به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، آقایان غلامرضا توکل شوریجه، رئیس مجمع نمایندگان استان فارس، محسن پاپری زارعی، رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان فارس و آقای محمدصادق حمیدیان جهرمی، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان فارس با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری، چشم انداز توسعه استان فارس بر اساس اسناد بالادستی را بررسی و به پرسش‌ها در این باره پاسخ دادند. متن کامل این برنامه به شرح زیر است:
سؤال: آقای پاپری زارعی، یک دورنمایی از مزیت‌های استان فارس ارائه بدهید؟
پاپری زارعی: استان فارس از لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب کشور قرار دارد با جمعیتی بالغ بر ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر که تقریباً چهارمین استان پرجمعیت کشور است. از لحاظ وسعت ۱۳۳ هزار مترمربع وسعت دارد که از لحاظ وسعت هم استان چهارم کشور است. ۵ و ۹ دهم جمعیت کشور را در خودش جای داده است و ۷ و نیم درصد از وسعت کشور را هم دارا است. استانی است که با ۳۷ شهرستان و ۹۷ بخش به صورت ۲۶ شهر تقریباً بیشترین تقسیمات کشوری را در بین استان‌های کشور به خودش اختصاص داده است. استان فارس از هر چهار بخش توسعه دارای ظرفیت‌های بی بدیلی است. تقریباً در حوزه کشاورزی، در بخشی از زیربخش‌های کشاورزی رتبه یک تا سه کشور را دارا است. در حوزه معدن، دارای رتبه سوم کشور است. در حوزه خدمات هم استان بی بدیلی است مخصوصاً زیربخش سلامت و زیربخش گردشگری تقریباً ۷ و نیم درصد از جاذبه‌های گردشگری کشور در استان فارس است. قطب سلامت جنوب کشور و بعضاً کشور‌های حوزه خلیج فارس شهر شیراز است. قطب صنایع با فناوری بالای هایتک است، آموزش عالی و فنی و حرفه‌ای و صنایع الکترونیک، ظرفیت‌های اینچنینی را استان فارس در خودش جای داده است. از لحاظ چالش هم یکسری چالش‌ها و تهدیداتی استان فارس را تحت تأثیر قرار داده است. سهم استان فارس در اقتصاد کشور سهم پایینی است، تقریباً ۴ و یک صدم تولید ناخالص داخلی کشور با جایگاه ششم استان فارس به خودش اختصاص داده است. اگر وارد سرانه تولید ناخالص داخلی شویم در جایگاه ۱۶ است. در حوزه مشارکت اقتصادی شرایط استان فارس شرایط مناسبی نیست. تهدید‌هایی مثل خشکسالی و فرونشست و گردوغبار استان فارس را تحت الشعاع قرار داده است. یکسری چالش‌های دیگر هم است که در طول صحبت‌ها عرض می‌کنم.
سؤال: آقای حمیدیان جهرمی، نگاه شما نسبت به مزیت‌ها و فرصت‌ها و چالش‌های استان فارس را بفرمایید؟
حمیدیان جهرمی: استان فارس به لحاظ پتانسیل از معدود استان‌هایی است که هم به شرایط آب و هوایی در هر لحظه چهار فصل، به لحاظ تعداد بنا‌های تاریخی ثبت ملی و ثبت بین المللی تقریباً رتبه اول کشور را دارد و به لحاظ پتانسیل‌های معدنی رتبه چهارم کشور را دارد. به لحاظ ذخیره سرمایه انسانی جزو استان‌های اول است؛ بنابراین آنچه که ما در اقتصاد استان شاهد آن هستیم، زیبنده و خوب برای استان نیست با این پتانسیل ها.
سؤال: آقای توکل شوریجه، استان فارس ۱۸ نماینده دارد، نگاه تان را نسبت به مزیت‌ها و چالش‌های استان بفرمایید؟
توکل شوریجه: استان فارس چهار فصل است، اگر ایران چهار فصل است، استان فارس یک ایران کوچک است به لحاظ اینکه در تمام زمینه‌ها حرف برای گفتن داریم، کار کرده‌ایم، همینطور به لحاظ صنعت، علم و دانش و فرهنگ و اقتصاد، مواردی که مؤلفه‌های پیشرفت هر کشور و هر شهر و دیار است، پیشرفت داشته‌ایم. اما در این زمینه یکسری مسائل و مشکلات هم است که صحبت خواهم کرد.
سؤال: آقای حمیدیان جهرمی، آقای پاپری زارعی اشاره کردند که تولید این استان در حد خودش نیست و حتی تولید سرانه آن در بین استانها رتبه ۱۶ را دارد. چرا این ظرفیت‌ها به تولید نمی‌رسد یا کم می‌رسد؟
حمیدیان جهرمی: اگر یک نیم نگاهی کنیم به نسبت جی دی پی استان در جی دی پی کشور، متوجه می‌شویم که این عدد به نرخ جاری از ۴ و ۶ دهم درصد کشور به رقمی نزدیک به ۳ و ۶ دهم درصد سقوط کرده است تحت یک دوره ۲۰ ساله. دو دلیل اساسی در استان فارس وجود دارد که ما این نرخ را شاهد هستیم، یک رژیم حاکم بر اقتصاد استان که بیشتر در حوزه کشاورزی بوده است هرچند که سهم آن هم از ۲۵ درصد به ۱۷ درصد کاهش پیدا کرده است، عمدتاً به دلیل خشکسالی و مشکلات آب و هوایی که داشته‌ایم. به نظر می‌رسد که کم لطفی دولت‌ها در توسعه سرمایه گذاری در استان فارس مزید بر علت بوده است. رژیم ما از کشاورزی باید تغییر کند و به سمت صنعتی شدن برویم و صنعت ما کجا‌ها می‌تواند خودش را نشان بدهد. در صنایع کانی غیر فلزی، در صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی و از همه مهمتر صنایع پایین دست پتروشیمی.
سؤال: درخصوص کشاورزی سرمایه گذاری باید کجا انجام شود؟ اعتقاد دارید که افق توسعه استان باید با کشاورزی انجام شود؟
حمیدیان جهرمی: بخشی از افق کشاورزی یا افق اقتصادی استان در حوزه کشاورزی است. اما نه کشاورزی که در حال حاضر با بهره وری پایین دارد انجام می‌شود. میزان مصرف آب به نسبت ماده خشک تولید شده در واحد، عدد مطلوبی نیست و بهره وری ما پایین است. به همت دوستان هفته گذشته جلسه‌ای با رئیس ملی و بهره وری داشتیم همین موضوعات را به تشریح مورد بررسی قرار داده‌ایم. ما باید در حوزه فناوری‌های نوین کشاورزی ورود کنیم، اما اشتباهی که دولت‌ها مرتکب شده‌اند، مثلاً در حوزه گلخانه مقیاس اقتصادی داریم، مقیاس اقتصادی را بنا به جهات سیاسی کنار گذاشته‌اند و به سراغ گلخانه‌های کوچک رفته‌اند.
سؤال: آقای پاپری زارعی، اینجا باید دولت سرمایه گذاری کند برای بهبود راندمان آب در بخش کشاورزی یا خود کشاورز باید این کار را کند؟
پاپری زارعی: یک توضیح کلی در رابطه با بخش کشاورزی کشور و استان بدهم. خشکسالی و کاهش بیلان آب‌های سطحی و زیرسطحی یک بحران جدی را در حوزه آب ایجاد کرده است از جمله آب مصرفی در کشاورزی که بیش از ۸۰ درصد از آب کشور را در حوزه کشاورزی است. ما موضوع اشتغال و ارزش افزوده بخش کشاورزی را احصاء کرده‌ایم و دیدیم در یک بازه زمانی ۱۰ ساله، هم سهم اشتغال کشاورزی در استان کاهش پیدا کرده است و هم سهم ارزش افزوده بخش کشاورزی که متأثر همین مواردی بود که عرض کردیم. آمدیم کلان استان را با کشور مقایسه کردیم و دیدیم که سهم ارزش افزوده بخش کشاورزی استان ۸ درصد ارزش افزوده بخش کشاورزی را در استان از کل ارزش افزوده بخش کشاورزی کشور در استان داریم در صورتی که ۹ و نیم آب حوزه کشاورزی را داریم مصرف می‌کنیم. استان‌های دیگر کشور هم از این قاعده مستثنی نیستند. از این ۸ درصد ارزش افزوده کل بخش کشاورزی را استان فارس دارد، این عدد را در مصرف انرژی دارد. این یعنی بهره وری منفی، یعنی اینکه ما بحران جدی داریم.
سؤال: سرمایه گذاری برای بهبود تأمین آب و برق و بهبود راندمان؟
پاپری زارعی: بهره وری در این حوزه بسیار پایین است، توان اکولوژیک دشت‌های ما به شدت تحت تأثیر قرار گرفته است، حتی کل کشور، ما دومین استان از لحاظ وسعت فرونشست بعد از مشهد هستیم. وزارت جهاد کشاورزی در تعیین الگوی کشت نباید بیشتر از این درنگ کند، هم برنامه‌های توسعه و هم سیاست‌های کلی نظام و همه و همه مکلف کرده‌اند که وزارت کشاورزی الگوی کشت تعیین کند.
سؤال: آقای توکل شوریجه، شما در مجلس با ۱۸ نماینده الگوی کشت استان را پیگیری کرده‌اید؟
توکل شوریجه: بله. با توجه به اینکه استان می‌گوییم ۱۰۰ درصد کشاورزی است، ۱۰۰ درصد هم صنعتی است. هر دو به اتفاق دو بال توسعه و پیشرفت و آبادانی استان که باید در کنار هم باشد برای اینکه به این مهم برسیم، به هر طریق ممکن اصلاح الگوی کشت باید در دستور کار باشد. خیلی از جا‌ها الان به لحاظ تولید محصولات زراعی در ایران رتبه ممتاز داریم. محصولات واقعی در خیلی از موارد رتبه اول را دارد، همینطور زیرمجموعه‌های کشاورزی. اما اینکه چه کار کنیم یکسری کم لطفی‌ها است، یکسری بهره وری مدیریت منابع آب و خاک است، هدر رفت آب است، پرتی آب است و غنای خاکی که داریم از دست می‌دهیم. برای اینها باید حمایت‌های دولتی شامل حال آنها شود، هم کشاورز و هم دولت. این چیزی نیست که فرهنگ سازی کنیم، فرهنگ سازی کشاورزی با شرکت‌های دانش بنیان به طریقی که عزیزانی که کشاورز هستند امروز بیایند فرهنگ سازی شود، توجیه شوند، آموزش ببینند پای کار بیایند و همه کمک کنند.
سؤال: آقای حمیدیان جهرمی، الان استان فارس در چه محصولات کشاورزی مزیت دارد؟
حمیدیان جهرمی: در محصولات باغی، خرما، مرکبات و انجیر مزیت رقابتی بین المللی داریم. ۹۲ درصد از انجیر خشک عرضه شده در بازار‌های جهانی در شهرستان‌های استهبان، جهرم، نی ریز و کازرون تولید می‌شود. عدد بسیار قابل توجهی است، بازار‌های هدف هم خوب شناخته‌اند و دارد صادرات اتفاق می‌افتد.
سؤال: آقای پاپری زارعی، میزان صادرات استان را بفرمایید؟
پاپری زارعی: آقای حمیدیان به عنوان بخش خصوصی عدد دقیق را دارند.
سؤال: آقای حمیدیان جهرمی، بفرمایید؟
حمیدیان جهرمی: جمع کل ظرفیت صادراتی استان در سال گذشته ۳ و ۲ دهم میلیارد دلار بوده است. عمدتاً غیرنفتی است و رتبه اول صادرات شمش آلومینیوم را داریم، شمش آهن را داریم. ۳۰ درصد از حجم صادرات محصولات کشاورزی کشور از استان فارس اتفاق می‌افتد، عدد بسیار بزرگی است. دلیل استقرار صادرکنندگان محصولات کشاورزی در کشور که عمدتاً پایگاه در کشور‌های حوزه خلیج فارس دارد.
سؤال: صادرات رشد هم داشته است؟
حمیدیان جهرمی: صادرات به لحاظ وزنی و به لحاظ ریالی، تلاش ما این بوده است که طی دوره گذشته نسبت وزن به ارزش را کاهش می‌دهیم. یعنی کالا‌هایی با ارزش بیشتر صادر کنیم. در بعضی از جنبه‌ها موفق بوده‌ایم.
سؤال: پس چطور می‌شود تولید کشاورزی کاهش پیدا کند، اما صادرات کشاورزی افزایش پیدا کند؟
حمیدیان جهرمی: همین است ما تولید را روی وزن انجام می‌دهیم، صادرات را روی ارزش. اگر بگویم امروز یکی از محصولات خوبی که استان فارس تولید می‌کند، زعفران است، آیا شما می‌پذیرید. زعفرانی که بدون احتیاج به آب جایگزین کشت‌های پرآب برای ما شده‌اند.
سؤال: چطور می‌شود از ظرفیت و مزیت بخش کشاورزی که موارد و مصداق‌های آن را گفتند بتوانیم بیشتر استفاده کنیم، رقم ۳ و ۲ دهم صادرات رقم خوبی برای استان است؟
حمیدیان جهرمی: ۳ و ۲ دهم میلیارد در مقابل صادرات کل کشور حتی با تناسب وسعت سرزمین ما هم عدد کوچکی است. این عدد کل صادرات ما است.
سؤال: آقای پاپری زارعی، چه کاری می‌شود کرد، چه مانعی را باید برداشت، سازمان برنامه باید چه مقدراتی را ایجاد کند؟
ادامه دارد.
