به گزارش رکنا، هوش هیجانی یکی از اصول مهم در روابط انسانی محسوب می‌شود که به توانایی شناخت و مدیریت احساسات خود و درک احساسات دیگران مربوط می‌شود. با تمام اهمیت این مهارت، عدم وجود آن می‌تواند در رفتارهای روزمره آشکار شود و چالش‌هایی در زندگی افراد ایجاد کند.
برخی افراد به‌طور ذاتی در درک احساسات دیگران مهارت دارند و می‌توانند در موقعیت‌های مختلف همدلی و توانایی مدیریت هیجان نشان دهند. اما در مقابل، افرادی نیز وجود دارند که درباره احساسات اطرافیان خود بی‌توجه عمل می‌کنند یا توان درک درخشانی از موقعیت‌های عاطفی ندارند.
دکتر جنی شیلدز، روان‌شناس، هوش هیجانی یا EQ را چنین تعریف کرده است: «این توانایی فرد است در شناخت و کنترل احساسات خود و همچنین درک و واکنش مناسب به احساسات دیگران.» در واقع، این مفهوم به هوش فرد درباره احساسات خود و اطرافیان اشاره دارد.
روان‌شناسان این مفهوم را در چهار مهارت اصلی دسته‌بندی می‌کنند:
زمانی که فردی قادر به کنترل احساسات و واکنش‌های خود نباشد، ممکن است در موقعیت‌های مختلف واکنش‌هایی افراطی نشان دهد. روان‌شناسان این ضعف را به ناتوانی در تنظیم هیجان مرتبط می‌دانند.
افرادی که دارای هوش هیجانی پایین هستند، اغلب از گفت‌وگوهای عاطفی فاصله می‌گیرند. دلیل این امر، ناتوانی در شناخت دقیق احساسات خود و بیان آن‌هاست.
تبدیل شوخی به تمسخر یا آسیب رساندن به دیگران نیز یکی از نشانه‌های هوش هیجانی پایین است. این رفتار نشان‌دهنده ضعف در همدلی شناختی است.
افراد با EQ پایین معمولاً قادر نیستند احساسات دیگران را از روی زبان بدن یا لحن کلام تشخیص دهند.
کینه‌ورزی و ناتوانی در بخشش نیز از دیگر نشانه‌های رایج است که می‌تواند روابط را به خطر بیندازد.
عدم پذیرش مسئولیت شخصی و سرزنش اطرافیان برای مشکلات خود نیز به دلیل ضعف در خودآگاهی است.
فوران‌های هیجانی زمانی اتفاق می‌افتند که فرد نتواند میان احساسات مختلف تمایز قائل شود.
افراد با EQ پایین ممکن است رفتارهایی انجام دهند که احساسات دیگران را نادیده بگیرد.
فرایند تقویت هوش هیجانی ممکن است دشوار باشد، اما با تلاش آگاهانه و تمرین قابل دستیابی است.
یکی از راهکارهای موثر این است که فرد بتواند احساسات خود را به‌صورت دقیق‌تر شناسایی و نام‌گذاری کند.
کمک گرفتن از روان‌درمانگر نیز می‌تواند در بهبود مهارت‌های ارتباطی و هیجانی مؤثر باشد.
بهبود هوش هیجانی می‌تواند نقش کلیدی در ارتقای کیفیت زندگی داشته باشد. با شناسایی ضعف‌ها و تلاش برای تغییر، افراد می‌توانند روابط اجتماعی و شخصی بهتری پیش بگیرند و موفقیت بیشتری در زندگی تجربه کنند.
