همشهری‌آنلاین – مجیدجباری: در حالی‌که بررسی‌های اولیه برای یافتن علت دقیق مرگ پورپویزها در بندر لنگه در جریان است، مدیرکل دفتر زیست‌بوم و سواحل دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست، می‌گوید: «در حال جمع‌آوری اطلاعات و بررسی میدانی هستیم، اما به‌صورت کلی، تلفات پستانداران دریایی معمولا به دلایل مختلفی از جمله برخورد با شناورها، گرفتار شدن در تورهای صیادی، یا اختلال در جهت‌یابی رخ می‌دهد. در مورد اخیر نیز بررسی‌ها ادامه دارد تا علت دقیق مشخص شود.»
شهرام فداکار در گفت‌وگو با همشهری‌آنلاین می‌افزاید: «اجرای سرشماری پستانداران دریایی عموما در هیچ کشوری به شکل دقیق امکان‌پذیر نیست. پایش در دریا و برآورد جمعیت در اعماق آب‌ها نیازمند تجهیزات پیشرفته و هزینه بسیار بالاست و درحال‌حاضر چنین امکانی وجود ندارد و داده‌های ما محدود به سواحل است.»
ریشه بحران چیست؟
فعالان مستقل محیط‌زیست اما معتقدند که ریشه بحران تلف شدن پستانداران دریایی و حتی آبزیان فراتر از یک حادثه یا محدودیت فنی است. یک کارشناس و پژوهشگر محیط زیست در این باره می‌گوید: «پورپویز بی‌باله» تنها گونه از خانواده آب‌بازان است که در آب‌های جنوبی ایران زیست می‌کند. این منطقه به‌دلیل ورود رسوبات و سیلاب‌ها از فلات ایران، یکی از غنی‌ترین زیستگاه‌های دریایی جهان به‌شمار می‌آید. اما با سدسازی و کاهش جریان رودخانه‌ها، بخش مهمی از این اکوسیستم حیاتی تضعیف شده است.»
محمدعلی یکتانیک در گفت‌وگو با همشهری‌آنلاین با اشاره به نبود ساختار حفاظتی دریایی در کشور تاکید می‌کند: «ما در خشکی یک‌دهم استاندارد جهانی یگان حفاظت داریم، در تالاب‌ها یک‌بیستم، و در دریا عملا این رقم صفر است؛ یعنی هیچ نهاد رسمی برای پایش، برخورد با صید غیرمجاز یا حفاظت از زیستگاه‌های دریایی وجود ندارد. در چنین شرایطی، نه‌فقط پورپویزها بلکه بسیاری از گونه‌های حفاظت‌شده مانند کوسه‌ها و سفره‌ماهی‌ها هم به‌طور گسترده صید و یا به دلایل مختلف تلف می‌شوند.»
صیدی که دریا را می‌بلعد
این پژوهشگر محیط‌زیست با اشاره به اینکه بسیاری از صیدها به قصد صادرات، به‌ویژه به کشورچین انجام می‌شود و روش‌های صیادی در ایران به‌شدت غیراستاندارد است، می‌گوید: «در جهان به این نوع صید می‌گویند صید ضمنی، یعنی جانداران بسیاری ناخواسته به دام می‌افتند. برآورد جهانی این است که در این روش، به‌ازای هر گونه هدف، ۱۰ برابر دیگر گونه‌ها نیز صید می‌شوند. در ایران این رقم احتمالابیشتر است، چون نظارت مستمر وجود ندارد.»
قتلگاه بی صدای حیات وحش | استخرهای پلیمری کشاورزی همچنان جان می گیرند | تبعات حقوقی قتل بی صدای حیات وحش + ویدئو
یکتانیک از رشد کارخانه‌های پودر ماهی به‌عنوان یکی از معضلات تازه یاد می‌کند و توضیح می‌دهد: «این کارخانه‌ها از هر نوع آبزی استفاده می‌کنند. کوچک و بزرگ، گونه‌محافظت‌شده یا معمولی. محصولشان یا برای کود و خوراک دام مصرف می‌شود یا صادر می‌شود.»
اومی‌گوید: «خلیج فارس باید در ردیف مناطق حفاظت‌شده دریایی (MPA) قرار گیرد. در همه دنیا بخش‌هایی از دریا را برای بازتولید گونه‌ها، ممنوعه اعلام می‌کنند. خلیج فارس به‌دلیل تنوع غذایی بالا، محل تخم‌ریزی بسیاری از گونه‌ها از جمله ماهیان تُن و کوسه ماهی‌هاست. اما ما حتی یک نقطه حفاظت‌شده دریایی نداریم.»
نشانه‌ای از بحران عمیق‌تر
این کنشگر محیط زیست هشدار می‌دهد: «تخریب زیستگاه‌ها تنها به صید محدود نیست. ورود فاضلاب شهری، آلودگی نفتی، گرمایش آب و گردشگری بی‌ضابطه همگی دست به دست هم داده‌اند تا زیستگاه‌های پستانداران دریایی از بین بروند. حالا مرگ این سه پورپویز فقط نشانه‌ای از بحرانی بزرگ‌تراست که اگر جدی گرفته نشود، حیات در خلیج فارس را بیش از این تهدید خواهد کرد.»
مرگ سه پورپویز در بندرلنگه، زنگ هشداری برای سیاست‌گذاران محیط‌زیست ایران است. کارشناسان تاکید می‌کنند که بدون ایجاد یگان حفاظت دریایی، پایش مستمر و تعیین مناطق ممنوعه صید، تلفات پستانداران دریایی ادامه خواهد یافت. تلفات خاموشی که سلامت دریا را نشانه رفته است.
