متغیرهای تعیین‌کننده مسیر کوتاه‌مدت بورس
احسان عسکری، کارشناس بازار سرمایه به ارزیابی وضعیت هفتگی بازار سهام و سایر بازارها پرداخت و گفت: یکی از مهم‌ترین متغیرهایی که در ماه‌های اخیر همواره مانع رشد بازار سرمایه بوده، اختلاف میان نرخ ارز بازار توافقی و نرخ آزاد دلار است.
این شکاف قیمتی به‌ویژه در نیمه نخست سال ۱۴۰4 به سطح قابل‌توجهی رسید و تاثیر مستقیم بر سودآوری شرکت‌های صادرات‌محور گذاشت.
خوشبختانه در گزارش‌های مالی شهریورماه نشانه‌هایی از تغییر این وضعیت مشاهده شد. با تدابیری که در بازار دوم توافقی اندیشیده شد، برخی شرکت‌های کوچک صادراتی ارز خود را در این بازار عرضه کردند و در صورت‌های مالی آنها نرخ‌های ۸۰ تا ۱۰۰هزار تومانی برای فروش ارز دیده شد. این مساله از نگاه فعالان بازار یک تحول مهم تلقی می‌شود؛ چراکه تا پیش از این، شکاف میان نرخ توافقی و نرخ آزاد به بیش از ۵۰درصد رسیده بود و این رانت ارزی به شکل قابل‌ملاحظه‌ای به سودآوری شرکت‌ها و کلیت بازار سرمایه آسیب زده بود.
در چنین شرایطی انتظار می‌رود شرکت‌های صادراتی ارز خود را در بازار دوم به فروش برسانند و به تدریج نرخ‌های واقعی‌تر در صورت‌های مالی آنها منعکس شود. پیش‌بینی فعالان این است که شرکت‌های بزرگ به‌ویژه در صنایع فولادی نیز در ماه‌های آینده به عرضه ارز در بازار توافقی روی آورند و نرخ‌هایی در محدوده ۱۰۰هزار تومان در صورت‌های مالی آنها ثبت شود. چنین روندی می‌تواند به رشد سودآوری و در نهایت بهبود فضای کلی بازار سرمایه کمک کند.
در کنار متغیر ارزی، موضوع نرخ بهره نیز در حال حاضر یکی از موانع اصلی رشد بازار محسوب می‌شود. نرخ بهره در معاملات اوراق دولتی به محدوده بالای ۳۷درصد رسیده و با توجه به تصمیمات اخیر بانک مرکزی در بازار ریپو، احتمال افزایش آن به محدوده ۴۰درصد در نیمه دوم سال وجود دارد. چنین سطحی از نرخ بهره عملا به‌عنوان یک «لنگر بازدهی» عمل می‌کند و بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاران را بالا می‌برد؛ در نتیجه جذابیت بازار سهام را محدود می‌کند.
از سوی دیگر، ریسک‌های ژئوپلیتیک منطقه نیز در ارزیابی فعالان بازار نقش پررنگی دارد. تحولات مربوط به جنگ ۱۲روزه و موضوع اسنپ‌بک، طی ماه‌های گذشته فضای پرریسکی را ایجاد کرده بود؛ اما در هفته‌های اخیر احساس آرامش نسبی بر بازار حاکم شده و در کنار برخی اخبار مثبت، موجب بهبود تدریجی روند معاملات شده است.
در مجموع می‌توان گفت بازار سرمایه از نظر ارزش‌گذاری در سطح قابل قبولی قرار دارد؛ اما هنوز نمی‌توان آن را به معنای واقعی «ارزان» دانست. در صورتی که تعداد بیشتری از شرکت‌ها بتوانند ارز صادراتی خود را با نرخ‌های بالاتر در بازار دوم به فروش برسانند و این نرخ‌ها در صورت‌های مالی آنها منعکس شود، زمینه برای تداوم رشد بازار فراهم خواهد شد.
پیش‌بینی می‌شود در هفته پیش‌رو بازار متعادل و متمایل به مثبت باشد و شرکت‌هایی که در شهریورماه موفق شدند ارز خود را در بازار دوم بفروشند و از نسبت قیمت به درآمد (P/E) پایین‌تری برخوردارند، مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گیرند.
بازگشت اعتماد نسبی به بازار سرمایه
مسعود مهدیان، کارشناس بازار سهام، به ارزیابی وضعیت بازار پرداخت و گفت: بازار سرمایه در هفته‌های اخیر روزهای پررونقی را پشت سر گذاشته است. ورود پول‌های سنگین و افزایش ارزش معاملات موجب شده تا بورس از رکود، کاهش قیمتی و خروج سرمایه در ماه‌های گذشته فاصله بگیرد و به تدریج به روندی مثبت وارد شود.
در هفته گذشته شاخص کل با رشد حدود ۱۴۰هزار واحدی به عدد ۲میلیون و ۹۲۶ هزار واحد رسید و به محدوده روانی ۳میلیون واحد نزدیک شد. بیشتر صنایع بزرگ و شاخص‌ساز از جمله پالایشی، فولادی، پتروشیمی و چندرشته‌ای‌ها توانستند بازدهی قابل‌توجهی را ثبت کنند. از سوی دیگر، ارزش معاملات در هفته‌های اخیر به‌طور مستمر افزایش یافته و در سطحی بالاتر از ۱۰همت تثبیت شده است که می‌توان آن را یک اتفاق مثبت برای بازار ارزیابی کرد. در همین دوره شاهد ورود پول حقیقی به بازار نیز بودیم. با این حال در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته، عرضه‌ها در کلیت بازار افزایش یافت و نقدینگی تا حدودی از گروه‌های پالایشی و فولادی به سمت گروه‌های خودرویی و بانکی و رهبران آن گروه‌ها حرکت کرد؛ به‌ویژه نماد ایران‌خودرو در گروه خودرویی و بانک تجارت در گروه بانکی نقش لیدری این جریان را بر عهده داشتند.
رشد اخیر بازار را می‌توان یک حرکت تورمی و تلاشی برای جبران عقب‌ماندگی از سایر بازارهای موازی دانست. همزمان با افزایش نرخ دلار، موجی از رشد قیمتی در صنایع دلاری مانند فولاد، پالایش و معدن شکل گرفت. این در حالی است که از منظر بنیادی، بازار سرمایه همچنان از سطح مناسبی از ارزندگی برخوردار است. نسبت‌های P/E فوروارد جذاب و همچنین ارزش دلاری پایین بازار سهام، حاکی از ظرفیت رشد بیشتر در آینده است.
از سوی دیگر، کاهش تنش‌های سیاسی و منطقه‌ای در هفته‌های اخیر، نقش مهمی در بازگشت نسبی اعتماد به بازار سرمایه ایفا کرده است؛ اعتمادی که در ماه‌های گذشته حلقه مفقوده معاملات بازار بود. با این حال، همچنان ریسک‌های سیستماتیک و ابهامات اقتصادی سایه خود را بر بازار گسترانده‌اند و سرمایه‌گذاران با احتیاط و حساسیت بالا شرایط را دنبال می‌کنند.
در شرایط فعلی، متغیرهایی چون افزایش نرخ دلار، راه‌اندازی بازار دوم ارز مرکز مبادله، احتمال کاهش فاصله بین نرخ نیما و نرخ آزاد، بحث خصوصی‌سازی سایپا و زیرمجموعه‌های خودرویی و ورود پول‌های هوشمند و خارج از بازار از جمله عواملی هستند که می‌توانند روند صعودی بازار را تداوم بخشند. همچنین عزم جدی بازارساز در هفته‌های اخیر برای تغییر روند بازار نیز در این مسیر موثر بوده است.
در صورت ثبات شرایط سیاسی و عدم انتشار اخبار منفی منطقه‌ای، انتظار می‌رود این روند صعودی ادامه پیدا کند. با توجه به الگوی رفتاری معاملات در پایان هفته گذشته، احتمالا در روزهای ابتدایی هفته آینده شاهد افزایش هیجان معاملاتی و بالا رفتن حجم دادوستدها خواهیم بود؛ به‌گونه‌ای‌که می‌توان آن را به نوعی «دست به دست شدن سهام» تعبیر کرد.
در این میان، شاخص هموزن و سهام شرکت‌های کوچک‌تر احتمالا بیش از پیش مورد توجه فعالان بازار قرار خواهند گرفت. در مقابل، سهام شرکت‌های بزرگ‌تر ممکن است مدتی درجا بزنند و وارد فاز استراحت کوتاه شوند. با این حال، نوع خریدهای هفته‌های اخیر نشان می‌دهد که این استراحت می‌تواند بسیار مقطعی و کوتاه‌مدت باشد و بازار دوباره به روند صعودی بازگردد.
