خبرگزاری مهر؛ گروه استانها: آمارهای جدید نشان می‌دهد که استان کردستان در سال‌های اخیر با روند کاهشی چشمگیر تولدها روبه‌رو بوده است، در حالی که در دهه گذشته استان شاهد تولد بیش از ۳۰ هزار نوزاد در سال بود، این تعداد در سال ۱۴۰۳ به حدود ۱۹ هزار و ۳۴۷ تولد کاهش یافته است.
این کاهش بیش از ۱۰ هزار تولد در یک دهه، نشان‌دهنده یک روند نگران‌کننده است که نیازمند توجه فوری و سیاست‌گذاری‌های کلان جمعیتی است.
سرپرست معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، از کاهش چشمگیر آمار تولدها در استان خبر داد و گفت: در سال ۱۳۹۵ تعداد تولدها در استان به ۳۰ هزار نفر رسید که این عدد در سال‌های اخیر کاهش یافته است.
خالد رحمانی افزود: برای مثال، در سال ۱۴۰۰، تولدها به ۲۳ هزار نفر رسید، اما روند نزولی ادامه پیدا کرده و در سال ۱۴۰۳ به حدود ۱۹ هزار و ۳۴۷ تولد رسید.
دلایل کاهش تولدها
رحمانی یکی از دلایل اصلی این کاهش را افزایش سن ازدواج در جامعه عنوان کرد و گفت: سن ازدواج در زنان به طور متوسط به حدود ۲۵ سال و در مردان به ۲۸ سال رسیده است، این تغییرات باعث شده فاصله زمانی میان ازدواج و تولد اولین فرزند به طور میانگین ۳ تا ۴ سال افزایش یابد.
وی تصریح کرد: این تغییرات به ویژه در سال‌های اخیر با افزایش نگرانی‌های اقتصادی و فرهنگی، اثرات منفی زیادی بر میزان باروری داشته است.
سرپرست معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان همچنین به نقش برنامه‌های بهداشتی در کاهش خطرات و مراقبت‌های بهداشتی از مادران و کودکان اشاره کرد و افزود: با وجود این کاهش تولدها، سیستم بهداشتی استان همچنان از مادران و کودکان در دوران بارداری و پس از آن مراقبت‌های گسترده‌ای را ارائه می‌دهد.
چالش‌های اقتصادی و فرهنگی
وی اضافه کرد: کاهش تولدها تنها به دلایل بهداشتی و اجتماعی محدود نمی‌شود، بلکه چالش‌های فرهنگی و اقتصادی نیز در این روند نقش دارند.
وی اذعان کرد: بسیاری از زوجین به دلیل فشارهای اقتصادی و نگرانی‌های فرهنگی از فرزندآوری خودداری می‌کنند و در حال حاضر، بیشتر تولدها در گروه سنی ۳۰ تا ۳۴ سال ثبت می‌شود که برخلاف توصیه‌های بهداشتی برای باروری است.
سرپرست معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان در خصوص وضعیت سلامت مادران در استان، از کاهش میزان مرگ و میر مادران در هنگام زایمان خبر داد و گفت: در حالی که شاخص مرگ و میر مادران در کشور به ازای هر ۱۰۰ هزار تولد زنده، حدود ۱۸ نفر است، این شاخص در استان کردستان به ۱۰ نفر کاهش یافته است و این نشان‌دهنده پیشرفت‌های مهم در زمینه مراقبت‌های بهداشتی و درمانی مادران است.
با وجود کاهش تولدها، سیستم بهداشتی کردستان همچنان از مادران و کودکان در دوران بارداری و پس از آن مراقبت‌های گسترده‌ای را ارائه می‌دهد
رحمانی افزود: علیرغم این پیشرفت‌ها، هنوز عوامل فرهنگی و اجتماعی تأثیرگذار هستند که نیاز به توجه ویژه دارند، در گذشته، سن ازدواج پایین‌تر بود و فاصله زمانی میان ازدواج و تولد نخستین فرزند کوتاه‌تر بود، اما امروز این وضعیت تغییر کرده است.
وی با بیان اینکه سیاست‌های جمعیتی باید با همکاری تمامی دستگاه‌های دولتی و خصوصی پیگیری شود، افزود: اگرچه سیاست‌های حمایتی در حوزه بهداشت و درمان وضعیت مطلوبی دارند، اما برای جلوگیری از کاهش بیشتر جمعیت و بسته شدن پنجره جمعیتی، نیازمند حمایت‌های کلان‌تری از سوی حاکمیت و ایجاد شرایط بهتر برای خانواده‌ها هستیم.
تلاش‌های فرهنگی در راستای ترویج سیاست‌های جوانی جمعیت در کردستان
مدیرکل تبلیغات اسلامی کردستان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به چالش‌های کاهش نرخ تولد در استان، بر اهمیت فرهنگ‌سازی و حمایت‌های فرهنگی و اقتصادی برای ترغیب خانواده‌ها به فرزندآوری تأکید کرد و اقدامات این سازمان در راستای سیاست‌های جمعیتی کشور را تشریح کرد.
حجت‌الاسلام برومند رازیانی، از اهمیت نیروی انسانی جوان و کارآمد به‌عنوان اصلی‌ترین سرمایه یک کشور سخن گفت و تأکید کرد: فقدان نیروی جوان نمی‌تواند با هیچ چیزی جایگزین شود.
وی افزود: کشورهای بزرگی مانند هند و چین با جمعیت‌های میلیونی خود توانسته‌اند به رشد اقتصادی و تولید ثروت دست یابند، بنابراین جمعیت بالا نه تنها بار اقتصادی به کشور وارد نمی‌کند بلکه به افزایش ارزش افزوده کمک می‌کند.
این مسئول همچنین از تأکیدات مقام معظم رهبری در خصوص ضرورت توجه به سیاست‌های جوانی جمعیت سخن گفت و یادآور شد: این موضوع از سال ۱۳۹۱ به‌طور ویژه در دستور کار سازمان تبلیغات اسلامی قرار گرفت.
وی تصریح کرد: سازمان تبلیغات اسلامی با درک نگرانی رهبر انقلاب در خصوص پیری جمعیت، مسئولیت خود دانسته است که در این راستا اقدامات گسترده‌ای انجام دهد.
فرهنگ‌سازی کلید حل بحران جمعیت در کردستان
حجت‌الاسلام رازیانی به بحران کاهش نرخ تولد در استان کردستان اشاره کرد و گفت: مسئله اصلی در کاهش نرخ تولد در استان، نه تنها معضلات اقتصادی بلکه عوامل فرهنگی و اجتماعی است که موجب تمایل کمتر جوانان به تشکیل خانواده و فرزندآوری می‌شود.
وی در ادامه افزود: این تغییرات فرهنگی به‌ویژه در جوامع سنتی مانند کردستان بسیار مشهود است و نیازمند بازنگری جدی است.
مدیرکل تبلیغات اسلامی کردستان، فرهنگ‌سازی را عامل اصلی برای حل این بحران دانست و تأکید کرد: فرهنگ جامعه باید به‌سمت نهادینه کردن ارزش‌های مثبت فرزندآوری هدایت شود و در حال حاضر این مسئله به‌طور جدی مغفول مانده است و اقدامات فرهنگی در این زمینه به‌طور کامل انجام نشده است.
وی همچنین به نقش بنیادین آموزه‌های دینی در افزایش نرخ باروری اشاره کرد و گفت: در آیات قرآن و روایات اهل بیت (ع)، اهمیت فرزندآوری به‌وضوح آمده است و باید این آموزه‌ها در سطح جامعه گسترش یابد.
طرح‌های حمایتی برای ترغیب خانواده‌ها به فرزندآوری
حجت‌الاسلام رازیانی از برخی طرح‌ها و برنامه‌های آموزشی که در راستای ترویج سیاست‌های جوانی جمعیت در کردستان اجرایی شده‌اند، سخن گفت.
وی افزود: سازمان تبلیغات اسلامی در چند سال اخیر، اقداماتی چون برگزاری نشست‌های آموزشی با علما، فرهنگیان و فعالان اجتماعی را در دستور کار خود قرار داده است تا از این طریق آگاهی‌های لازم را به خانواده‌ها و جوانان انتقال دهد.
وی همچنین از برگزاری بیش از ۵۰ کارگاه آموزشی در استان خبر داد و بیان کرد: در این کارگاه‌ها تلاش شده است تا افراد تأثیرگذار جامعه، مانند روحانیون، دانشگاهیان و بانوان، به درک درستی از سیاست‌های جمعیتی و اهمیت فرزندآوری دست یابند.
حجت‌الاسلام رازیانی همچنین از حمایت‌های سازمان تبلیغات اسلامی از خانواده‌ها به‌ویژه در زمینه مشاوره‌های پیش از ازدواج، ترویج سبک زندگی اسلامی و برگزاری جشن‌های خانوادگی برای تشویق به فرزندآوری خبر داد.
همکاری بین نهادها برای ترویج سیاست‌های جمعیتی
وی در بخش دیگری از سخنان خود، بر لزوم همکاری و هم‌افزایی دستگاه‌های مختلف در راستای تحقق اهداف سیاست‌های جمعیتی تأکید کرد و افزود: تمام نهادها باید در این زمینه با هم هم‌افزایی داشته باشند و در حال حاضر، همکاری‌های خوبی با دانشگاه‌ها، استانداری و آموزش‌وپرورش در استان کردستان صورت گرفته است و انتظار می‌رود این هم‌کاری‌ها ادامه یابد.
حجت‌الاسلام رازیانی در ادامه افزود: یکی از مهم‌ترین محورهای همکاری با سایر دستگاه‌ها، تربیت مربیان است که می‌تواند تأثیر زیادی در تغییر نگرش‌ها و سیاست‌های جمعیتی داشته باشد.
نقش رسانه‌ها و فضای مجازی در رشد جمعیت
مدیرکل تبلیغات اسلامی کردستان، به نقش رسانه‌ها و فضای مجازی در ترویج فرهنگ فرزندآوری اشاره کرد و گفت: نقش رسانه‌ها و فضای مجازی در این زمینه بسیار پررنگ است و می‌تواند تأثیرگذارترین ابزار برای تغییر نگرش جامعه نسبت به سیاست‌های جمعیتی باشد.
وی تأکید کرد: رسانه‌های محلی، هنرمندان و اساتید دانشگاه می‌توانند با استفاده از ظرفیت‌های موجود، در جهت افزایش آگاهی عمومی در زمینه سیاست‌های جمعیتی و ترویج فرزندآوری گام‌های مؤثری بردارند
حجت‌الاسلام رازیانی از برنامه‌های آتی سازمان تبلیغات اسلامی برای حمایت از خانواده‌ها و گسترش فرهنگ فرزندآوری در استان خبر داد و افزود: ما در نظر داریم با همکاری نخبگان و مراکز آموزشی، برنامه‌های جدیدی را برای ترویج سیاست‌های جمعیتی به مرحله اجرا درآوریم.
سازمان تبلیغات اسلامی در چند سال اخیر، اقداماتی چون برگزاری نشست‌های آموزشی با علما، فرهنگیان و فعالان اجتماعی را در دستور کار خود قرار داده است تا از این طریق آگاهی‌های لازم را به خانواده‌ها و جوانان انتقال دهد
وی عنوان کرد: همچنین با برگزاری کلاس‌های آموزشی و مشاوره‌های پیش از ازدواج، به زوجین کمک خواهیم کرد تا از جوانب مختلف به مسئله فرزندآوری نگاه کنند.
وی گفت: با توجه به اهمیت بالای این مسئله، تمام نهادهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی باید به‌طور مشترک برای حمایت از خانواده‌ها و افزایش نرخ باروری در استان کردستان وارد عمل شوند و از هیچ تلاشی دریغ نکنند.
فرهنگ‌سازی مهم‌ترین راهکار افزایش فرزندآوری است
مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه جمعیت و خانواده شهرستان بیجار در گفت‌وگو با خبرنگار مهر گفت: مسئله رشد جمعیت بیش از آنکه یک موضوع اقتصادی یا جمعیت‌شناختی باشد، یک مقوله فرهنگی است و باید نگاه جامعه نسبت به فرزندآوری اصلاح شود.
اعظم داودنیا اظهار کرد: در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت که چهار سال از تصویب آن می‌گذرد، تلاش شده است با رفع موانع و استفاده از امکانات موجود، فرایند فرزندآوری در کشور تسهیل و نگاه به جایگاه فرزند تغییر کند.
وی افزود: برای تحقق این هدف، وجود یک قانون جامع تنها قدم اول است و قدم دوم که تعیین‌کننده‌ترین عامل محسوب می‌شود، همراهی و هم‌نظری مسئولان دستگاه‌ها و نهادهای مختلف در مسیر اجرای دقیق این قانون است.
داودنیا با اشاره به برخی مصادیق اجرایی تصریح کرد: یکی از نمونه‌هایی که می‌تواند میزان صداقت مسئولان در حمایت از سیاست‌های جمعیتی را نشان دهد، بازنگری در الگوی مصرف انرژی بر اساس تعداد اعضای خانواده است، چراکه تعیین الگوهای مصرف آب، برق و گاز بدون توجه به جمعیت خانوار مغایر با سیاست‌های کلان نظام در زمینه تشویق به فرزندآوری است.
این مدرس دانشگاه با تأکید بر نقش فرهنگ در این موضوع ادامه داد: مسئله جمعیت بیش از آنکه وابسته به اقتصاد باشد به فرهنگ بازمی‌گردد و بنده در آثار و سخنرانی‌های خود بارها بر این مسئله تأکید کرده‌ام.
وی ادامه داد: نفوذ تفکرات نئوفمینیستی، برابری جنسیتی افراطی و رواج سبک زندگی غربی منجر به جابجایی نقش‌های جنسیتی شده و این امر از مهم‌ترین دلایل کاهش نرخ فرزندآوری در ایران و جهان است.
داودنیا خاطرنشان کرد: امروز که ایران با تلاش و خون شهدا دوباره ققنوس‌وار از دل تاریخ برخاسته است، بزرگ‌ترین ناسپاسی و بی‌توجهی این است که برای رفاه شخصی از فرزندآوری امتناع کنیم.
لزوم تغییر در سیاست‌ها و فرهنگ جامعه
کارشناسان بر این باورند که کاهش نرخ تولدها در استان کردستان نیازمند توجه ویژه و همکاری گسترده تمامی نهادها و دستگاه‌های دولتی است.
در کنار سیاست‌های اقتصادی و تشویقی، فرهنگ‌سازی و اصلاح نگرش‌های اجتماعی نیز امری ضروری به نظر می‌رسد و همچنین، حمایت‌های ویژه از مادران و خانواده‌ها، به ویژه در زمینه‌های اقتصادی و بهداشتی، می‌تواند زمینه‌ساز تغییرات مثبت در این حوزه باشد.
از سوی دیگر، سیاست‌گذاران باید نگاهی جامع به آینده جمعیتی کشور داشته باشند و با اتخاذ تصمیمات کلان، از خطرات افزایش جمعیت سالمندان و کاهش جمعیت جوان جلوگیری کنند.
