همشهری آنلاین، مریم سرخوش: دکتر زهرا شیخی، معاون، پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی امروز در نشست خبری هفتمین پویش سراسری غربالگری سرطان‌های شایع بانوان که در پژوهشگاه سرطان معتمد جهاددانشگاهی برگزار شد، عنوان کرد: نتیجه بیش از سه دهه تلاش محققان جهاد دانشگاهی این بوده که امروز تشخیص زودهنگام سرطان پستان در کشور به‌صورت چشمگیری ارتقاء یافته و نسبت بیماران در مراحل پیشرفته بیماری از حدود ۷۰ درصد به کمتر از ۳۰ درصد رسیده است. ۳۰ سال پیش، اغلب بیماران مراجعه‌کننده به مرکز ما در مرحله سوم یا چهارم بیماری شناساسی می‌شدند؛ اما امروز به استیج یک و دو رسیدیم و این یعنی تشخیص زودهنگام و درمان به موقع.
او در توضیح بیشتر بیان کرد: در گذشته نگرانی اصلی مرگ‌ومیر بالا و نبود امکان درمان مؤثر بود اما اکنون بیماران به‌دلیل تشخیص زودهنگام و درمان سریع، تا بیش از ۹۰ درصد به زندگی عادی برمی‌گردند و این یعنی حفظ خانواده‌ها. چون مادران ستون اصلی خیمه خانواده است و آسیب او می‌تواند به فروپاشی عاطفی و اجتماعی خانواده منجر شود. نقش کلیدی زنان در سلامت جامعه مهم و این در حالی است که در سخن از زنان بسیار گفته می‌شود، اما در عمل کمتر اقدامی جدی درباره این گروه انجام شده است. جهاد دانشگاهی یکی از معدود نهادهایی است که بی‌صدا اما مؤثر در این حوزه فعالیت کرده و امروز ثمره آن را در بهبود کیفیت زندگی و امید به آینده زنان ایرانی می‌بینیم.
این مسئول از توسعه طرح‌های تشخیص و درمان در حوزه بانوان هم خبر داد و گفت: تیم‌هایی که قبلاً عمدتاً در تهران متمرکز بودند اکنون به دوردست‌ترین نقاط کشور اعزام می‌شوند و در استان‌هایی همچون سیستان‌وبلوچستان، چابهار، ایلام و مناطق مرزی حضور دارند و خدماتی از جمله تشخیص، جراحی و درمان رایگان به بانوان ارائه می‌کنند.
معاون پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی درباره آمارهای مرتبط با سرطان پستان هم بیان کرد: این سرطان شایع‌ترین سرطان در ایران است و حدود ۱۲.۹ درصد از موارد جدید و ۲۵ درصد از سرطان‌های زنان را تشکیل می‌دهد. این بیماری در سال ۲۰۲۰ دومین علت مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در زنان بوده است و همچنین پنجمین علت مرگ ناشی از سرطان در کل جمعیت. نرخ بروز استاندارد شده سنی (ASIR) هم بر اساس آخرین گزارش‌ها حدود ۳۵.۸ درصد در ۱۰۰هزار نفر بوده و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۲۰۳۰ این عدد به بیش از ۷۰ در هر ۱۰۰ هزار نفر برسد.
او با بیان این که همه این‌ها هشدارهایی جدی برای توجه به سرطان پستان در کشور است ادامه داد: بروز این سرطان در ایران خوشه‌ای است. یعنی در استان‌های مرکزی بیشترین نرخ ASIR به ۷۲ در هر ۱۰۰ هزار نفر هم می‌رسد و این عدد در جنوب شرقی کشور ۵ تا ۱۱ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر است. بیشترین شروع سرطان پستان هم در گروه سنی ۴۰ تا ۴۹ سال رخ می‌دهد. البته گزارش‌های مربوط به سرطان از سال ۹۷، ۹۷۸ منتشر نشده اما بر اساس مقالات منتشر شده از سوی سازمان جهانی بهداشت WHO در سال ۱۴۰۲ میزان بروز سرطان ۳۷ از هر ۱۰۰ هزار جمعیت زنان بود و در آن سال ۱۵.۷۰۰ ابتلای جدید در این گروه داشتیم.
این مسئول تاکید کرد: پیش‌بینی می‌شود که بروز سرطان‌ها در کشور طی ۱۵ سال آینده ۱.۵ برابر افزایش داشته باشد. این یعنی هشدار برای برنامه‌ریزی دقیق در حوزه سلامت که عواقب اقتصادی و اجتماعی مدیریت شود.
برنامه غربالگری و تشخیص زودهنگام مقطعی یا غیرعلمی نیست
دکتر رامین صرامی‌فروشان، رئیس پژوهشگاه ملی سرطان امروز هم در این نشست خبری عنوان کرد: در ساختار جدید، سه پژوهشکده تخصصی شامل پژوهشکده پزشکی بازساختی و درمان‌های پیشرفته در سرطان، پژوهشکده فناوری‌های همگرا در سرطان، و پژوهشکده پزشکی شخص‌محور و کیفیت زندگی زیرمجموعه این پژوهشگاه خواهند بود و حدود ۱۰ دپارتمان پژوهشی در این قالب فعالیت خواهند کرد.این اتفاق مبارک، حاصل سه دهه تلاش متخصصان و پژوهشگران جهاد دانشگاهی است و امیدواریم با حمایت مسئولان، این پژوهشگاه به مرجع ملی توسعه فناوری‌های نوین در حوزه سرطان تبدیل شود.
صرامی‌فروشانی با اشاره به پروژه دوم پژوهشگاه هم بیان کرد: با حمایت جدی مجلس شورای اسلامی، به‌ویژه کمیسیون بهداشت، سازمان برنامه و بودجه، معاونت علمی ریاست‌جمهوری و اقتصاد دانش‌بنیان، عملیات احداث برج فناوری و اکوسیستم درمان‌های نوین سرطان آغاز شده است.این برج ۱۵ طبقه با زیربنای حدود ۱۰ هزار مترمربع در یکی از بهترین نقاط شهر در حال احداث است و بخشی از بودجه آن تأمین شده است. با تزریق کامل اعتبارات و حمایت مجلس، تکمیل پروژه سرعت خواهد گرفت. طبقات فوقانی برج نیز به تولید فرآورده‌های فناورانه مرتبط با درمان‌های نوین سرطان اختصاص خواهد یافت.
او با اشاره به سابقه ۳۰ ساله این مجموعه در حوزه تشخیص زودهنگام سرطان تاکید کرد: حدود سه دهه پیش، فعالیت ما در قالب یک درمانگاه کوچک در خیابان شهید نظری آغاز شد؛ در زمانی که حتی مفهوم تشخیص زودهنگام و غربالگری سرطان در کشور چندان شناخته‌شده نبود. امروز همان رویکرد، در قالب برنامه‌ای جامع و علمی در سطح ملی دنبال می‌شود. این برنامه غربالگری و تشخیص زودهنگام به هیچ‌وجه طرحی مقطعی یا غیرعلمی نیست، بلکه با همکاری معاونت پژوهش و فناوری، حوزه درمان و حوزه فرهنگی پژوهشگاه به‌صورت منسجم و هدفمند پیش می‌رود.
رئیس پژوهشکده سرطان معتمد جهاددانشگاهی با اشاره به آغاز پویش سراسری آگاهی‌بخشی سرطان پستان هم‌زمان با ماه جهانی سرطان گفت: این پویش ملی به‌صورت هدفمند و در سه محور ترویجی، آموزشی و درمانی در حال اجراست و تلاش می‌کنیم در کنار اطلاع‌رسانی عمومی، خدمات واقعی و ملموسی به جامعه ارائه شود. همکاران ما در ستاد، در اجرای این برنامه نقش بسیار مؤثری دارند. این پویش در قالب برنامه‌ای معتبر و ملی طراحی شده و هم‌زمان با ماه جهانی آگاهی‌بخشی سرطان پستان در سراسر کشور اجرا می‌شود. اهمیت اختصاص یک ماه کامل جهانی به موضوع آگاهی‌بخشی درباره سرطان، نشان‌دهنده حساسیت بالای این مسئله در سطح دنیا و کشور ماست.
به گفته این مسئول، در حوزه فرهنگی هم فعالیت‌هایی نظیر نصب استندها، بنرها، برنامه‌های نمادین مانند رنگ‌آمیزی بناهای شاخص شهری و سایر اقدامات ترویجی با محور آگاهی‌بخشی انجام می‌شود. در حوزه آموزش نیز، دوره‌های عمومی و تخصصی برگزار می‌کنیم تا سطح دانش مردم و کادر درمان درباره تشخیص زودهنگام افزایش داشته باشد. در بخش درمان هم خدمات متعددی به‌صورت رایگان ارائه می‌شود، از جمله معاینات رایگان و درمان کامل بیماران شناسایی‌شده در فرآیند غربالگری. اگر در جریان این معاینات، فردی مبتلا به سرطان تشخیص داده شود، روند درمان او تا آخرین مرحله به‌صورت کاملاً رایگان انجام خواهد شد.
شایع‌ترین نوع سرطان در میان زنان
صرامی‌فروشانی با تأکید بر اهمیت آگاهی و تشخیص زودهنگام بیان کرد: سرطان پستان یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در دنیاست و این موضوع محدود به ایران نیست. بر اساس آمارهای جهانی، این نوع سرطان بدون در نظر گرفتن جنسیت نیز از شیوع بالایی برخوردار است؛ با این تفاوت که حدود ۹۹ درصد مبتلایان را زنان تشکیل می‌دهند و به همین دلیل، اثرات اجتماعی و خانوادگی آن بسیار گسترده‌تر است. اگر سرطان پستان در مراحل اولیه تشخیص داده شود، شانس بقا بسیار بالاست، اما در صورت تشخیص دیرهنگام، هم احتمال بهبودی کاهش می‌یابد و هم هزینه‌های درمان چندین برابر می‌شود. گاهی بیماران برای چند ماه عمر بیشتر، مجبور به صرف میلیاردها تومان هزینه می‌شوند، در حالی‌که با یک غربالگری ساده و کم‌هزینه می‌توانستند درمان قطعی داشته باشند.
این مسئول تاکید کرد: میانگین اندازه تومور در زمان تشخیص سرطان پستان در کشور ما هنوز بالاست؛ حدود ۳۲ میلی‌متر، در حالی‌که استاندارد جهانی حدود ۸ میلی‌متر است. این فاصله نشان می‌دهد که در حوزه تشخیص زودهنگام هنوز باید گام‌های بلندی برداریم. با همکاری نهادهای مرتبط، به‌ویژه حوزه سلامت زنان، تلاش می‌کنیم این فاصله را کاهش دهیم و فرهنگ غربالگری منظم را در جامعه نهادینه کنیم. تشخیص به‌موقع علاوه بر نجات جان بیمار، از نظر اقتصادی و اجتماعی نیز به حفظ سلامت خانواده و جامعه کمک می‌کند.
رئیس پژوهشکده سرطان معتمد جهاددانشگاهی گفت: تجربه ما نشان داده است که ابتلای زنان به سرطان پستان اثرات بسیار عمیق‌تری بر خانواده دارد. وقتی مادر خانواده درگیر بیماری می‌شود، کل ساختار عاطفی و روانی خانه تحت تأثیر قرار می‌گیرد. از این رو، حمایت از زنان و آموزش برای پیشگیری و تشخیص زودهنگام، در واقع حمایت از بنیان خانواده است.
او با قدردانی از مشارکت پژوهشگران، پزشکان، نیروهای فرهنگی و داوطلبان در اجرای پویش سراسری سرطان پستان تأکید کرد: امیدواریم با همت جمعی و تداوم این برنامه، بتوانیم گام مؤثری در کاهش آمار ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از سرطان پستان در کشور برداریم.
