دانشمندان موفق شدند با استفاده از نانوذراتِ دارویی بیماری آلزایمر را در موش‌ها به‌طور کامل معکوس کنند. آنها معتقدند این تکنیک می‌تواند تا چند سال آینده برای انسان‌ها نیز مؤثر باشد.
برخلاف بسیاری از درمان‌های فعلی که مستقیماً نورون‌ها یا پروتئین‌های سمی آمیلوئید بتا را هدف قرار می‌دهند، این رویکرد جدید روی ترمیم سیستم دفاعی و پاکسازی خود مغز تمرکز دارد. در بیماری آلزایمر، سد خونی-مغزی آسیب می‌بیند. این آسیب باعث می‌شود که مغز نتواند مواد زائد سمی مانند آمیلوئید بتا را به درستی پاکسازی کند و این پروتئین‌ها در مغز انباشته می‌شوند.
براساس گزارش EurekAlert، اکنون محققان مؤسسه مهندسی زیستی کاتالونیا از نانوذراتی استفاده کرده‌اند که صرفاً حامل دارو نیستند و خودشان نیز به عنوان یک «داروی فوق مولکولی» عمل می‌کنند. این ذرات که از پلیمرهای زیست‌سازگار ساخته شده‌اند، پس از تزریق به جریان خون، خود را به سد خونی-مغزی آسیب‌دیده می‌رسانند و به سلول‌های آن «یادآوری می‌کنند» که چگونه دوباره به درستی کار کنند.
هدف اصلی این نانوذرات یک پروتئین به نام LRP1 در سد خونی-مغزی است. پروتئین LRP1 مانند یک «دربان مولکولی» عمل می‌کند؛ وظیفه آن شناسایی پروتئین سمی آمیلوئید بتا، اتصال به این پروتئین و انتقال آن به خارج از مغز و به درون جریان خون است تا از بدن دفع شود.
در بیماری آلزایمر، عملکرد این دربان به دو شکل مختل می‌شود: یا آنقدر محکم به آمیلوئید بتا می‌چسبد که مسیر انتقال مسدود می‌شود، یا آنقدر ضعیف متصل می‌شود که فرایند انتقال هرگز آغاز نمی‌گردد. در هر دو حالت، نتیجه یکسان است: آمیلوئید بتا در مغز جمع می‌شود. نانوذرات با تقلید از لیگاندها (مولکول‌های متصل‌شونده) این پروتئین را «بازنشانی» (Reset) می‌کنند و به آن امکان می‌دهند تا دوباره وظیفه خود را در پاکسازی مغز از پروتئین‌های سمی از سر بگیرد.
نتایج این روش در آزمایش روی موش‌های مبتلا به آلزایمر خارق‌العاده بود. فقط یک ساعت پس از تزریق نانوذرات، محققان شاهد کاهش ۵۰ تا ۶۰ درصدی میزان پروتئین آمیلوئید بتا در مغز موش‌ها بودند.
اما شگفت‌انگیزترین نتیجه در یک آزمایش بلندمدت به دست آمد. یک موش ۱۲ ماهه (معادل یک انسان ۶۰ ساله) با این روش تحت درمان قرار گرفت. پس از شش ماه این موش که اکنون ۱۸ ماهه (معادل یک انسان ۹۰ ساله) شده بود، رفتار یک موش کاملاً سالم را از خود نشان می‌داد. این یافته نشان‌دهنده معکوس‌شدن کامل بیماری در سطح رفتاری است.
محققان به این روش بسیار خوش‌بین هستند. آنها می‌گویند این تکنیک می‌تواند در «چند سال آینده» برای انسان‌ها نیز مؤثر باشد؛ چون به گفته محققان، سد خونی-مغزی در انسان‌ها و حیوانات به روشی بسیار مشابه عمل می‌کند. البته گام بعدی، انجام مطالعات دقیق ایمنی و سم‌شناسی است. اگر این مطالعات طبق انتظار پیش برود، آزمایش‌های بالینی انسانی در مراحل اولیه می‌تواند تا چند سال دیگر آغاز شود.
یافته‌های این پژوهش در نیچر منتشر شده است.
