شمال نیوز: * عباس رمدانی/ در روزهایی که تهران با بحران آب دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، طرحی از سوی یکی از نمایندگان مجلس مطرح شده که نه‌تنها راه‌حل پایدار نیست، بلکه می‌تواند به فاجعه‌ای زیست‌محیطی در مقیاس منطقه‌ای و بین‌المللی منجر شود: انتقال سالانه ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب از دریای خزر به پایتخت.
اما آیا این طرح واقعاً نجات‌بخش است؟ یا تکرار تجربه تلخ دریاچه ارومیه، این‌بار در مقیاسی بزرگ‌تر؟
خزر؛ دریاچه‌ای در حال مرگ
داده‌های رسمی نشان می‌دهند که سطح آب دریای خزر در دو سال اخیر بیش از ۴۵ سانتی‌متر کاهش یافته و عقب‌نشینی سواحل ایران بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ متر گزارش شده است. کارشناسان هشدار داده‌اند که اگر روند کنونی ادامه یابد، خزر تا پایان قرن ممکن است نیمی از سطح خود را از دست بدهد.
این کاهش نه‌تنها به عمق، بلکه به عرض جغرافیایی نیز مربوط می‌شود؛ تهدیدی برای تالاب‌ها، کشاورزی شمال کشور، و سکونتگاه‌های ساحلی که در معرض طوفان‌های گرد و غبار شور قرار می‌گیرند.
طرحی پرهزینه، پرریسک و غیرعلمی
پروژه انتقال آب از خزر به تهران نیازمند طی مسافتی بیش از ۳۰۰ کیلومتر و اختلاف ارتفاعی حدود ۱۲۰۰ متر است. آب شور خزر باید ابتدا در تأسیسات عظیم نمک‌زدایی تصفیه شود و سپس با صرف انرژی بسیار زیاد به ارتفاعات البرز پمپاژ شود.
برآوردها نشان می‌دهد که هر مترمکعب آب انتقالی به ۴ تا ۶ کیلووات ساعت انرژی نیاز دارد؛ یعنی برای انتقال سالانه ۲۰۰ میلیون مترمکعب، بیش از یک میلیارد و دویست میلیون کیلووات ساعت برق مصرف خواهد شد. معادل مصرف سالانه برق یک شهر ۱۰۰ هزار نفری.
از سوی دیگر، نیمی از آب ورودی در فرآیند نمک‌زدایی به صورت پساب فوق‌شور به دریا بازمی‌گردد؛ ترکیبی که می‌تواند اکوسیستم خزر را دگرگون کرده و حیات گونه‌هایی مانند فک خزری، ماهیان خاویاری و پلانکتون‌های حساس را تهدید کند.
تهران بی‌آب نیست، بدمدیریت است
طبق آمار رسمی شرکت آب و فاضلاب، بیش از ۳۰ درصد آب تولیدی در شبکه شهری تهران هدر می‌رود. بازچرخانی آب در صنایع و استفاده از فاضلاب تصفیه‌شده برای فضای سبز هنوز در مقیاس لازم اجرا نشده است. تهران نیازمند اصلاح ساختار مدیریت منابع آب، کاهش مصرف، و ارتقای بهره‌وری است؛ نه انتقال بحران به شمال کشور.
خزر را قربانی نکنید
دریای خزر، بزرگ‌ترین منبع آبی بسته جهان، هم‌اکنون در آستانه فروپاشی است. برداشت آب از چنین منبعی نه‌تنها غیرعلمی بلکه ضد اصول توسعه پایدار است. تجربه خشک شدن دریاچه ارومیه باید برای سیاست‌گذاران درس عبرت باشد، نه الگویی برای تکرار.
طرح انتقال آب از خزر به تهران، نه نجات‌بخش است و نه عقلانی. تهران به مدیریت نیاز دارد، نه لوله‌هایی که قرار است از دل دریاچه‌ای رو به مرگ، آب بیرون بکشند.
* مدیر مسئول پایگاه تحلیلی شمال نیوز
