به گزارش فارن پالیسی، ایالات متحده در سال ۲۰۰۰، در دوران ریاست‌جمهوری بیل کلینتون، توافق آگوا را با هدف تقویت توسعه اقتصادی در آفریقا ایجاد کرد. اما در دهه‌های پس از امضای آن، تجارت کلی آفریقا با ایالات متحده کاهش یافته است؛ بخشی از این کاهش ناشی از گسترش روابط تجاری قاره سیاه با چین است. علاوه بر آن، این توافق پس از آنکه دونالد ترامپ امسال تعرفه‌ای حداقل ۱۰ درصدی بر تمامی کشورها اعمال کرد، عملا بی‌اثر شد.
براساس این گزارش، حداقل ۳۲ کشور آفریقایی در آگوا شرکت داشتند که از میان آنها، کنیا، لسوتو، ماداگاسکار، نیجریه و آفریقای جنوبی بزرگ‌ترین صادرکنندگان به ایالات متحده بودند. با‌این‌حال، پایان یافتن این توافق بر کشورهای مختلف تاثیر متفاوتی خواهد گذاشت.
نیجریه، به عنوان کشوری نفت‌خیز، احتمالا از پیامدهای منفی مصون می‌ماند، زیرا روابط تجاری متنوعی دارد (بزرگ‌ترین شرکای تجاری نیجریه چین و هند هستند.) از آغاز دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ، نیجریه فعالانه تلاش کرده است تا وابستگی اقتصادی خود به ایالات متحده را کاهش دهد و به‌جای آن با دیگر کشورهای آفریقایی و بریتانیا همکاری کند.
اما کشورهایی که ارتباطات اقتصادی نزدیکی با چین ندارند، بیشترین ضربه را از انقضای آگوا متحمل خواهند شد. بخش قابل‌توجهی از صادرات کشورهای کوچک‌تر، مستقیما به بازار ایالات متحده وابسته است؛ برای مثال، وانیل و منسوجات ماداگاسکار و پارچه‌های جین لسوتو. به گفته یکی از نمایندگان صنعت، در حال حاضر، حدود ۶۰هزار شغل تنها در بخش نساجی ماداگاسکار در معرض خطر جدی قرار دارند.
به گزارش فارن‌پالیسی، در ماه آوریل، ترامپ تعرفه‌ای ۵۰درصدی بر واردات از لسوتو وضع کرد، که در ماه ژوئیه آن را به ۱۵درصد کاهش داد. اما این کاهش بسیار دیر انجام شد: بسیاری از خریداران آمریکایی در صنعت جین پیش از آن سفارش‌های خود را لغو کرده بودند و همین موضوع دولت لسوتو را واداشت تا وضعیت اضطراری اعلام کند. مقامات هشدار داده‌اند که پایان دسترسی بدون تعرفه به بازار آمریکا می‌تواند منجر به از دست رفتن حدود ۴۰هزار شغل شود. جمعیت لسوتو تنها ۲.۳میلیون نفر است.
اما وقتی در نظر بگیریم که بزرگ‌ترین بازار صادراتی لسوتو، آفریقای جنوبی است (کشوری که خود با تهدید تحریم‌های دولت ترامپ روبه‌روست)، اوضاع بدتر می‌شود. ترامپ امسال کمک‌های مالی به آفریقای جنوبی را به دلیل ادعای نادرست درباره «نسل‌کشی سفیدپوستان» در این کشور قطع کرد. آفریقای جنوبی، صنعتی‌ترین کشور قاره، بزرگ‌ترین طرف بهره‌مند از آگوا بود، و اکنون اقتصادش تحت فشار سیاست‌های آمریکا دچار تزلزل شده است؛ موضوعی که آثار آن به لسوتو نیز سرایت خواهد کرد.
آفریقای جنوبی با خطر از دست رفتن ده‌ها هزار شغل در صنایع میوه و خودروسازی مواجه است. پس از آنکه ترامپ تعرفه‌ای ۳۰درصدی بر کالاهای این کشور و ۲۵درصدی بر واردات جهانی خودرو اعمال کرد، صادرات خودروهای این کشور به آمریکا در ماه مه نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۸۵درصد کاهش یافت.
در همین حال، کنیا ممکن است تا ۶۵هزار شغل را در بخش‌های نساجی و محصولات کشاورزی از دست بدهد. روزنامه «بیزینس دیلی» گزارش داده است که رئیس‌جمهور کنیا، ویلیام روتو، در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل ماه گذشته تلاش کرده است تا توافق تجاری دوجانبه‌ای با ایالات متحده امضا کند.
با این حال، برخی منابع پیش‌بینی می‌کنند که آگوا تا پایان سال تمدید خواهد شد، به‌ویژه با توجه به اینکه واشنگتن تمرکز خود را بر مهار نفوذ چین در آفریقا معطوف کرده است. در ماه ژوئن، چین به تمام کشورهای آفریقایی به‌جز اسواتینی (که تایوان را به رسمیت می‌شناسد) دسترسی بدون تعرفه به بازار خود اعطا کرد. اتاق بازرگانی ایالات متحده نیز ماه گذشته در نامه‌ای به کنگره تاکید کرد که تمدید آگوا به «کاهش وابستگی و تنوع زنجیره‌های تامین از چین» کمک خواهد کرد.
هفته گذشته، مقامات آفریقایی در واپسین لحظات مذاکرات تجاری با ایالات متحده، در تلاش بودند تا پیمان حیاتی آگوا را از خطر انقضا نجات دهند. در همین راستا، یکی از مقامات کاخ سفید اعلام کرد که دولت ترامپ از تمدید یک‌ساله این توافق حمایت می‌کند؛ با این حال، کاخ سفید در حال حاضر اولویت‌های فوری دیگری دارد، از جمله بحران تعطیلی دولت فدرال که توجه اصلی تیم مذاکره‌کننده را به خود جلب کرده است.
پارکس تاو، وزیر تجارت آفریقای جنوبی، نیز با تایید این گزارش‌ها، در بیانیه‌ای اظهار کرد: «اجماع کلی بر این است که آگوا احتمالا برای یک دوره کوتاه تمدید خواهد شد.»
بر اساس گزارشی از سی‌ان‌ان، برخی کارشناسان و اقتصاددانان برجسته حوزه تجارت بر این باورند که انقضای احتمالی قانون ۲۵ساله «رشد و فرصت آفریقا» می‌تواند یک فرصت باشد. این رویداد، کشورهای آفریقایی را ترغیب خواهد کرد تا به دنبال توافق‌های بالقوه سودمند با سایر شرکای جهانی بگردند یا بر گسترش تجارت درونی خودشان تمرکز کنند. هود آنیگبا، اقتصاددان ارشد «کنفدراسیون بین‌المللی اتحادیه‌های کارگری آفریقا» که نماینده ۱۷میلیون عضو است، در گفت‌وگو با بنیاد تامسون رویترز در این باره گفت: «درست است که آگوا نان‌آور بسیاری از مردم در بخش‌های بسیار حیاتی است، اما تنها مسیر دستیابی به رفاه نیست. این صرفا یکی از راه‌ها بود. اما ممکن است راه‌های بهتر و موثرتری برای تجارت وجود داشته باشد که بتوانیم آنها را کشف کنیم.»
در همین حال، هود آنیگبا از همین کنفدراسیون، در خصوص تبعات پایان یافتن توافق آگوا هشدار داد: «از کارخانه‌های خودروسازی در آفریقای جنوبی گرفته تا تولیدکنندگان محصولات باغی در کنیا، در صورت لغو این پیمان، حدود ۳۰۰هزار شغل مستقیم و یک‌میلیون شغل غیرمستقیم در معرض خطر قرار خواهند گرفت.» او تاکید کرد که حفظ این مشاغل برای جلوگیری از مهاجرت گسترده حیاتی است، چرا که مهاجران اغلب در کشورهای مقصد با بیگانه‌هراسی فزاینده روبه‌رو می‌شوند.
او افزود:آگوا تنها یک توافق تجاری نیست؛ بلکه نیروی محرکی است که اشتغال، ثبات و رشد اقتصادی را پیش می‌برد. این توافق از کارگران، کشاورزان پنبه و فعالان حوزه لجستیک حمایت می‌کند و بدون آن، مشاغل از بین خواهند رفت و پیامدهای این شوک فراتر از مناطق صادراتی احساس خواهد شد.
تمرکز دیگر کشورهای آفریقایی بر توافق‌نامه تجارت آزاد قاره‌ای آفریقا است که در سال ۲۰۲۱ با هدف یکپارچه‌سازی ۱.۴میلیارد نفر در یک بازار واحد آغاز شد، اما روند اجرای آن بسیار کند پیش می‌رود. متیو پارکس سخنگوی ملی و هماهنگ کننده پارلمانی کنگره اتحادیه‌های کارگری آفریقای جنوبی در این باره گفت: «این توافق هنوز در مرحله‌ی ابتدایی است، و حتی به سطح دانشگاه نرسیده است.» او افزود: «اجرای کامل آن فراتر از سه ماه آینده زمان می‌برد و دست‌کم پنج تا ده سال طول خواهد کشید.»
پارکس همچنین تاکید کرد که آفریقا باید فراتر از مرزهای خود بیندیشد تا کسب‌وکارهایش بتوانند در برابر پیامدهای نامعلوم پایان آگوا مقاوم بمانند. او گفت: «بخش کشاورزی آفریقای جنوبی به شدت در تلاش است تا بازارهای جدیدی برای محصولاتش در فیلیپین، تایلند و چین پیدا کند.»
هود آنیگبا از «کنفدراسیون بین‌المللی اتحادیه‌های کارگری آفریقا» نیز افزود که هر توافق تجاری جدید باید کل قاره آفریقا را به‌عنوان یک بلوک واحد درگیر کند، درست همان‌طور که اتحادیه اروپا در توافق‌های فرامنطقه‌ای خود عمل می‌کند.
او ادامه داد که ابهام پیرامون آگوا می‌تواند کشورهای آفریقایی را تشویق کند تا از تقاضای جهانی برای منابع معدنی حیاتی قاره بهره‌برداری بیشتری کنند، به‌ویژه از سوی چین و ایالات متحده؛ منابعی که برای گذار به انرژی پاک حیاتی هستند.
به گفته آنیگبا، «این لحظه‌ای است که باید مطمئن شد ارزش واقعی در خود قاره آفریقا ایجاد می‌شود. نباید تنها صادرکننده مواد خام باقی بمانیم، بلکه باید به تولیدکنندگان و فرآوری‌کنندگان کالا تبدیل شویم تا ارزش افزوده در قاره حفظ شود.»
او در پایان تاکید کرد که توافق جدیدی که جای خالی آگوا را پر کند، می‌تواند این رویا را محقق سازد، بدون آنکه کشورهای آفریقایی را از هم جدا کند.
