اخیرا آقای ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده امریکا خطاب به اتحادیه اروپا گفته اگر میخواهید ما [آمریکا] تحریمهای شکنندهای علیه روسیه وضع کند، شما هم باید این کار را بکنید. در غیر این صورت، وقت مرا تلف نکنید.
بعد از جنگ جهانی دوم،تقریباً تمام زیرساختهای اروپا از بین رفته بود. اگر سرمایه و تکنولوژی آمریکا نبود، اتحادیه اروپا نمیتوانست از آن ویرانی نجات پیدا کند. بنابراین، کشورهای اروپایی به نوعی مدیون سرمایه و فناوری آمریکا هستند و در ازای آن، رفته رفته بخش قابلتوجهی از استقلال سیاسی خود را در مقابل آمریکا از دست دادند.
از طرف دیگر، پس از جنگ جهانی دوم، امنیت اتحادیه اروپا نیز عمدتاً توسط آمریکا و از طریق ناتو تأمین میشد.
ظهور رقبا و تغییر معادلات و رشد
اقتصاد اروپا به مرور به نقطهای رسید که واحد پول مشترک،یورو، را در مقابل دلار معرفی کرد.
این موضوع برای آمریکا خوشایند نبود، چون قدرت دلار را تحتالشعاع قرار میداد. از طرف دیگر، در سالهای اخیر شاهد ظهور اقتصاد چین بودیم که هم اقتصاد آمریکا و هم اتحادیه اروپا را به شدت تحت تأثیر قرار داد و رشد اقتصادی اروپا را کاهش داد تا جایی که اکنون به پایینترین حد خود در سالهای گذشته رسیده است.
وابستگی انرژی و جنگ اوکراین
موضوع مهم دیگر برای اتحادیه اروپا،مسئله انرژی است. اروپا دارای منابع انرژی نیست و انرژی مورد نیاز خود (گاز و نفت) را از طریق خطوط لوله از روسیه و با قیمتهای نسبتاً ارزان و تخفیفدار تأمین میکرد. این انرژی ارزان، به رشد اقتصادی و رفاه مردم اروپا کمک میکرد.
اما سه سال پیش، جنگ اوکراین و روسیه آغاز شد. این جنگ برای اتحادیه اروپا هم از نظر "حیثیت" و هم از نظر امنیتی یک تهدید جدی محسوب میشد. تحت فشارهای آمریکا، اروپا مجبور شد واردات انرژی ارزان از روسیه را به تدریج کاهش دهد. نتیجه این اقدام به نفع آمریکا تمام شد؛ به طوری که اکنون ۵۸ درصد از انرژی اتحادیه اروپا از طریق آمریکا تأمین میشود، در حالی که سه سال پیش این رقم بسیار ناچیز بود.
بنابراین اروپا اکنون همان انرژی را با قیمتهای بسیار گرانتری از آمریکا وارد میکند و این موضوع، فشار اقتصادی بر اروپا را مضاعف کرده است.
درخواست فعلی ترامپ و مخمصه کنونی اروپا
حرف فعلی ترامپ این است که اتحادیه اروپا باید تحریمهای انرژی علیه روسیه را بیشتر کند.با وجود تحریمهای موجود، اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴ حدود ۲۰ میلیارد دلار انرژی از روسیه وارد کرده است. آمریکا میخواهد این رقم را به صفر برساند و شرط خود برای کمک به اروپا در جنگ با روسیه را قطع کامل واردات انرژی از روسیه میداند.
حتی فراتر از این، آمریکا درخواست دیگری نیز دارد: اتحادیه اروپا نه تنها واردات انرژی از روسیه را قطع کند، بلکه بر کشورهایی مانند هند و چین که انرژی ارزان روسیه را خریداری میکنند، نیز تعرفههای سنگینی وضع کند. انجام این کار برای اروپا فاجعهبار خواهد بود، زیرا اقتصاد اتحادیه اروپا به شدت به چین وابسته است.
اگر اروپا بخواهد بر کالاهای چینی و هندی تعرفهای مثلاً ۵۰ درصدی ببندد، اقتصادش دچار نزول بسیار شدیدی خواهد شد.
در نتیجه،اتحادیه اروپا اکنون در یک وضعیت بسیار دشواری قرار گرفته است: از یک سو، جنگ اوکراین باعث افزایش هزینههای نظامی و کاهش رفاه مردم شده است. از سوی دیگر، از دست دادن منبع انرژی ارزان و روی آوردن به منبعی گرانقیمت، اقتصاد آن را تحت فشار قرار داده است و اکنون نیز با فشارهای فزاینده آمریکا برای اجرای تحریمهایی مواجه است که به نظر میرسد در نهایت به اقتصاد خود اروپا آسیب میزند و آن را در معرض رکود شدید قرار میدهد.