خبرگزاری مهر- گروه استانها؛ در سال‌های اخیر، تغییرات اقلیمی، کاهش منابع غذایی در زیستگاه‌های طبیعی و گسترش سکونت‌گاه‌های انسانی به حریم مناطق کوهستانی و جنگلی، موجب افزایش تعارض میان انسان و حیات‌وحش در استان چهارمحال و بختیاری شده است. یکی از نمودهای بارز این تعارض، ورود خرس‌های قهوه‌ای به روستاها و مناطق مسکونی است که نگرانی‌های جدی زیست‌محیطی و امنیتی را برای ساکنان به همراه داشته است.
خرس قهوه‌ای به‌عنوان یکی از گونه‌های شاخص و ارزشمند حیات‌وحش ایران، در زیستگاه‌های کوهستانی استان چهارمحال و بختیاری پراکنش دارد. اما در ماه‌های پایانی تابستان و آغاز پاییز، هم‌زمان با فصل برداشت محصولات کشاورزی، گزارش‌های متعددی از حضور این گونه در باغات، مزارع و حتی نزدیکی خانه‌های روستاییان منتشر شده است.
این وضعیت نه‌تنها موجب خسارت به محصولات کشاورزی و درختان باغی شده، بلکه ترس و اضطراب را در میان اهالی روستاهایی مانند خراجی، تیشنیز و سَلم افزایش داده است. برخی از ساکنان حتی از حمله مستقیم خرس‌ها و آسیب‌دیدگی افراد خبر داده‌اند؛ موضوعی که نیازمند بررسی دقیق و اقدامات پیشگیرانه از سوی نهادهای مسئول است.
در این میان، یگان حفاظت محیط زیست استان با رصد میدانی و بررسی گزارش‌های مردمی، تلاش دارد ضمن کاهش خسارات وارده، از بروز برخوردهای خطرناک میان انسان و حیات‌وحش جلوگیری کند. فرمانده این یگان، بختیار طاهری، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، ابعاد مختلف این پدیده را تشریح کرده و به پرسش‌هایی درباره دلایل، پیامدها و راهکارهای مقابله با ورود خرس‌ها به مناطق انسانی پاسخ داده است.
ورود خرس‌ها به نزدیکی محل زندگی و مزارع و باغ‌ها مشکلات بسیاری را برای اهالی به‌وجود آورده است
حسین هاشمی، یکی از ساکنان روستای سَلم، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: متاسفانه ورود خرس‌ها به نزدیکی محل زندگی و مزارع و باغ‌ها مشکلات بسیاری را برای اهالی به‌وجود آورده است. خرس‌ها ذرت‌ها، هندوانه‌ها و دیگر محصولات تولید شده در مزارع کشاورزان را نابود کرده‌اند و خساراتی هم به درختان باغات وارد شده است.»
وی افزود: برخی از اهالی مورد حمله خرس‌ها قرار گرفته و آسیب جدی دیدند. ورود خرس به محل زندگی ما موجب ترس و وحشت در بین اهالی شده است. مردم به دلیل ترس از مواجهه با خرس‌ها نمی‌توانند شب‌ها برای آبیاری از خانه خارج شوند.
هاشمی با اشاره به اینکه شغل اکثر اهالی کشاورزی و باغداری است، تأکید کرد: ادامه این وضعیت، امنیت غذایی و اقتصادی روستا را تهدید می‌کند. اگر تدابیر جدی اتخاذ نشود، احتمال مهاجرت اهالی از روستا نیز وجود دارد.
وی همچنین خواستار حضور مستمر نیروهای محیط زیست در منطقه شد و گفت: مردم نیاز دارند بدانند چگونه باید در برابر خرس‌ها رفتار کنند. اطلاع‌رسانی و آموزش می‌تواند از بروز حوادث ناگوار جلوگیری کند.
نه تابلو هشدار داریم، نه راهکار مشخصی برای مواقع اضطراری
فاطمه میری، ساکن روستای خراجی، نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: برخی از مردم خرس را در نزدیکی پارک روستا دیدند و این نگرانی برای خانواده‌ها وجود دارد که ممکن است در مسیر اهالی یا کودکان قرار گیرند.
وی افزود: با محیط زیست تماس گرفتیم و مسئولان اعلام کردند که این خرس‌ها به زودی مهاجرت کرده و از این محل دور می‌شوند. اما مردم هیچ آموزشی برای مواجهه با خرس ندیده‌اند و به همین دلیل دچار ترس و وحشت شده‌اند.
میری با اشاره به نبود زیرساخت‌های ایمنی در روستا گفت: نه تابلو هشدار داریم، نه راهکار مشخصی برای مواقع اضطراری. این خلأ مدیریتی می‌تواند به بحران تبدیل شود.
وی همچنین پیشنهاد داد که کلاس‌های آموزشی حضوری در روستا برگزار شود و افزود: فضای مجازی برای همه قابل دسترس نیست. آموزش چهره‌به‌چهره می‌تواند مؤثرتر باشد.
منطقه جهانبین یکی از ایستگاه‌های مهم زیستی خرس قهوه‌ای در استان است
بختیار طاهری، فرمانده یگان حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: ورود خرس‌ها به محدوده‌های انسانی اغلب در فصل برداشت محصولات کشاورزی، به‌ویژه در ماه‌های شهریور و مهر رخ می‌دهد. یکی از دلایل اصلی این موضوع، ورود دام‌های اهلی به زیستگاه‌های طبیعی خرس‌هاست که موجب ناامن شدن محیط برای حیات‌وحش می‌شود.
وی افزود: منطقه جهانبین یکی از ایستگاه‌های مهم زیستی خرس قهوه‌ای در استان است و نزدیکی جوامع انسانی به این زیستگاه‌ها، احتمال برخورد انسان و حیات‌وحش را افزایش داده است.
طاهری با تأکید بر خسارات وارده به باغات و مزارع، تصریح کرد: در مواردی، محصولات کشاورزی از جمله ذرت و هندوانه توسط خرس‌ها تخریب شده و درختان باغی نیز آسیب دیده‌اند. کارشناسان محیط زیست و بیمه، برآورد خسارت را انجام داده و از طریق صندوق ملی محیط زیست و معاونت محیط طبیعی پیگیری‌های لازم صورت می‌گیرد.
وی با بیان اینکه خرس‌ها تا زمانی که احساس خطر نکنند، به انسان حمله نمی‌کنند، گفت: توصیه ما به مردم این است که در ساعات شب، هنگام آبیاری یا رفت‌وآمد، با ایجاد سر و صدا یا شلیک تیر هوایی، محیط را برای خرس‌ها ناامن کنند.
فرمانده یگان حفاظت همچنین درباره امکان بیهوشی و انتقال خرس‌ها توضیح داد: بیهوشی فرایندی بسیار پیچیده و پرخطر است که نیازمند حضور تیم تخصصی و تجهیزات ویژه است. در مواردی به دلیل خطر بالا، از این روش صرف‌نظر شده است.
وی با اشاره به گزارش‌های مشابه در سایر شهرستان‌ها از جمله بروجن، اظهار داشت: در سطح استان مواردی از مشاهده خرس‌ها گزارش شده، اما تمرکز بیشتر در حومه جهانبین است که به دلیل نزدیکی به زیستگاه‌های طبیعی، احتمال ورود خرس‌ها بیشتر است.
طاهری در پایان خاطرنشان کرد: معاونت محیط طبیعی کلیپ‌های آموزشی مناسبی تهیه کرده که در فضای مجازی منتشر شده‌اند و نحوه برخورد صحیح با خرس را آموزش می‌دهند. برخلاف تصور رایج، خرس‌ها موجوداتی ترسو هستند و از انسان گریزانند، مگر اینکه تحریک شوند یا احساس خطر کنند.
وی تأکید کرد: حفاظت از گونه‌های ارزشمند استان، نیازمند همکاری مردم، اطلاع‌رسانی مؤثر و تقویت زیرساخت‌های حفاظتی است. امیدواریم با اقدامات کارشناسی و مشارکت مردمی، بتوانیم از امنیت جوامع انسانی و طبیعت استان صیانت کنیم.
به گزارش خبرنگار مهر، ورود خرس‌های قهوه‌ای به مناطق انسانی چهارمحال و بختیاری، تنها یک حادثه زیستی نیست؛ بلکه نشانه‌ای از فشارهای انسانی بر طبیعت و ضعف در مدیریت منابع طبیعی است. این پدیده، زنگ خطری برای آینده اکوسیستم‌های استان محسوب می‌شود.
اظهارات مردم و مسئولان نشان می‌دهد که ترس، خسارت و نبود آموزش، سه ضلع اصلی بحران فعلی هستند. اگر این اضلاع مدیریت نشوند، تعارض میان انسان و حیات‌وحش به تهدیدی پایدار تبدیل خواهد شد.
یگان حفاظت محیط زیست اقدامات مهمی را آغاز کرده، اما برای اثربخشی بیشتر، نیاز به مشارکت فعال مردم، آموزش چهره‌به‌چهره و تقویت زیرساخت‌های هشدار و ایمنی وجود دارد.
از سوی دیگر، بازنگری در نحوه بهره‌برداری از منابع طبیعی، کنترل ورود دام‌ها به زیستگاه‌ها و حفظ پوشش گیاهی، از جمله راهکارهای بلندمدت برای کاهش تعارضات زیستی خواهد بود.
در نهایت، حفاظت از خرس‌ها و دیگر گونه‌های ارزشمند، تنها با ایجاد توازن میان نیازهای انسانی و الزامات زیست‌محیطی ممکن است.
