به گزارش خبرنگار مهر، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه پیس از ظهر پنجشنبه در همایش علوم اسلامی و انسانی دیجیتال با تبیین نسبت میان علم انسانی، آگاهی بشری و فناوری‌های نوین تصریح کرد: انسان دارای «علم حضوری» است که به ذات خود و حقایق اشیاء تعلق دارد، در حالی‌که ماشین‌ها از چنین قابلیتی بی‌بهره‌اند و با این حال، در حوزه «علم حصولی» می‌توان از ظرفیت‌های هوش مصنوعی برای دستیابی به پاسخ‌ها و تحلیل‌های دقیق‌تر بهره گرفت.

وی با اشاره به تمایز میان «دیجیتالی‌سازی متون» و «علوم انسانی دیجیتال» افزود: آنچه در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور انجام می‌شود، دیجیتالی کردن منابع و متون اسلامی است، اما وقتی از علوم انسانی و اسلامی دیجیتال سخن می‌گوییم، در واقع از یک حوزه میان‌رشته‌ای صحبت می‌کنیم که در آن، فناوری نه‌فقط ابزار ذخیره داده بلکه بستری برای تولید دانش و نظریه‌پردازی است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: در علوم انسانی دیجیتال، می‌توان هزاران کتاب و منبع را در قالب داده‌های هوشمند به سامانه معرفی کرد و سپس از آن برای تحلیل مسائل پیچیده و ارائه راه‌حل‌های نو استفاده نمود. در این سطح، پردازش‌های متنوع و هم‌زمان هوش مصنوعی می‌تواند فرآیند نظریه‌پردازی را پشتیبانی کند.

وی ادامه داد: محققان می‌توانند از بستر هوش مصنوعی برای سازماندهی داده‌ها، کشف الگوها و تحلیل‌های کلان بهره ببرند، اما شرط اصلی آن است که هویت هوش مصنوعی به‌درستی شناخته شود و این فناوری از دو رکن اصلی تشکیل شده است که سخت‌افزار»گ شامل پردازنده‌ها CPU و GPU که اساساً عدد و محاسبه را می‌شناسند، و نرم‌افزار که بر پایه الگوریتم‌ها و منطق کدنویسی فعالیت می‌کند.

خسروپناه با اشاره به پیشینه تاریخی الگوریتم‌نویسی خاطرنشان کرد: مبانی اولیه هوش مصنوعی به اندیشه‌های خوارزمی بازمی‌گردد که نظام عددی و الگوریتم را پایه‌گذاری کرد و امروز نیز هوش مصنوعی بر اساس همان منطق الگوریتمی فعالیت دارد، اما پرسش اساسی این است که آیا این الگوریتم‌ها خنثی‌اند یا بر اساس ارزش‌ها و باورهای خاصی طراحی می‌شوند؟

وی افزود: تجربه جهانی نشان داده است که الگوریتم‌ها هرگز بی‌طرف نیستند و ارزش‌های حاکم بر طراحی آن‌ها، خروجی دانشی را که تولید می‌شود جهت می‌دهد به به عنوان نمونه، در برخی سامانه‌های هوش مصنوعی، ارائه تصویر شهید حاج قاسم سلیمانی محدود یا مسدود شده است و این مسئله نشان می‌دهد که حتی در سطح داده و تصویر نیز ارزش‌های فرهنگی و سیاسی طراحان در عملکرد هوش مصنوعی تأثیر مستقیم دارد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر لزوم بومی‌سازی فناوری‌های هوشمند گفت: اگر داده‌ها و الگوریتم‌های ما بر مبنای فرهنگ اسلامی و ارزش‌های دینی تنظیم نشود، خروجی این سامانه‌ها نیز نمی‌تواند اسلامی و انسانی باشدو علوم انسانی دیجیتال ابزاری قدرتمند است، اما در صورتی مفید خواهد بود که مسیر تولید و تحلیل داده در آن با مبانی فکری و معرفتی ما هم‌سو باشد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد: نباید به علوم انسانی دیجیتال تنها از منظر سخت‌افزاری نگریست و درک عمیق از چیستی انسان و نسبت او با دانش، نیازمند هستی‌شناسی و حکمت‌پژوهی در عرصه دیجیتال است و از این‌رو، ما در حال پیگیری طرح‌هایی در زمینه «حکمی‌سازی دیجیتال» هستیم تا الگوهای هوش مصنوعی بر پایه فلسفه اسلامی و حکمت الهی بازتعریف شود.

خسروپناه در پایان تأکید کرد: ورود جدی به عرصه علوم انسانی دیجیتال باید با شناخت مبانی معرفتی، فلسفی و ارزشی همراه باشد و اگر نتوانیم مدل بومی خود را طراحی کنیم، نظام دانایی آینده به‌صورت ناخواسته در چارچوب‌های فرهنگی دیگر کشورها شکل خواهد گرفت.