرعامل آب منطقه‌ای استان بوشهر در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: موجودی مخزن سد رئیسعلی دلواری به عنوان بزرگترین تأمین کننده آب نخیلات دشتستان ۱۵۵ میلیون مترمکعب است و اکنون تنها ۲۲ درصد مخزن پر است.
علی محمدی با اشاره به اینکه این رقم در مقایسه با تاریخ مشابه سال گذشته ۵۲ درصد کاهش داشته است افزود: حدود ۷۰ میلیون مترمکعب از این ۱۵۵ میلیون مترمکعب نیز حجم پایداری سد است و امکان بهره برداری از آن وجود ندارد.
وی ادامه داد: سد تنگ ارم با کاربری تامین آب شرب بخش ارم نیز دارای ۲.۱ میلیون متر مکعب ذخیره آب است؛ در حالی که حجم کل مخزن ۴.۲ میلیون مترمکعب است و اکنون ۵۰ درصد ظرفیت سد پر است.
مدیرعامل آب منطقه‌ای استان بوشهر افزود: سد خاییز به عنوان تنها تامین کننده آب نخیلات اهرم فقط ۰.۳ میلیون مترمکعب (۳۰۰ هزار مترمکعب) آب دارد که برای دوره بعدی آبیاری نخیلات حتماً باید باران ببارد و آبی وارد مخزن شود.
وی ادامه داد: سد ارغون با کاربری تامین آب شرب بخش بوشکان، ۰.۸ میلیون مترمکعب (۸۰۰ هزار مترمکعب) آب دارد که با تکمیل شبکه آب شرب توسط شرکت آب و فاضلاب استان بوشهر، امکان بهره برداری از آب این سد وجود دارد.
محمدی اضافه کرد: سد باغان به عنوان تامین کننده آب شرب و صنعت در شهرستان جم و آب کشاورزی در شهرستان دشتی دارای ۱.۸ میلیون متر مکعب آب است. شبکه انتقال آب سد بالای ۹۰ درصد پیشرفت دارد و امسال (احتمالاً دهه فجر) به بهره برداری می‌رسد. حجم مخزن سد ۳۲ میلیون مترمکعب است و امید است در بارش‌های فصلی ذخیره سازی مناسبی جهت تامین مصارف پیشی بینی شده ذخیره کند.
وی با بیان اینکه از سد رییسعلی دلواری برای آب شرب بخش شبانکاره برداشت می‌شود گفت: استفاده از دو سد خاییز و باغان به جز اینکه رواناب‌های فصلی را کنترل می‌کند و در زمان مناسب در اختیار کشاورزان قرار می‌دهد، باعث می‌شود تا هر دو منطقه که شرایط آب زیرزمینی نامطلوبی دارند (به خصوص شهرستان جم)، فشار از منابع آب زیرزمینی هم برداشته شود و با کم شدن مصرف فعلی و جلوگیری از برداشت‌های جدید، منابع آب زیرزمینی هر دو منطقه هم بهتر شود.
روندها نیازمند تغییر است
آب، فقط مسئله تامین نیست. ما اگر در حداکثر وضعیت ذخیره سازی هم باشیم، ولی روش‌های مصرف همچنان قدیمی و ناکارآمد باشد، باز هم دچار مشکل خواهیم شد.
باید الگوی کشت در استان اجرایی شود و دقیق هم بر اجرا نظارت شود تا معلوم باشد چه کسی، در چه زمانی، باید چه محصولی بکارد. این کاشتن هم هم‌راستا با توسعه پایدار استان و کشور باشد و هم منافع کشاورز را همراه داشته باشد.
باید روش‌های سنتی کشاورزی در استان برچیده شود. آبیاری غرقابی یک روش منسوخ شده است که نه کارایی دارد و نه بازدهی. کشت گوجه به صورت روباز بسیار پرمصرف است و باید حتماً در گلخانه کشت شود.
کشت چغندرقند یک تجربه شکست خورده در استان همسایه است و تکرار آن در بوشهر جز تاراج منابع آب هیچ نتیجه بلند مدتی نخواهد داشت.
حرکت به سمت کشت‌های کم آب‌بر و توسعه کشت گلخانه‌ای
یکی از فعالان حوزه کشاورزی نوین استان بوشهر در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: اصلاح الگوی کشت و حرکت به سمت کشت‌های کم آب‌بر و توسعه کشت گلخانه‌ای در کشور به ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک، امری ضروری است.
وحید امیری بیان کرد: با توجه به تغییرات اقلیمی و کاهش منابع آبی، کشاورزی سنتی که وابسته به آب فراوان است، دیگر نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای فعلی و آینده جامعه باشد. باید به سمت کشت محصولات کم آب‌بر حرکت کنیم تا بتوانیم بهره‌وری بیشتری از منابع محدود آبی داشته باشیم.
وی افزود: کشت گلخانه‌ای یکی از راهکارهای مؤثر در این راستا است. این نوع کشت نه تنها مصرف آب را به حداقل می‌رساند بلکه می‌تواند کیفیت محصولات را نیز افزایش دهد. با کنترل شرایط محیطی در گلخانه‌ها، می‌توان به تولید محصولات با کیفیت بالا و در تمام فصول سال دست یافت. همچنین، کشت گلخانه‌ای می‌تواند به ایجاد اشتغال و افزایش درآمد کشاورزان کمک کند.
امیری بیان کرد: توسعه الگوهای نوین کشاورزی و استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته مانند سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و هوشمند، از دیگر الزامات این تغییر است. این تکنولوژی‌ها می‌توانند به کاهش هدررفت آب کمک کرده و در عین حال تولید را افزایش دهند.
وی اظهار کرد: اگر بتوانیم کشاورزان را به سمت این تغییرات هدایت کنیم، نه تنها از بحران آب جلوگیری خواهیم کرد بلکه می‌توانیم به امنیت غذایی کشور نیز کمک کنیم. در نهایت، اصلاح الگوی کشت و توجه به کشت‌های کم آب‌بر، کلید دستیابی به یک کشاورزی پایدار و بهره‌ور در آینده خواهد بود.
با توجه به اینکه استان بوشهر با چالش‌های جدی در زمینه آب مواجه است، ضروری است که تمامی ذینفعان از جمله مسئولان، کشاورزان و مردم عادی در راستای مدیریت صحیح منابع آبی همگام شوند تا از بروز بحران‌های بیشتر جلوگیری شود و بتوان آینده‌ای پایدارتر برای این استان رقم زد.
