به گزارش همشهری آنلاین، آیا روروک واقعاً به رشد حرکتی کودک کمک می‌کند یا بیشتر باعث آسیب می‌شود؟ بسیاری از والدین تصور می‌کنند روروک می‌تواند به کودک در یادگیری راه رفتن سریع‌تر کمک کند، اما واقعیت این است که استفاده از روروک می‌تواند خطرات و معایب جدی برای رشد و ایمنی کودک به‌دنبال داشته باشد. در نگاه اول، این وسیله راهی ساده برای سرگرم نگه‌داشتن کودک به‌نظر می‌رسد، اما در حقیقت، می‌تواند مانع از رشد طبیعی مهارت‌های حرکتی و ذهنی شود. در این مقاله به بررسی دقیق معایب استفاده از روروک برای کودکان می‌پردازیم و دلایل علمی مخالفت متخصصان کودک با این وسیله را بررسی می‌کنیم.
روروک چیست و چرا استفاده می‌شود؟
روروک وسیله‌ای چرخ‌دار است که کودک را در حالت نشسته نگه می‌دارد و به او اجازه می‌دهد با کمک پاهایش، خود را حرکت دهد. این وسیله معمولاً برای کودکانی بین ۶ تا ۱۸ ماه طراحی شده و هدف اصلی آن، سرگرم کردن کودک و کمک به تحرک زودهنگام است. طراحی ظاهری آن به‌گونه‌ای است که کودک احساس می‌کند در حال راه رفتن است، اما درواقع حرکات او مصنوعی و وابسته به ساختار وسیله است، نه مهارت‌های درونی خودش.
با وجود اینکه برخی خانواده‌ها از روروک به‌عنوان ابزاری برای آرام‌کردن کودک یا داشتن زمان بیشتر برای انجام کارهای خانه استفاده می‌کنند، اما غفلت از اثرات بلندمدت آن می‌تواند مشکلات جدی برای رشد کودک ایجاد کند. در واقع، حرکت در روروک با حرکت طبیعی و ارادی کودک تفاوت دارد و این تفاوت می‌تواند در بلندمدت آثار منفی به جا بگذارد.
مهم‌ترین معایب استفاده از روروک برای کودکان
معایب استفاده از روروک برای رشد جسمی و حرکتی کودک در درازمدت می‌تواند چشم‌گیر باشد. در ادامه به مهم‌ترینِ این معایب اشاره می‌کنیم:
- تأخیر در رشد حرکتی: کودکانی که از روروک استفاده می‌کنند، دیرتر یاد می‌گیرند بنشینند، بخزند، بایستند و راه بروند. این تأخیر می‌تواند حتی تا سنین پیش‌دبستانی تأثیرگذار باشد.
- تقویت نادرست عضلات: روروک باعث تقویت عضلات اشتباه در پاها و لگن می‌شود. به‌جای درگیر شدن عضلات تعادلی، فقط عضلات پایینی فعالیت دارند، که این امر می‌تواند تعادل و نحوه صحیح ایستادن کودک را دچار مشکل کند.
- افزایش خطر تصادف و آسیب: کودکان در روروک به راحتی می‌توانند به سمت پله‌ها، اجسام داغ، پریز برق یا مواد خطرناک حرکت کنند. طبق آمار مراکز درمانی، درصد قابل توجهی از حوادث خانگی مربوط به استفاده از روروک است.
- اختلال در درک فضایی: یکی از معایب استفاده از روروک برای کودکان این است که کودکی که با روروک حرکت می‌کند، درک مناسبی از تعادل و فضا پیدا نمی‌کند و این موضوع می‌تواند بر مهارت‌های حرکتی آینده او مانند دویدن، پریدن و بالا رفتن از پله‌ها تأثیر بگذارد.
- کاهش انگیزه برای تلاش فیزیکی: چون حرکت با روروک آسان‌تر است، کودک انگیزه کمتری برای تلاش جهت خزیدن یا راه رفتن از خود نشان می‌دهد و این می‌تواند روحیه استقلال حرکتی را نیز تضعیف کند.
- آسیب به پاها و مفاصل: ایستادن زودهنگام و تحت فشار بودن پاها در سنی که استخوان‌ها هنوز به‌طور کامل شکل نگرفته‌اند، می‌تواند موجب تغییر شکل پاها و بروز مشکلات ارتوپدی شود.
چرا متخصصان اطفال با روروک مخالف‌اند؟
پزشکان و کارشناسان رشد کودک بارها نسبت به استفاده از روروک هشدار داده‌اند. انجمن متخصصان اطفال آمریکا، استفاده از روروک را به دلیل خطرات ایمنی و تأثیر منفی بر رشد حرکتی کودک توصیه نمی‌کند. حتی در برخی کشورها، از جمله کانادا، فروش یا استفاده از روروک ممنوع شده است. این تصمیمات براساس مطالعات متعددی اتخاذ شده‌اند که نشان می‌دهند کودکانی که از روروک استفاده کرده‌اند، نسبت به سایرین، تأخیر حرکتی و احتمال بیشتری برای آسیب‌دیدگی دارند.
همچنین برخی مطالعات به این نتیجه رسیده‌اند که استفاده زودهنگام از روروک می‌تواند با اختلال در هماهنگی مغز و عضله همراه باشد. این موضوع می‌تواند در آینده روی مهارت‌هایی مانند تعادل، دویدن، هماهنگی چشم و دست، و حتی اعتماد به نفس حرکتی کودک اثرگذار باشد.
راهکارهای جایگزین برای تقویت حرکت کودک
به‌جای استفاده از روروک، روش‌های سالم‌تری برای تقویت مهارت‌های حرکتی کودک وجود دارد:
- زمان شکمی (Tummy time): قرار دادن کودک روی شکم در طول روز باعث تقویت عضلات گردن، شانه و شکم می‌شود. این فعالیت پایه‌ای برای نشستن و حرکت کردن است.
- استفاده از فرش‌های بازی: فرش‌هایی با بافت و رنگ‌های متنوع می‌توانند کودک را به حرکت و کشف محیط تشویق کنند و در عین حال محیطی امن و نرم فراهم آورند.
- اسباب‌بازی‌های کشیدنی یا هل‌دادنی: پس از آنکه کودک توانست بایستد، این وسایل به او در تقویت تعادل، هماهنگی عضلات پا و کنترل بدن کمک می‌کنند.
- تشویق به خزیدن و چهار دست‌وپا رفتن: این حرکات پایه‌های اصلی یادگیری راه رفتن هستند و باید بدون فشار و به‌طور طبیعی رخ دهند.
- ارتباط و بازی مستقیم با والدین: کودکانی که با والدین یا مراقبان تعامل مستقیم دارند، انگیزه بیشتری برای حرکت و کشف پیدا می‌کنند.
بیشتر بخوانید: ۱۰ نکته مهم در تربیت کودکان که هر پدر و مادری باید بداند
نکات مراقبتی در دوران رشد حرکتی کودک
برای کمک به رشد ایمن و سالم کودک، رعایت نکات زیر ضروری است:
- فراهم کردن محیطی امن برای حرکت و کشف، بدون موانع خطرناک
- استفاده از پوشش مناسب برای کف اتاق، مانند فرش نرم یا پادری‌های ضد لغزش
- دور نگه داشتن اشیای تیز یا سنگین از دسترس کودک
- اختصاص زمان روزانه برای بازی فعال با کودک در فضای مناسب
- پوشاندن گوشه‌های تیز مبلمان یا استفاده از محافظ‌های مخصوص
- مشورت با پزشک در صورت مشاهده هرگونه تأخیر در رشد حرکتی یا رفتارهای غیرعادی
بیشتر بخوانید: چرا تغذیه و ورزش در رشد کودک اهمیت دارد؟
چه زمانی باید نگران رشد حرکتی کودک باشیم؟
در صورتی که کودک شما:
- تا ۹ ماهگی شروع به نشستن نکرده باشد.
- تا ۱۲ ماهگی تلاشی برای خزیدن نشان ندهد.
- تا ۱۵ ماهگی قادر به ایستادن با کمک نباشد.
- تا ۱۸ ماهگی بدون کمک راه نرود.
- یا به‌طور مداوم یک سمت بدن را بیشتر استفاده کند یا در حرکت دست‌ها و پاها ناهماهنگی داشته باشد.
لازم است با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید. توجه به این علائم می‌تواند از مشکلات جدی‌تر در آینده پیشگیری کند و فرصت مداخله زودهنگام را فراهم آورد.
بیشتر بخوانید: چگونه از کوتاهی قد کودک پیشگیری کنیم؟ | بهترین صبحانه برای افزایش قد
والدین آگاه، کودکان سالم‌تر
روروک شاید در نگاه اول وسیله‌ای سرگرم‌کننده و کاربردی به‌نظر برسد، اما در واقع می‌تواند مانعی برای رشد طبیعی کودک باشد. با جایگزین کردن روش‌های علمی و ایمن برای تقویت حرکت کودک، می‌توان رشد او را به شکل سالم‌تری حمایت کرد. مسئولیت والدین در این مسیر، فراهم کردن محیطی امن و حمایت‌گر برای افزایش اعتماد به نفس کودک است. اگرچه ممکن است استفاده از روروک راهی برای آرام کردن کودک در لحظاتی خاص باشد، اما بهتر است سلامت و ایمنی او را در اولویت قرار دهیم و با اطلاعات علمی تصمیم‌گیری کنیم.
