به گزارش خبرنگار مهر، پیمان نیک‌پی سرپرست پژوهشکده سامانه‌های ماهواره‌ای پژوهشگاه فضایی ایران، در همایش هفته فضا، تاریخچه فعالیت‌ها، دستاوردهای ماهواره‌ای و نقش فناوری فضایی در مدیریت بحران، کشاورزی و تصمیم‌گیری‌های ملی را تشریح کرد.
نیک‌پی با مرور تاریخچه پژوهشگاه گفت: پژوهشکده مکانیک در ابتدا به‌صورت مستقل فعالیت می‌کرد و پس از مدتی با صنایع موشکی و صنایع ماهواره‌ای همکاری داشت. پروژه ماهواره مصباح به‌عنوان نخستین ماهواره غیرنظامی ایران همزمان با ماهواره سینا دنبال شد.
وی افزود: در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ پژوهشکده تحقیقات فضایی زیر نظر سازمان فضایی کشور شکل گرفت و در سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۰، پژوهشگاه فضایی ایران تأسیس شد.
ماهواره ملی خیام و کاربردهای آن
نیک‌پی درباره جدیدترین دستاوردها توضیح داد: یکی از محورهای مهم، کاربرد صنایع ماهواره‌ای در بخش سنجش از دور است. ماهواره ملی خیام با همکاری روسیه در سال ۱۴۰۱ پرتاب شد و اکنون کاملاً در اختیار ایران است.
وی افزود: این ماهواره با پرتابگر سایوز در ارتفاع ۵۰۰ کیلومتری مدار قرار دارد، وزن آن حدود ۶۰۰ کیلوگرم است و دقت تصاویر آن حدود یک متر است. پردازش طیفی داده‌ها نیز توسط تیم داخلی انجام می‌شود.
نیک‌پی تأکید کرد: تصاویر خیام در حوزه‌هایی چون کشاورزی هوشمند، مدیریت بحران‌های طبیعی، پایش اقلیم، اکتشاف معادن و سامانه‌های محیطی استفاده می‌شوند و تاکنون شش الی هفت سامانه پایش ماهواره‌ای راه‌اندازی شده است.
کنترل کامل ماهواره‌ها توسط متخصصان داخلی
سرپرست پژوهشکده سامانه‌های ماهواره‌ای پژوهشگاه فضایی ایران درباره مراکز کنترل ماهواره گفت: فرآیند دریافت تصویر، پردازش و تحلیل داده‌ها کاملاً توسط همکاران ایرانی انجام می‌شود و تمام مراحل بهره‌برداری بومی است.
وی افزود: داده‌ها شامل چندین لایه اطلاعاتی هستند و وضوح آن‌ها پس از پردازش می‌تواند به دقت ۵۰ سانتی‌متر برسد. شرکت‌های دانش‌بنیان نیز در بهبود کیفیت تصاویر نقش فعال دارند.
نیک پی تصریح کرد: در بخش سنجش از دور، فعالیت‌ها یا بر اساس سفارش نهادهای دولتی و مشتریان خارجی انجام می‌شود و یا پروژه‌های پژوهشی مستقل دنبال می‌گردد.
تصاویر ماهواره‌ای در مدیریت بحران و دیپلماسی آبی
نیک‌پی درباره کاربردهای عملی تصاویر ماهواره‌ای گفت:
- حل اختلافات مرزی آبی با افغانستان با استفاده از داده‌های دقیق ماهواره‌ای
- پایش سیلاب‌ها در استان‌های خوزستان، لرستان و گیلان و ارائه داده‌ها به ستاد بحران
- شناسایی مناطق آسیب‌دیده در حوادث انفجاری
- پایش تغییرات شهری و منطقه‌ای، مانند تغییرات نقشه شهری استان بوشهر
- کمک به مدیریت منابع آب و پایش ذخایر آبی
- تحلیل خسارت‌های بیمه‌ای مناطق سیل‌زده برای تصمیم‌گیری عادلانه
وی افزود: حتی در کشاورزی، داده‌های ماهواره‌ای پیش از پرتاب ماهواره‌های بومی برای تحلیل سطح زیرکشت و پیش‌بینی تغییرات تولید استفاده می‌شوند. برای مثال، روند کشت برنج با این داده‌ها قابل رصد است.
نقش فناوری فضایی در کشور
سرپرست پژوهشکده سامانه‌های ماهواره‌ای پژوهشگاه فضایی ایران تأکید کرد: فناوری ماهواره‌ای، از مدیریت بحران و محیط زیست گرفته تا برنامه‌ریزی شهری و کشاورزی، ابزار مؤثری برای تصمیم‌گیری هوشمند مسئولان کشور است و به کاهش خطاهای انسانی کمک می‌کند.
ماهواره‌های ایرانی، دانشگاه‌ها و نقش نسل جوان در توسعه فناوری فضایی
سرپرست پژوهشکده سامانه‌های ماهواره‌ای پژوهشگاه فضایی ایران با اشاره به تازه‌ترین پروژه‌ها گفت: دو تا سه هفته پیش برای پرتاب ماهواره «شریف‌صدر» به پایگاه پرتاب رفتیم. پرتابگر ذوالجناح از نوع سه‌مرحله‌ای بود. مرحله‌ای موفق و مرحله‌ای هم ناکامی داشتیم؛ ماهواره در مدار قرار نگرفت، اما پیشرفت‌های پرتابگر چشمگیر است.
وی درباره ماهواره مخابراتی «ناهید ۲» افزود: این ماهواره دارای دو محموله اصلی است: جمع‌آوری و انتقال داده‌ها و بخش مخابراتی با اند کی یو، تجربه برقراری نخستین ارتباط کامل میان ترمینال فرستنده، ماهواره و گیرنده ایرانی، گامی امیدوارکننده در توسعه فناوری ماهواره‌ای کشور بود.
چالش‌ها و پیشرفت‌های پلتفرم و کنترل ماهواره‌ها
نیک پی تصریح کرد: بخش پلتفرم و کنترل وضعیت ماهواره، دشوارترین قسمت است. تجربه پروژه‌های گذشته، از جمله همکاری با ایتالیایی‌ها در پروژه مصباح، نشان داد مسیر توسعه فناوری پیچیده و چالش‌برانگیز است. حتی در ماهواره‌های اخیر، برخی بردهای واسط هنوز نیاز به بهبود دارند، اما تلاش مستمر تیم‌ها، موفقیت‌های مستمر در این حوزه را تضمین می‌کند.
پایگاه فضایی چابهار و نقش دانشگاه‌ها
سرپرست پژوهشکده سامانه‌های ماهواره‌ای پژوهشگاه فضایی ایران به آخرین وضعیت پایگاه پرتاب چابهار گفت: گزارش‌ها به وزیر ارائه شد و آماده‌سازی پایگاه تا پایان سال تکمیل خواهد شد. محیط پایگاه شامل سه بخش دولت، شرکت‌های خصوصی و دانشگاه‌هاست. دانشگاه‌ها نقش کلیدی در تربیت نیروی انسانی و پشتیبانی از پروژه‌های تحقیقاتی بلندمدت دارند.
وی افزود: شرکت‌های خصوصی توانایی تحمل پروژه‌های طولانی‌مدت ملی را ندارند، اما دانشگاه‌ها می‌توانند با تربیت دانشجویان و انجام پایان‌نامه‌ها و پروژه‌های تحقیقاتی، نوآوری و توسعه فناوری را تقویت کنند.
تاکید بر نقش نسل جوان و امیدآفرینی
نیک پی در پایان تأکید کرد: دانشجویان و پژوهشگران جوان با انگیزه و پشتکار می‌توانند در پروژه‌های پیشرفته فضایی مشارکت کنند. تعامل مستمر دانشگاه و صنعت نه تنها به تربیت نیروی انسانی کمک می‌کند، بلکه دانشجویان را در مسیر تصمیم‌گیری و نقش‌آفرینی در مسائل ملی قرار می‌دهد. حضور اساتید و متخصصان در صحنه عملی، انگیزه و امید را میان نسل جوان افزایش می‌دهد.
