خبرگزاری مهر - گروه استانها، فاطمه گلوی: قلعه ناصری ایرانشهر، یکی از شاخص‌ترین بناهای تاریخی و فرهنگی استان سیستان و بلوچستان، یادگاری ارزشمند از دوران قاجار است که در قلب شهر ایرانشهر قرار دارد.
این قلعه با معماری خشتی و الهام‌گرفته از ویژگی‌های اقلیمی منطقه، روزگاری محل استقرار حاکمان محلی و مرکز تصمیم‌گیری‌های مهم سیاسی و نظامی بوده است. امروز، قلعه ناصری نه‌تنها به‌عنوان نمادی از تاریخ و هویت مردم ایرانشهر شناخته می‌شود، بلکه ظرفیت بالایی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی دارد.
وسعت قابل‌توجه، برج‌ها و حصارهای مستحکم آن نشان از اهمیت و جایگاه ویژه این قلعه در گذشته دارد.
با گذر زمان و تغییر کاربری‌ها و عدم توجه به نگهداری اصولی این میراث تاریخی و همچنین حضور گسترده دست فروشان در اطراف آن، بخش‌هایی از این بنای تاریخی را دچار فرسایش کرده و قسمت‌هایی از دیواره و برج‌های قلعه ریخته است که نیازمند مرمت و بازسازی می‌باشد. توجه به احیای این اثر تاریخی، علاوه بر حفظ میراث فرهنگی، می‌تواند به رونق گردشگری و اشتغال در منطقه کمک کند.
مدیریت و تأمین اعتبار مرمت قلعه ناصری برعهده شهرداری ایرانشهر است
معاون میراث‌فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: اصلی‌ترین عاملی که در مورد بناهای تاریخی مدنظر است، موضوع مالکیت بنا است.
مجتبی سعادتیان ادامه داد: مالکیت قعله ناصری شهرستان ایرانشهر، در اختیار شهرداری است و طبق قوانین ابلاغی میراث فرهنگی و وزارتخانه، اعتباری که برای مرمت بناهای تاریخی با مالکیت دولتی باید هزینه شود، از سمت همان ارگان دولتی باید تأمین شود.
وی ادامه داد: در مورد بناهایی که مالکیت آن‌ها با شهرداری است، باید هزینه از محل اعتبارات همان دستگاه (یعنی شهرداری) تأمین شود؛ یعنی خود دستگاه مالک هزینه را متقبل شود و پس از آن، فرآیند مرمت با نظارت میراث فرهنگی انجام شود.
معاون میراث‌فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تصریح کرد: در مواقعی که مرمت اضطراری پیش بیاید، میراث فرهنگی خودش وارد عمل می‌شود و با اختصاص اعتبار، فرآیند مرمت را انجام می‌دهد.
اعتبارات حداقلی پاسخگوی ترمیم اساسی قلعه ناصری نیست
وی گفت: اداره کل میراث فرهنگی استان در سه سال مالی گذشته اعتباراتی را برای ترمیم اضطراری قلعه ناصری ایرانشهر هزینه کرده است؛ این اعتبارات بیشتر در حد استحکام بخشی جداره‌ها و جرزهای بنا بوده است.
سعادتیان خاطرنشان کرد: در واقع، طی سه سال گذشته، هر سال برای این بنا اعتباری حداقلی در نظر گرفته شد تا چراغ آن روشن بماند و از تخریب بیشتر جلوگیری شود.
وی گفت: از طرفی هم با شهرداری صحبت شده است و مقرر شده که آن‌ها برای این کار اعتباری در نظر بگیرند، اما هنوز این اعتبار تخصیص نیافته است.
معاون میراث‌فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان در پایان بیان کرد: اداره میراث فرهنگی شرح خدمات را هم برای شهرداری تهیه کرده است؛ یعنی مشخص شده چه کارهایی باید انجام شود و چه مواردی در اولویت تأمین اعتبار است. و این شرح خدمات به شهرداری ارائه شده است تا پیگیر تأمین اعتبار باشند.
شهرداری ایرانشهر: ترمیم قلعه ناصری تا سه ماه آینده تمام می‌شود
معاون شهرداری شهرستان ایرانشهر در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: بحث کف‌سازی اطراف قلعه ناصری در حال اجرا است. در ضلع جنوبی، یعنی ورودی قلعه، سنگ‌فرش کوبیک در حال انجام است و تبدیل به پیاده‌رو می‌شود.
سهراب زهی افزود: در ضلع غربی نیز دیوار قلعه ترمیم شده و بخشی از آنکه هنوز نیازمند بازسازی است، در دست اقدام پیمانکار قرار دارد. پیمانکار در حال آماده‌سازی «کاه‌گل» مناسب است که به‌دلیل پوسیدگی گل، زمان‌بر است تا بتواند ترمیم نهایی را انجام دهد.
وی بیان کرد: ساخت خمره‌های کاه‌گل انجام شده و روزانه آب‌گیری صورت می‌گیرد تا کار ترمیم به‌درستی انجام شود.
معاون شهرداری ایرانشهر تاکید کرد: در بخش نورپردازی نیز باید بگویم قرارداد آن بسته شده و خرید تجهیزات انجام شده است. مبلغ هزینه نورپردازی بالغ بر دو میلیارد تومان است که در محدوده بلوار ابوذر اجرا خواهد شد. این طرح در فاز اول در حال انجام است و نورپردازی مناسب برای قلعه در نظر گرفته شده است.
وی ادامه داد: در بحث بهداشت، پاکسازی به‌صورت شبانه انجام می‌شود، اما مردم همکاری لازم را در رعایت نظافت شهری ندارند.
سهراب زهی خاطرنشان کرد: این پروژه حداکثر تا دو یا سه ماه آینده به نتیجه می‌رسد. همچنین لازم به ذکر است شهرداری با میراث فرهنگی توافق کرده‌است که بازسازی قلعه به طور اختصاصی و ویژه با ورود مستقیم شهرداری انجام شود و پیمانکار با هماهنگی طرفین در حال اجرای پروژه است.
حفظ بناهای تاریخی ضرورتی برای توسعه پایدار استان است
وی گفت: سراسر ضلع شمالی قلعه، پارکی قرار دارد که به بازار روز و مرکز شهر پیوسته است. در این پارک نیز در حال اجرای کف‌سازی اطراف و نورپردازی هستیم. دیروز عملیات آسفالت‌ریزی پارکینگ ضلع شمالی قلعه انجام شد تا پارکینگ اختصاصی برای بازدیدکنندگان پارک و قلعه ایجاد شود.
معاون شهرداری ایرانشهر در پایان افزود: در فضای شمالی نیز اقداماتی در زمینه ایجاد فضاهای تجمع اجتماعی و خانوادگی، فست‌فود و محل‌های نشیمن شبانه در دست بررسی است. لایحه آن به شورا ارائه شده و در صورت تصویب، این طرح نیز ظرف دو تا سه ماه آینده اجرا خواهد شد.
حفظ بناهای تاریخی سیستان و بلوچستان نه تنها اقدامی فرهنگی، بلکه ضرورتی برای توسعه پایدار استان است. این آثار، پل ارتباطی میان گذشته و آینده است و با حفظ آن‌ها می‌توان پیوند هویت تاریخی مردم منطقه را تقویت کرد. مرمت و نگهداری اصولی این بناها، زمینه‌ساز جذب گردشگران داخلی و خارجی و ایجاد فرصت‌های اقتصادی تازه خواهد بود.
آگاهی‌بخشی و مشارکت مردم در حفاظت از میراث تاریخی، اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا هر بنای تاریخی زمانی زنده می‌ماند که در زندگی روزمره مردم جایگاه داشته باشد. بی‌توجهی به این آثار، به‌معنای از بین رفتن بخش مهمی از حافظه فرهنگی ایران است.
نگاه به بناهای تاریخی باید از سطح تزئینی فراتر رفته و به‌عنوان سرمایه‌ای فرهنگی و اقتصادی در برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای استان مورد توجه جدی قرار گیرد.
