علی حاجی‌مرادی، در ارزیابی وضعیت پهنه آبی بزرگ و امکان احیای آن، اظهار داشت: مطالعات انجام شده در خصوص آب داخل این تالاب حاکی از آن است که میانگین عمر آبی که هر ساله در این تالاب شاهد هستیم بیشتر از ۲.۵ سال نیست؛ یعنی فقط کافی است ۲.۵ سال آب به این تالاب نرسد، تمام آبی که از گذشته هم در این پهنه وجود داشت، از دسترس خارج می‌شود.
وی افزود: وقتی در ۴ سال گذشته ناگاه تامین حقابه تالاب به شرایط سال ۹۱ که شاهد افت آب بودیم، برمی‌گردد، غیرطبیعی نیست که تالاب به طور کامل خشک شود؛ زیرا اگر تبخیر بر ورودی آب غلبه کند، بعد از مدت محدودی کل اقدامات انجام شده به طور کامل از بین می‌رود.
این کارشناس منابع آب گفت: میانگین عمر تالاب در شرایط پرآبی هم بیشتر از ۲.۵ سال نبوده و اکنون ۴ سال است که با حداقل ورودی آب مواجه هستیم. در همین سال آبی منتهی به شهریور ۱۴۰۴ فقط ۳۲۰ میلیون متر مکعب آب وارد تالاب شده بود که این عدد ۹ درصد نیاز زیست محیطی آن است. در نتیجه، به همان نسبت هم تبخیر به آب ورودی غلبه کرده و کل آبی که بر پیکره آبی تالاب وجود داشته طی یک سال اخیر از بین رفته است.
وی با اشاره به راهکارهای نجات تالاب تصریح کرد: اکنون باید مسیری را که از سطح آبی تالاب کاسته و به سطح سبز اطراف افزوده شده، معکوس طی کنیم. اکنون شاهد هستیم ۴۳۰ هزار هکتاری که از سطح آبی تالاب کاسته شده، به همان میزان به سطح اراضی کشاورزی اضافه شده است. راهکار این است که این روند تبدیل پیکره آبی به اراضی را معکوس طی کنیم و بتوانیم از سطح اراضی کشاورزی حوضه تالاب کم و به سطح آبی تالاب اضافه کنیم.
حاجی‌مرادی خاطرنشان کرد: بخشی از محل پرداخت خسارت عدم‌النفع کشت کشاورزی، بخشی از طریق جایگزینی کشت‌های پرآب‌بر و کم‌آب‌بر و هر آنچه اقداماتی که مسئولین وزارت جهاد کشاورزی بر آن واقفند؛ برای کاهش واقعی مصرف آب انجام شود، نه صرفاً اقداماتی که جلوی افزایش بهره‌وری و تولید را بگیرد. اقداماتی که به طور مشخص به کاهش واقعی مصرف آب در بخش کشاورزی منجر شود؛ بعبارت دیگر، لزوماً رعایت الگوی کشت منطبق بر تامین نیاز زیست محیطی تالاب است.
وی با بیان اینکه عمده عامل اوضاع تالاب انسانی است، تاکید کرد: وقتی ما بابت نیاز ۱۸ میلیون متر مکعبی آب شرب، یک سد ۱۸۰ میلیون متر مکعبی احداث می‌کنیم و تمامی آب مازاد بر نیاز شرب را صرف توسعه اراضی کشاورزی می‌کنیم، نشان‌دهنده این است که تأثیر اقدامات انسانی به مراتب بیشتر از اقلیمی است.
مدیر پیشین برنامه‌ریزی ستاد احیای تالاب توضیح داد: سدهای حوضه به بهانه تامین آب شرب احداث شده‌اند در حالی که کل نیاز آب حوضه آبریز تالاب کمتر از ۴۶۰ میلیون متر مکعب است، اما مجموع سدهای احداث شده در این حوضه بالغ بر ۲.۲ میلیارد متر مکعب حجم مخازن است. این بدان معناست که مخازن در خدمت توسعه سطح زیر کشت قرار گرفته‌اند؛ به این شکل که با اطمینان‌بخشی به زارعین پایین‌دست، حتی در سال‌های خشکسالی، آنان را به سمت توسعه کشت‌های دائمی و باغات در اطراف حوضه سوق داده‌ایم.
وی گسترش باغات را ثمره سدسازی در حوضه تالاب عنوان کرد و گفت: سرمایه‌گذاری کشاورز برای توسعه باغات بدون اطمینان‌خاطر از تامین آب در نوسانات اقلیمی نیست؛ بنابراین سدها در خدمت توسعه کشاورزی قرار گرفته و توانسته‌اند تنش احتمالی ناشی از بالا و پایین شدن میزان بارش در برخی از سال‌های خشکسالی را به نفع تامین آب کشاورزی جبران کنند.
حاجی‌مرادی درباره اینکه آیا تالاب به روز صفر رسیده، گفت: ما در سال ۹۲ اعلام کردیم اگر ۳ سال دیگر در آغاز اقدامات لازم برای نجات و تامین حقابه تالاب تأخیر داشته باشیم، تالاب را در سال ۹۵ به طور کامل از دست خواهیم داد. اکنون به همان شرایطی که برای سال ۹۵ پیش‌بینی شده بود مبنی بر اینکه تالاب به طور کامل از بین می‌رود، رسیده‌ایم و عملاً تالاب به روز صفر آبی رسیده است.
وی تاکید کرد: تراز آبی ۲۶۹.۵۲ به‌عنوان سطح آب تالاب، حجم عدد ۱۰۰ میلیون متر مکعب و یا وسعت ۲۰۰ کیلومتر مربعی برای پیکره آبی، بیشتر یک شوخی است تا اعلام عدد وضعیت حال این روزهای تالاب.
این کارشناس حوزه آب یادآور شد: تالاب به روز صفر خود رسیده و ما هر ساله شاهد تغییرات سطح آب ناشی از فصول گرم و خشک و سرد هستیم. احتمالاً در انتهای زمستان با جریان حداقلی ناشی از بارش‌های زمستانی شاهد انتشار اخباری مبنی بر افزایش نیم متری تراز هستیم که این وضعیت در مقایسه با سال قبل، فاقد هرگونه ارزش محیط زیستی خواهد بود.
