به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از وزارت نیرو، محمدجواد زارعیان مدیر پژوهشکده منابع آب موسسه تحقیقات آب، درخصوص خشکسالی گفت: خشکسالی به عنوان یک پدیده خزنده بوده و نشانه‌های اولیه آن انحراف بارش از میانگین بلند مدت است.
به گفته وی؛ ادامه‌دار شدن کاهش میانگین بارش در منطقه‌ای، به صورت متوالی زنگ خطری برای آن منطقه تلقی می‌شود. چراکه کاهش ذخیره سدها و میزان ذخایر آب را درپی داشته و می‌تواند چالش‌های اجتماعی ایجاد کند که ممکن است به بعد سیاسی نیز نفوذ کند.
زارعیان مدیر پژوهشکده منابع آب موسسه تحقیقات آب افزود: در چند سال اخیر به جز چند مواردی که بارش‌ها بیشتر بوده، به طور کلی میانگین بارش‌ها در کشور کاهش یافته داشته است و از طرف دیگر افزایش مصارف آب موجب ایجاد عدم تعادل در میزان آب و در نتیجه خشکسالی در کشور شده است.
وی درخصوص اقدامات وزارت نیرو و موسسه تحقیقات آب در راستای کاهش تبعات خشکسالی نیز گفت: پیرو اعلام مرکز منطقه‌ای مدیریت آب شهری وابسته به یونسکو مستقر در تهران، مبنی بر نیازمندی به سامانه‌ای که بتواند خشکسالی را براساس بارش‌ها در ایران و کشورهای همسایه پوشش دهد. سامانه «منطقه‌ای پایش خشکسالی» را ایجاد کردیم. این موضوع از جهت پایش خشکسالی و میزان بارش در کشور، مرزها و کشورهای همسایه برای ما دارای اهمیت است چرا که می‌تواند در مذاکرات منطقه‌ای درخصوص آب اثرگذار باشد. در این سامانه خشکسالی مرتبط با بارش‌ها قرار داده شده و به مرور پیش‌بینی‌ها نیز به آن اضافه خواهد شد تا بتوان به پیش‌بینی خشکسالی‌ها در افق‌های چند ماهه دسترسی داشت.
مدیر پژوهشکده منابع آب موسسه تحقیقات آب درخصوص تفاوت‌ها و مزیت‌های این سامانه نسبت به سامانه‌های هواشناسی نیز گفت: اطلاعات این سامانه براساس داده‌های مشاهداتی، ماهواره‌ای و جهانی است. تفاوت «سامانه منطقه‌ای پایش خشکسالی» با دیگر سامانه‌ها علاوه بر پوشش اطلاعات مربوط به خشکسالی در کشور در پوشش خشکسالی کشورهای همسایه است، باتوجه به اینکه این کشورها با ما مناسبات و منازعات آبی دارند می‌توان وضعیت آنها را جدا از هواشناسی در خصوص آب نیز پایش کرد. این سامانه همواره براساس آخرین داده‌ها به روزرسانی شده و شاخصه‌های خشکسالی را ارائه داده و حتی با خشکسالی‌های گذشته مقایسه می‌کند.
از سال آبی بسیار سخت در ۵۰ سال گذشته گذر کردیم
زارعیان همچنین درخصوص ارزیابی وضعیت سال آبی گذشته نیز گفت: سال آبی خیلی سختی را پشت سر گذاشتیم به طوریکه بسیاری از استان‌های کشور کمترین بارش‌ها را ۵۰ سال گذشته خود را تجربه کرده‌اند، حتی استانی مانند یزد کمترین بارش‌ها را در ۶۳ سال گذشته داشته است. این وضعیت نشان از شدید بودن وضعیت خشکسالی در کشور است.
کاهش ۴۰ درصدی بارش‌ها در کشور
وی با اشاره به کاهش ۴۰ درصدی بارش‌ها در کشور ادامه داد: بعضی از نواحی کشور که منبع اصلی تأمین آب هستند با کاهش شدید حجم آب مواجه شدند، این کاهش ابتدا در کشاورزی و سپس در نیروگاه برق آبی خود را نشان داد. از طرف دیگر براساس پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی خشکسالی در عمده نواحی کشور تا آخر پاییز ادامه خواهد داشت. به معنای دیگر وضعیت حداقل تا آخر پاییز خوش بینانه نخواهد بود.
زارعیان با اشاره به تنوع اقلیمی کشور گفت: به دلیل همین تنوع، سابقه تاریخی‌ای در مدیریت تنش‌های آبی داریم. بنابراین زمانی که خشکسالی در منطقه‌ای اتفاق می‌افتد باید آن منطقه را نسبت به سابقه خود سنجید. با این حال به طور کلی در کشور به جز برخی نواحی محدود با کاهش بارندگی مواجه هستیم.
وی با بیان اینکه نمی‌توان میانگین بارش را برای کل کشور لحاظ کرد، گفت: آب یک موضوع منطقه‌ای بوده و به مانند برق نیست که از طریق شبکه سراسری به صورت متوازن توزیع شود، بنابراین اگر در منطقه‌ای میزان بارندگی حتی از هزار میلی‌متر به ۹۰۰ میلی‌متر کاهش یابد باز هم تنش‌های شدیدی ایجاد می‌کند که می‌تواند تنش‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی به دنبال داشته باشد.
خشکسالی‌ها تمام می‌شود؟
مدیر پژوهشکده منابع آب موسسه تحقیقات آب در پایان در پاسخ به اینکه آیا خشکسالی‌ها تمام می‌شود، نیز گفت: در آینده قطعاً سال‌هایی را خواهیم داشت که بارش‌های زیادی داشته باشیم اما باید توجه داشته باشیم که برای تنظیم‌گری آب، به جز بارش منابع آبی دیگری مانند سدها، رودخانه‌ها و منابع زیرزمینی نیز وجود دارد، اما متأسفانه اکنون در شرایطی قرار گرفتیم که نمی‌توانیم به مانند گذشته از ذخایر آبی خود استفاده کنیم، زیرا سدهایمان کم آب و منابع زیر زمینی نیز از لحاظ کمی و کیفی به شدت کاهش یافته است و این مسئله موجب شده است که نسبت به تنش‌های آبی به شدت حساس شویم با این حال، بالاخره خشکسالی‌ها تمام می‌شود اما با یک یا دو سال بارندگی این اتفاق نخواهد افتاد.
