خبرگزاری مهر؛ گروه استانها: کیوس گوران، شاعر و روزنامه‌نگار برجسته مازندران، با سال‌ها فعالیت در عرصه ادبیات محلی و فرهنگ فولکلوریک، به یکی از چهره‌های شاخص حفظ هویت فرهنگی و اجتماعی این استان تبدیل شده است. او که با بیماری شنوایی و محدودیت‌های جسمی مواجه است و با وجود تمام چالش‌ها، همچنان صدای مردم را در شعر و دکلمه‌های خود بازتاب می‌دهد و فرهنگ زبانی مازندران را زنده نگه می‌دارد.
گوران در سال ۱۳۱۷ در روستای اوریم سوادکوه متولد شد. خانواده او از فعالان اجتماعی و سیاسی زمان خود بودند و پدرش، میرزداش، سال‌ها به دلیل مبارزات سیاسی زندانی بود. این پیش‌زمینه، دیدگاه اجتماعی و دغدغه‌های فرهنگی و ادبی گوران را از کودکی شکل داد. او در مصاحبه‌هایش بارها گفته است که همین تجربیات باعث شد شعر را به عنوان ابزاری برای بیان دردهای مردم و اعتراض به ناعدالتی‌ها انتخاب کند.
از کودکی، گوران با مسائل اجتماعی و محدودیت‌های دوران خود مواجه بود. خاطره‌ای که از دوران مدرسه نقل می‌کند، نمونه‌ای گویا از این شرایط است؛ زمانی که انشایی درباره پدرش که در زندان بود نوشت، با واکنش سخت‌گیرانه معلم مواجه شد. او می‌گوید این تجربه نه تنها تاثیری منفی نداشت، بلکه انگیزه او برای نوشتن و پرداختن به مسائل واقعی مردم را بیشتر کرد.
گوران مسیر شعری خود را با تمرکز بر زبان و فرهنگ محلی ادامه داد. او زبان مازندرانی را تنها یک وسیله برای ارتباط با مردم نمی‌داند، بلکه معتقد است این زبان حامل تجربه‌های تاریخی، اجتماعی و عاطفی مردم منطقه است و برای انتقال پیام‌های واقعی، هیچ جایگزین دیگری ندارد. از دید او، شعر وقتی تأثیرگذار است که با زبان مردمی و ملموس بیان شود و مخاطب آن بتواند با آن ارتباط برقرار کند.
سبک شعری گوران تلفیقی از اشعار اجتماعی و فولکلوریک است. او به مسائل روزمره مردم روستاها و شهرهای کوچک توجه دارد
سبک شعری گوران تلفیقی از اشعار اجتماعی و فولکلوریک است. او به مسائل روزمره مردم روستاها و شهرهای کوچک توجه دارد و با اشعار خود مشکلات، نابرابری‌ها و دردهای جامعه را بازتاب می‌دهد. او خود را صدای مردم می‌داند و تلاش می‌کند با ساده‌ترین و در عین حال عمیق‌ترین بیان، پیام‌های خود را منتقل کند. قالب‌های شعری مورد علاقه او شامل دوبیتی، غزل و اشعار نیمایی است که با نگاه محلی و اجتماعی پیوند خورده‌اند.
آثار گوران طی سال‌ها به شکل آلبوم‌ها و دکلمه منتشر شده است. از جمله مجموعه‌های مشهور او می‌توان به «مازرون» و «چل سال عاشقی» اشاره کرد که به صورت صوتی در دسترس عموم قرار دارند. او علاوه بر انتشار آثار، در برنامه‌های فرهنگی محلی حضور پیدا کرده و با خوانش شعر و دکلمه، فرهنگ و ادبیات منطقه را برای مخاطبان زنده نگه داشته است.
یکی از جنبه‌های قابل توجه زندگی گوران، مقاومت او در برابر مشکلات جسمی است. بیماری شنوایی باعث نشده او از فعالیت‌های فرهنگی و ادبی خود دست بکشد. او با لب‌خوانی و استفاده از واسطه‌ها همچنان با مخاطبان در ارتباط است و اشعار و دکلمه‌هایش را ادامه می‌دهد. این پایداری، نشان دهنده تعهد او به شعر و فرهنگ محلی است و الهام‌بخش نسل‌های جوانی است که می‌خواهند زبان و فرهنگ خود را حفظ کنند.
اهمیت نقش شعر در آگاهی بخش آموزش فرهنگی
در مصاحبه‌هایش، گوران همواره بر اهمیت نقش شعر در آگاهی‌بخشی و آموزش فرهنگی تأکید دارد. او معتقد است که شعر باید صدای مردم باشد و هر هنرمندی مسئولیت دارد تا از هنر خود برای بیان مسائل اجتماعی بهره ببرد. از نگاه گوران، تجربه‌های شخصی، فرهنگ محلی و تعامل با جامعه، منابع اصلی خلق آثار با ارزش و تأثیرگذار هستند.
زندگی و آثار کیوس گوران نمونه‌ای از ترکیب هنر، دغدغه اجتماعی و تعهد فرهنگی است. او نه تنها به عنوان شاعر شناخته می‌شود، بلکه به عنوان یکی از پیشگامان حفظ زبان و فرهنگ مازندران نیز مطرح است. آثار او بازتاب‌دهنده هویت، تجربه و رنج مردم منطقه و همچنان الهام‌بخش هنرمندان و علاقه‌مندان به ادبیات محلی است.
حفظ و پاسداشت پیشکسوتان فرهنگ و هنر
محمد محمدی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با تأکید بر اهمیت حفظ و پاسداشت پیشکسوتان فرهنگ و هنر استان، اظهار داشت: ما بر این باوریم که چهره‌های ماندگاری مانند استاد کیوس گوران که قریب به شصت سال در عرصه فولکلور، شعر و ادب مازندران فعالیت کرده‌اند، باید تا زمانی که در قید حیات هستند، مورد تجلیل و حمایت قرار گیرند.
وی افزود: استاد گوران به عنوان یکی از پیشانی‌های شعر و فرهنگ مازندران شناخته می‌شود و ما به وجود چنین بزرگان فرهنگی در استان خود افتخار می‌کنیم. هرچند درگذشت همسر مهربان ایشان در ماه گذشته مایه تأسف بود، اما امیدواریم ایشان سال‌های طولانی در کنار خانواده بزرگ فرهنگ، هنر و رسانه مازندران باقی بمانند و دیگر غم نبینند.
محمدی همچنین از برگزاری همایش بزرگ استانی «چهره‌های ماندگار فرهنگ و هنر و رسانه مازندران» با حضور وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی خبر داد و گفت: این همایش با هدف تقدیر از پیشکسوتان فرهنگی و هنری استان برگزار شد و برنامه‌ریزی شده که در سطح شهرستان‌ها نیز ادامه یابد. هفته گذشته شهرستان تنکابن، امروز شهرستان سیمرغ و در هفته‌های آتی شهرستان‌های عباس‌آباد و رامسر میزبان این مراسم خواهند بود.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران در پایان با بیان اینکه فرهنگ مجموعه‌ای از آیین‌ها، رسوم و ارزش‌های یک جامعه است که نسل به نسل منتقل می‌شود، خاطرنشان کرد: انسان‌های بزرگ فرهنگی مانند استاد کیوس گوران با انتقال این فرهنگ به نسل‌های آینده، سرمایه‌های ارزشمندی برای مازندران هستند و حداقل کاری که می‌توانیم انجام دهیم، قدردانی از زحمات ایشان است.
انسان‌های بزرگ فرهنگی مانند استاد کیوس گوران با انتقال این فرهنگ به نسل‌های آینده، سرمایه‌های ارزشمندی برای مازندران هستند
با نگاه به مسیر زندگی گوران، می‌توان دریافت که تعهد او به شعر و فرهنگ محلی، حتی در شرایط سخت جسمی و اجتماعی، نشان دهنده اهمیت بالای هنر و ادبیات در انتقال پیام‌های اجتماعی است. او با هر شعر و دکلمه، صدای محرومان و دغدغه‌های مردم را به گوش جامعه می‌رساند و فرهنگ بومی منطقه را به نسل‌های بعدی منتقل می‌کند.
پیام گوران برای نسل جوان روشن است؛ حفظ زبان و فرهنگ محلی و انتقال آن به نسل‌های آینده، یکی از مهم‌ترین وظایف هر هنرمند و شاعر است. او معتقد است که هنرمندان باید صدای جامعه باشند و با اشعار و آثار خود، هم فرهنگی و هم اجتماعی، تاثیری ماندگار ایجاد کنند.
گوران شاعر درد و اعتراض و بازتاب دهنده مسائل اجتماعی است
علی حسن‌نژاد پژوهشگر شعر و موسیقی مازندران با توصیف کیوس گوران به‌عنوان شاعر درد و اعتراض و بازتاب دهنده مسائل اجتماعی، می‌افزاید: حتی در عاشقانه‌ترین شعرهایش نیز می‌بینیم که برای درخت گریه می‌کند، برای آب، برای انسان، برای بال چلچلا، برای چوب شکسته… و این گریه‌های کیوس گوران نه از روی عجز و درماندگی بلکه از جنس بازتاب درد است؛ مبنی بر اینکه ببینید که اینجا زخمی وجود دارد.
حتی در عاشقانه‌ترین شعرهایش نیز می‌بینیم که برای درخت گریه می‌کند، برای آب، برای انسان، برای بال چلچلا، برای چوب شکسته… و این گریه‌های کیوس گوران نه از روی عجز و درماندگی بلکه از جنس بازتاب درد است؛ مبنی بر اینکه ببینید که اینجا زخمی وجود دارد.
این پژوهشگر موسیقی مازندران گوران را شاعر اکنون و در همه حال رسالت‌مدار می‌داند که حتی مشکلات جسمی نیز مانع فریاد و شنیدنش نشده است.
وی با اشاره به ناشنوانی کیوس گوران، این اشاره را نه از سر ترحم بلکه نوعی حس‌آمیزی برمی‌شمارد و می‌گوید: حتی آنجا که می‌گوید«ته صدا نرسنه تا مه گوش»، هم به ناشنوایی خود اشاره می‌کند.
این پژوهشگر موسیقی مازندران گوران را شاعر اکنون و در همه حال رسالت‌مدار می‌داند که حتی مشکلات جسمی نیز مانع فریاد و شنیدنش نشده است.
وی با اشاره به ناشنوانی کیوس گوران، این اشاره را نه از سر ترحم بلکه نوعی حس‌آمیزی برمی‌شمارد و می‌گوید: حتی آنجا که می‌گوید "ته صدا نرسنه تا مه گوش"، هم به ناشنوایی خود اشاره می‌کند و هم (مهم‌تر اینکه) صدایی که باید گریه کند و فریاد بکشد، آنقدر قوی نیست که من بشنوم و این طنز دو پهلوی کیوس گوران است که کارش را متفاوت می‌کند.
این پژوهشگر فرهنگ و ادبیات مازندران، کیوس گوران را شاعری اثرگذار و ماندگار در دوره خود می‌داند و در نقدی به برخی از آثارش می‌گوید: ممکن است برخی از آثارش تاریخ مصرف داشته باشه اما هیچوقت از آن ظرافت و لطافت و ملیح بودن آنها کاسته نمی‌شود.
حسن‌نژاد اثرگذاری کیوس گوران را در دو حوزه زبان و هویت می‌داند و می‌گوید: یک بخش از شعر، زبان است و یک بخش از زبان، واژگان و واژه‌ها هم به سرعت در حال فراموشی هستند و یک شعر ماندگار می‌تواند لباس جدید به تن برخی واژه‌ها بپوشاند و به آنها جان دوباره ببخشد و دوم اینکه بخشی از هویت انسان را زیست بومش (اینکه کجا زندگی کرده و رشد یافته و ریشه‌ها و نیاکان که بوده‌اند و..) شکل می‌دهد و به یقین شعر مازندانی حس خاصی برای گویش‌ورانش دارد.
افول واژه‌سازی در زبان های بومی
وی به افول واژه‌سازی در زبان‌های بومی اشاره می‌کند و می‌گوید: با توجه به اینکه کلمات بومی ساخته نمی‌شوند و یا بخشی از مفاهیم خود را از دست دادند، طبیعی است که ترکیب‌سازی توسط شاعر مهم است و گوران از پس این موضوع خوب بر می‌آید و حتی اگر کلمات فارسی در اشعارش دیده شود، به نظر می‌رسد گوران به اصل ارتباط‌گیری با مخاطب خوب احاطه دارد.
حسن‌نژاد در پایان با اشاره به روند فعالیت شاعران جوان استان، می‌افزاید: از چندسال گذشته جریان جدیدتری از شعر بومی اتفاق افتاد که به نظر می‌رسد هم شاعرانه است و هم در بین مردم زمزمه می‌شود.
امروز کیوس گوران همچنان در مازندران زندگی می‌کند و با وجود همه مشکلات، به فعالیت‌های ادبی و فرهنگی خود ادامه می‌دهد. او با اشعار و دکلمه‌های خود، میراث ارزشمند فرهنگی مازندران را زنده نگه داشته و به عنوان یکی از شاخص‌ترین چهره‌های ادبی استان، تأثیری عمیق بر جامعه و فرهنگ محلی داشته است.
حضور گوران در عرصه شعر و فرهنگ، نمونه‌ای از تعهد به هنر، حفظ هویت فرهنگی و پایبندی به اصول اجتماعی است. او نشان داده است که حتی محدودیت‌های جسمی و فشارهای اجتماعی نمی‌تواند مانع از ادامه مسیر یک هنرمند با ایمان و متعهد شود. آثار او همچنان الهام‌بخش است و صدای مردم و فرهنگ مازندران را به جهانیان معرفی می‌کند.
کیوس گوران با زندگی و آثار خود اثبات کرده است که شعر می‌تواند ابزاری قدرتمند برای بیان دردها، حفظ فرهنگ و ایجاد ارتباط میان نسل‌ها باشد و این پیام او برای هنرمندان و شاعران امروز و فردا ارزشمند و الهام‌بخش است.
