فوتبال ایران در ظاهر زیبا و پَُر زرق و برق به نظر می‌رسد اما در لایه‌های پنهان خود گرفتار بحرانی عمیق است؛ بحرانی به نام زیان انباشته و نبود شفافیت مالی. مجموع زیان انباشته باشگاه‌های فوتبال ما در سال ۱۴۰۳ به ۲هزار و ۱۶۰ میلیارد تومان افزایش یافته و این روند همچنان سیر صعودی دارد و مشخص نیست این بمب‌خاموش، چه زمانی منفجر شود.
به گزارش ایرنا، فوتبال ایران گرچه با هیاهو و جنجال‌های خاص خود سعی در به تصویر کشاندن تصویری زیبا از این رشته دارد اما در واقعیت، هیچ نشانی از ماهیت و شکل واقعی این صنعت در دنیای واقعی نمی‌بینیم. شاید با بَزک‌های صورت گرفته برخی فکر کنند فوتبال ایران شفاف و تماشاگرپسند است اما اگر به لایه‌های پنهان آن نگاه و توجه کنیم فقط به یک نکته می‌رسیم؛ عدم شفافیت و سقوط در پرتگاهی که انتها ندارد!
متاسفانه سال‌هاست کارشناسان حوزه اقتصاد و ورزش به این موضوع اشاره دارند که علی‌رغم تصور همگان، فوتبال ایران در مسیر رشد و توسعه قرار ندارد و با یک واژه آشنا در علم اقتصاد درگیر است؛ زیان انباشته. اما گویا آنهایی که باید در این خصوص سیاست‌گذاری کنند ترجیح می‌دهند این مسیر را کج‌دار و مریض طی کنند تا فوتبال ایران در مسیر ناهموار خود ایام را سپری کند چراکه اگر غیر از این نبود، نباید هر سال این زیان انباشته، بیشتر می‌شد و بدهی‌ها افزایش می‌یافت.
در سال ۱۴۰۱ مجموع زیان انباشته باشگاه‌های فوتبال ما به ۸۴۰ میلیارد تومان رسید، این رقم در سال ۱۴۰۳ به ۲هزار و ۱۶۰ میلیارد تومان افزایش یافت و به اعتقاد رئیس فدراسیون فوتبال کشورمان اگر ورود جدی به این مقوله نشود این رقم می‌تواند به ۴ هزار میلیارد تومان هم برسد؛ یعنی تقریباً ۲برابر در کمتر از یک سال و این یعنی یک فاجعه.
این وضعیت مالی در اقتصاد نه توجیح منطقی دارد و نه هیچ عقل سلیمی از آن دفاع می‌کند اما فوتبال ما با این پدیده دست به گریبان است و سال به سال وضعیت بدتر هم می‌شود. خرج‌های بدون پشتوانه مالی، درآمدهای غیر واقعی، وضعیت مالی غیرشفاف، قراردادهای مبهم و عواملی از این دست باعث شده تا فوتبال ایران در ظاهر زیبا باشد اما در واقعیت، کالبدی بی‌جان است که به دست دیگران حرکت می‌کند.
یکی دیگر از مشکلات فوتبال ما این است که بازیکنان، ارزش‌گذاری اصولی نمی‌شوند و هر بازیکن رقمی را برای خود در نظر می‌گیرد که با واقعیت‌ها فرسنگ‌ها فاصله دارد. در دنیای حرفه‌ای فوتبال برای بازیکنان قیمتی مشخص است اما همین بازیکنان بی‌کیفیتی که در فوتبال ایران بازی می‌کنند، رقمی چند برابر قیمت واقعی خود را دریافت می‌کنند و کسی هم حاضر به پاسخگویی و شفافیت در این ماجرا نیست.
پرده دیگر این شرایط نابسامان مالی این است که به گفته مهدی تاج، رئیس فدراسیون کشورمان، ایران در آسیا جزو چهارمین کشور پرهزینه دیده می‌شود و اگر همین روند ادامه یابد این احتمال را هم باید داد که به رتبه سوم هم برسیم اما خروجی این همه هزینه، چه بوده است؟
اگر کشورهایی از جمله عربستان، ژاپن، کره و حتی همین کشورهای کوچک حوزه خلیج فارس هزینه‌های آنچنانی کرده‌اند به وضوح می‌توان تغییرات ایجاد شده در فوتبال آنها و البته تبلیغاتی که برای کشورشان شده را دید. عربستان نمونه بارز این ماجراست، اگر تا چند سال پیش خیلی از مردم دنیا حتی نمی‌دانستند این کشور در کجای کره‌زمین یا آسیا قرار دارد، این روزها به واسطه حضور ستاره‌های مطرح دنیای فوتبال و تیم‌های قدرتمند عربستانی، به کشوری کاملا شناخته شده برای هواداران مستطیل سبز تبدیل شده‌اند، اما در همین فضا تیم‌های ما حرفی در سطح اول و به تازگی در سطح ۲ آسیا هم ندارند.
در فوتبال روز دنیا برای درآمدزایی تعریف مشخصی وجود دارد و از منابع پایدار برای تامین هزینه‌های یک باشگاه استفاده می‌شود، اگر تراز مالی با علم اقتصاد همخوانی نداشته باشد، باشگاه باید پاسخگو بوده و حتی جریمه‌های سنگینی را متحمل شود. شیوه‌ای که در فوتبال ایران دیده نمی‌شود چراکه باشگاه‌ها بیشتر هزینه‌های خود را از بودجه‌های دولتی یا شبه‌دولتی تامین می‌کنند و البته به هیچ فرد و ارگانی هم پاسخگو نیستند، هرچند امیدواریم ورود سازمان بازرسی کل‌کشور به پرونده‌های فوتبالی، این تابو را بشکند.
در این شرایط چه باید کرد؟ به نظر می‌رسد تنها راه نجات اقتصاد فوتبال ایران، اجرای واقعی مقررات صدور مجوز حرفه‌ای AFC، ایجاد سقف هزینه و دستمزد بر اساس درآمد واقعی و الزام باشگاه‌ها به انتشار عمومی گزارش‌های مالی سالانه است. در کنار آن، حق پخش تلویزیونی واقعی و درآمد از بلیت‌فروشی و حامیان مالی که به صورت شفاف صورت بگیرد باید جایگزین تزریق پول‌های نامشخص شود. الزام به پاسخگویی مسوولان باشگاه و جبران خسارت در صورت اشتباه یا تخلف سران این مجموعه‌ها هم باید لحاظ شود تا حداقل مدیرانی که به دنبال شهرت و قدرت هستند بدانند برای تصمیم‌های اشتباهی که می‌گیرند باید تاوان بدهند.
بدون شک استمرار این مسیر و ادامه راه غلطی که در پیش گرفته‌ایم فوتبال ایران را به انتهای خط خواهد رساند، هرچند این روزها هم در مسیر درستی قرار نداریم اما هنوز می‌توان مسیر را اصلاح کرد و مطابق با استانداردهای جهانی گام برداشت به شرط آنکه بخواهند و این اعتقاد در بین مدیرانی فوتبالی ایجاد شود که می‌توان درست فکر کرد و تصمیم گرفت.
با نگاهی گذرا به هزینه‌های صورت گرفته و ستاره‌های بی‌افولی که در لیگ بازی می‌کنند و جدول لیگ و امتیازهای کسب شده و البته نتایج اخیر فوتبال کشورمان در لیگ‌های آسیایی و ملی، شاید بیشتر به وخامت اوضاع پی‌ببرید.
