تغییرات اقلیمی، نابرابری‌ها، گسترش فقر مسکن به دلیل افزایش چشم‌گیر مهاجرت به شهرها و به‌ویژه کلان‌شهرها، رواج سکونتگاه‌های حاشیه‌ای، معضلات مربوط به تامین آب سالم و فاضلاب‌ها و شکل نامناسب پسماند زباله‌ها شهرها را با بحرانی جدی مواجه کرده که می‌تواند آینده شهرها را در معرض تهدید قرار دهد. از این رو، دفتر اسکان بشر سازمان ملل (هبیتات) در چهلمین سال «روز جهانی اسکان بشر» هدف امسال (۶ اکتبر) را «واکنش به بحران‌های شهری» قرار داده است تا سیاستگذاران امور شهری تمرکز خود را بر بحران‌های متعدد موثر بر مناطق شهری، از جمله آب و هوا و درگیری‌هایی بگذارند که به نابرابری‌ها دامن می‌زند و ابزارها و رویکردهای موجود برای واکنش موثر به بحران را ارتقا دهند. هبیتات که از سال ۱۹۸۵ هرساله مهم‌ترین هدف را برای مجموعه سیاستگذاران امور شهری و شهروندی شهرها تعیین می‌کند تا مدیریت شهری این اهداف را به منظور بالا بردن کیفیت زندگی شهروندان مبنای عملکرد خود قرار دهند.
روز جهانی اسکان بشر هر ساله در اولین دوشنبه اکتبر برگزار می‌شود که توسط سازمان ملل متحد در سال ۱۹۸۵ به رسمیت شناخته شده است تا وضعیت شهرها و شهرستان‌ها را منعکس کند. همچنین بر حق اساسی بشر برای داشتن سرپناه مناسب تمرکز دارد و مسوولیت مشترک جهانی را برای حفاظت از آینده اسکان بشر یادآوری می‌کند. روز جهانی اسکان بشر برای اولین بار در سال ۱۹۸۶ در نایروبی، کنیا جشن گرفته شد و موضوع انتخاب شده برای آن سال «سرپناه حق من است» بود. از آن سال مجمع عمومی سازمان ملل متحد تصمیم گرفت که این رویداد سالانه باشد و اولین دوشنبه اکتبر انتخاب شد. این روز در بسیاری از کشورهای جهان جشن گرفته می‌شود و فعالیت‌های مختلفی برای بررسی مشکلات شهرنشینی سریع و تاثیر آن بر محیط زیست و فقر انسانی برگزار می‌شود. موضوعات سالانه برای روز جهانی اسکان بشر متنوع بوده‌اند که می‌توان به «سرپناه برای بی‌خانمان‌ها»، «محله ما»، «شهرهای امن‌تر»، «زنان در حکومت شهری»، «شهرهای بدون محله‌های فقیرنشین» و «آب و فاضلاب برای شهرها» اشاره کرد.
تعداد فزاینده‌ای از مردم به دلیل بحران‌هایی مانند درگیری، بی‌ثباتی سیاسی، تغییرات اقلیمی و مشکلات اقتصادی از خانه‌های خود رانده می‌شوند. در حال حاضر ۱۲۲میلیون نفر در سطح جهان به اجبار آواره شده‌اند؛ در جهانی که به طور فزاینده‌ای درحال شهری شدن است آوارگی به یک پدیده شهری تبدیل می‌شود. بیش از ۶۰درصد از آوارگان داخلی، پناهندگان و مهاجران به شهرها پناه می‌برند و بر سیستم‌های محلی فشار می‌آورند. این امر رشد شهری را تسریع می‌کند، درحالی‌که قلمروها را به طور قابل‌توجهی تغییر می‌دهد و واکنش به بحران شهری و آوارگی شهری را به تمرکز به موقع برای روز جهانی اسکان بشر ۲۰۲۵ تبدیل می‌کند.
از این رو، هبیتات امسال، «واکنش به بحران شهری» را به‌عنوان نقشه راه سیاستگذاران شهری معرفی کرد تا تمرکز خود را بر لزوم برنامه‌ریزی شهرها به‌منظور جلوگیری از توسعه آشفته گسترش شهرها و تمام مشکلات مرتبط با آن، بگذارند. شهرها موتورهای رشد هستند. بسیاری از مردم مناطق روستایی در سراسر جهان آرزوی مهاجرت به شهرها را دارند تا رویاهای خود را برای زندگی بهتر تحقق بخشند. اغلب این رویا محقق نمی‌شود، اما مردم همچنان به شهرها هجوم می‌آورند، تنها به این دلیل که وعده مبهمی برای آینده‌ای بهتر و رفاه دارند.
یک شهر با برنامه‌ریزی خوب می‌تواند همین را به ارمغان بیاورد. شهرها می‌توانند مراکزی برای فعالیت‌های اقتصادی باشند و چالش‌های شهری می‌توانند مورد توجه قرار گیرند و فرصت‌ها همچنان برای ساکنان فعلی و آینده فراهم شوند. کسانی که موفق هستند، در یافتن شغل یا راه‌اندازی کسب‌وکار خود موفق می‌شوند که به نوبه خود فرصت‌های شغلی بیشتری ایجاد کنند. از سوی دیگر، شهرها همچنین می‌توانند به محیطی تبدیل شوند که در آن حاشیه‌نشینی، نابرابری و محرومیت اجتماعی فراوان باشد. دسترسی به مسکن مناسب عامل مهمی در تضمین اجتناب از این موارد است.
یکی دیگر از مسائل مهم، خطر فزاینده ناشی از بلایای طبیعی با ادامه بحران آب و هوا است. این خطر به ویژه در منطقه کارائیب و آمریکای مرکزی، جایی که کشورهایی مانند هائیتی، نیکاراگوئه، هندوراس، السالوادور و بولیوی سطح بالاتری از فقر دارند و شهرهای آنها به دلیل تراکم و تنوع جمعیت به شدت آسیب‌پذیر هستند، قابل‌توجه است. تراکم بالای جمعیت، همراه با تکنیک‌های ضعیف ساخت‌وساز، باعث ایجاد شهرک‌های فقیرنشین شده است که زیرساخت مناسب، سازماندهی اجتماعی یا امنیت مالکیت ندارند. در صورت وقوع هر نوع فاجعه‌ای، فروپاشی کامل می‌تواند منجر به وضعیت آشفته و تلفات جانی عظیم شود.
هبیتات، ساخت شهرهای تاب‌آور را یکی از راهکارهای موثر مقاومت شهرها در برابر بحران‌ها در نظر می‌گیرد که معتقد است سیاستگذاران به‌منظور ساخت شهرهای تاب‌آور باید از سیاست‌های بالا به پایین بدون مشارکت، دوقطبی زیرساخت‌ها و خدمات در شهرها، کمبود داده‌های محلی، حکمرانی پراکنده، رویکردهای کوتاه‌مدت مبتنی بر پروژه و راهکارهای یکسان در بافت‌های شهری متنوع خودداری کنند و در مقابل به دنبال ایجاد برنامه‌ریزی مبتنی بر جامعه، راهکارهای مبتنی بر طبیعت، سیاست‌های شهری یکپارچه (هماهنگی زمین، مسکن و زیرساخت با اهداف اقلیمی)، زیرساخت‌های هوشمند اقلیمی، محتوای شهری در برنامه‌های ملی اقلیمی (NDC)و هماهنگی و تامین مالی نهادی باشند. هبیتات ۷ توصیه جهت دستیابی به شهرهای تاب‌آور پیشنهاد می‌کند.
با مردم شروع کنید نه با طرح‌ها؛ تاب‌آوری یک معمای فنی نیست بلکه یک معمای انسانی است. از همان ابتدا ساکنان محله‌های فقیرنشین، کارگران غیررسمی، زنان و جوانان را در برنامه‌ریزی لحاظ کنید. برنامه‌ریزی از پایین به بالا، نیازهای واقعی را تضمین می‌کند، نه حدس‌های بوروکراتیک.
به مسائل شهر تک‌بعدی نگاه نکنید همه را با هم ببینید؛ تاب‌آوری اقلیمی فقط مربوط به دیوارهای ساحلی یا زهکشی نیست. بلکه مربوط به مسکن، حمل‌ونقل، مراقبت‌های بهداشتی، مشاغل و شبکه‌های امنیت اجتماعی است که با هم کار می‌کنند. یک شهر یک اکوسیستم است از آن به عنوان یک اکوسیستم واحد محافظت کنید. تاب‌آوری را در قانون بگنجانید؛ سیاست اقلیمی را به عنوان یک اقدام بعدی در نظر نگیرید. از مقررات کاربری زمین، منطقه‌بندی و ضوابط ساختمانی برای دور کردن توسعه از مناطق خطرناک استفاده کنید. برنامه‌ریزی هوشمند اقلیمی را به یک قاعده تبدیل کنید، نه یک استثنا.
بگذارید طبیعت بار سنگین را به دوش بکشد؛ طبیعت ارزان‌ترین، هوشمندترین و زیباترین زیرساختی است که تا به حال داشته‌ایم. به‌خصوص در سکونتگاه‌های مستعد سیل و غیررسمی، راه‌حل‌های مبتنی بر طبیعت باید پیشرو باشند، نه عقب‌مانده. بر اساس شواهد بسازید، با پیشرفت خود را وفق دهید؛ ارزیابی‌های ریسک اقلیمی محلی، سرمایه‌گذاری‌های هوشمندانه‌تر را هدایت می‌کنند. اما به یاد داشته باشید، تاب‌آوری یک محصول نهایی نیست، بلکه یک فرآیند یادگیری است. داده‌ها به ما کمک می‌کنند تا خود را وفق دهیم نه اینکه آن را به تاخیر بیندازیم.
دولت محلی را تقویت کنید؛ سیاست‌های ملی مهم هستند، اما تاب‌آوری واقعی در خیابان‌ها و محله‌ها ساخته می‌شود. به شهرداری‌ها منابع و اختیارات مورد نیازشان را بدهید و آنها راه‌حل‌های سازگار و مبتنی بر واقعیت ارائه خواهند داد. زیرساخت‌هایی را در اولویت قرار دهید که دوام بیاورند؛ مدارسی که در برابر توفان مقاومت می‌کنند، جاده‌هایی که به درستی زهکشی می‌شوند، سیستم‌های آبی که تحت فشار فرو نمی‌ریزند - زیرساخت‌های بادوام و هوشمند با اقلیم، تاب‌آوری ملموس است.
اولین دوشنبه اکتبر هر سال، علاوه بر روز جهانی هبیتات، به‌عنوان روز جهانی مستاجران نیز نام‌گذاری شده است که از سال 1986 توسط اتحادیه بین‌المللی مستاجران هم‌زمان با روز جهانی هبیتات تعیین شده است. «روز جهانی مستاجران» امسال بر «واکنش به بحران مسکن شهری» تمرکز دارد و بر نیاز فوری به مقابله با چالش‌های شدید مسکن که شهرهای جهان با آن مواجه هستند، تاکید می‌کند. افزایش اجاره‌بها، کاهش قدرت خرید و پررنگ شدن جنبه سوداگری مسکن، مستاجران را تحت فشار قرار داده و انسجام اجتماعی را تضعیف می‌کند. رسیدگی به این بحران به چیزی بیش از راه‌حل‌های کوتاه‌مدت نیاز دارد، این امر مستلزم تغییر سیستماتیک است.
اتحادیه بین‌المللی مستاجران (IUT) خواستار سیاست‌هایی است که مسکن اجاره‌ای کافی، مقرون‌به‌صرفه و امن را به عنوان سنگ بنای توسعه پایدار شهری تضمین کند. اولویت‌های این سازمان حمایت‌های قوی‌تر از مستاجران، افزایش سرمایه‌گذاری در مسکن اجتماعی و عمومی، تنظیم بازارهای سوداگرانه املاک و مستغلات و سیاست‌های مسکن مقاوم در برابر آب و هوا است که هیچ‌کس را نادیده نمی‌گیرد. مسکن باید به عنوان یک حق انسانی، نه یک کالا، شناخته و با آن رفتار شود. در این روز جهانی مستاجران، هدف واکنش‌های فوری به بحران مسکن هستند که در آن واکنش‌هایی که مردم را بر سود مقدم می‌دارد، جوامع را تقویت می‌کند و شهرهایی فراگیر، عادلانه و تاب‌آور برای آینده ایجاد می‌کند.
همان‌طور که ماری لیندر رئیس IUT گفت، «داشتن خانه یک امتیاز نیست بلکه یک حق اساسی بشر است. در روز جهانی مستاجران، ما از دولت‌ها می‌خواهیم که با فوریت اقدام کنند؛ از مستاجران محافظت کنند، شرایط عرضه خانه‌های مقرون به صرفه از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را در این حوزه فراهم کنند و اطمینان حاصل کنند که شهرها برای مردم توسعه پیدا می‌کند، نه برای سوداگران ملک و ساختمان. تنها در این صورت می‌توانیم کرامت، برابری و عدالت را در مسکن برای همه تضمین کنیم.»
