به گزارش خبرآنلاین، «ینس استولتنبرگ»، دبیرکل سابق ناتو در یک یادداشت تازه با نگاهی خاطره‌گونه و شخصی به شرح ملاقات‌های خود با «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور وقت آمریکا پرداخته و نشان داده است که چگونه نگاه انتقادی ترامپ نسبت به ناتو، انسجام این پیمان نظامی را با چالش مواجه ساخت.
به گزارش ایسنا، این مقاله که در روزنامه «گاردین» منتشر شده، پشت‌پرد و فراز و نشیب‌های روابط ترامپ و ناتو را با جزئیات روایت می‌کند؛ از توافق‌های غیرمنتظره تا تصمیمات جنجالی که ممکن بود آینده این ائتلاف نظامی را برای همیشه تغییر دهد.
استولتنبرگ که از ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۴ دبیرکل ائتلاف ناتو بود، یادآور شده است که ترامپ از همان آغاز کارزار انتخاباتی خود در سال ۲۰۱۶ ناتو را «منسوخ» توصیف کرد؛ دیدگاهی که به گفته استولتنبرگ، دهه‌ها سیاست خارجی آمریکا را زیر سؤال برد. گرچه چهره‌های جمهوری‌خواه برجسته به این موضع واکنش نشان دادند، اما سخنان ترامپ برای متحدان ایالات متحده یک نگرانی جدی ایجاد کرد. او حتی در مصاحبه‌ای گفته بود که برای مشاوره سیاست خارجی «بیش از همه با خودش مشورت می‌کند» زیرا «ذهن بسیار خوبی» دارد.
پس از پیروزی ترامپ، ناتو تلاش کرد هر چه زودتر رابطه‌ای سازنده با او برقرار کند. استولتنبرگ توضیح می‌دهد که به کارکنان ناتو دستور داده بود هیچ‌گونه تمسخر یا حتی چشم‌غره رفتن به توییت‌ها و رفتارهای ترامپ در جلسات داخلی قابل‌قبول نیست؛ زیرا کوچک‌ترین نشانه‌ای از تمسخر می‌توانست به گوش واشنگتن برسد و برای روابط ناتو «ویرانگر» باشد.
اولین تماس تلفنی استولتنبرگ با ترامپ در ۱۸ نوامبر ۲۰۱۶ برقرار شد. به گفته او، ترامپ خود را «بسیار طرفدار ناتو» معرفی کرد و بر افزایش هزینه‌های دفاعی کشورهای اروپایی پافشاری نمود؛ موضوعی که استولتنبرگ هم به آن علاقه‌مند بود. ترامپ همچنین خواستار تقویت نقش ناتو در مبارزه با تروریسم شد و بار دیگر استولتنبرگ توافق خود را اعلام کرد. مقاله یادآور شده که ترامپ حتی نظر او را درباره گزینه‌های موردنظرش برای وزارت خارجه و دفاع جویا شد، از جمله «رکس تیلرسون» و «جیم متیس».
کره شمالی
استولتنبرگ نخستین دیدار حضوری خود با ترامپ در کاخ سفید را توصیف کرده است، دیداری که در آوریل ۲۰۱۷ انجام شد. او می‌نویسد که ترامپ با رفتاری غیررسمی از او استقبال کرد و گفتگو به‌صورت پراکنده از موضوعی به موضوع دیگر می‌پرید. ترامپ از او پرسید چرا ناتو نمی‌تواند در موضوع کره شمالی همانند افغانستان حضور یابد. استولتنبرگ پاسخ داد که اگرچه همه متحدان از برنامه هسته‌ای پیونگ‌یانگ نگران‌اند، اما هیچ حمایتی از بمباران علیه کره شمالی وجود ندارد. در مورد تروریسم نیز ترامپ بر لزوم «کشتن و بمباران» دشمنان تأکید داشت.
ایسلند
به گفته این سیاستمدار کهنه‌کار نروژی، ترامپ تمرکز زیادی بر بودجه دفاعی داشت. استولتنبرگ نموداری از روند افزایش هزینه‌های دفاعی ارائه داد، اما ترامپ تنها بر این نکته تأکید کرد که فقط پنج کشور به هدف ۲ درصد تولید ناخالص داخلی رسیده‌اند. هنگامی که استولتنبرگ توضیح داد ایسلند ارتش ندارد، ترامپ پرسید: «پس ما ایسلند را برای چه می‌خواهیم؟» در اینجا «جیم متیس» وارد بحث شد و اهمیت استراتژیک ایسلند برای ردیابی زیردریایی‌های روسیه را توضیح داد. ترامپ پس از مکث گفت: «خب، پس می‌گذاریم ایسلند عضو بماند.»
پول به جای پیام همبستگی
استولتنبرگ سپس به نخستین حضور ترامپ در نشست سران ناتو در مه ۲۰۱۷ پرداخته و می‌نویسد که همه‌چیز با نمادپردازی‌های دقیق آماده شده بود: ساختمان جدید ناتو، یادبود ۱۱ سپتامبر و دیوار برلین، و مراسمی برای تأکید بر وحدت و ماده ۵ معاهده ناتو. استولتنبرگ امیدوار بود ترامپ در سخنرانی خود تعهد آمریکا به دفاع جمعی را تأیید کند. اما ترامپ برخلاف متن ازپیش‌نوشته‌شده سخن گفت و به جای اشاره به ماده ۵، متحدان را متهم کرد که سهم مالی خود را نمی‌پردازند.
به نوشته استولتنبرگ، نسخه اولیه سخنرانی شامل تعهد صریح به ماده ۵ بود، اما ترامپ آن بخش‌ها را حذف کرده و عباراتی چون «باید بپردازند»، «منصفانه نیست» و «۲ درصد حداقل مطلق» را با ماژیک پررنگ افزوده بود. در نتیجه، در مراسمی که برای بزرگداشت همبستگی ناتو پس از حملات ۱۱ سپتامبر طراحی شده بود، ترامپ هیچ اشاره‌ای به اصل همبستگی نکرد.
درسر بی‌ثباتی ترامپ برای ناتو
در مجموع، بخش نخست مقاله استولتنبرگ تصویری از یک پیمان نظامی را ترسیم می‌کند که در سال‌های ریاست جمهوری ترامپ با بی‌سابقه‌ترین میزان عدم اطمینان روبه‌رو شد. متحدان ناچار بودند نه‌تنها با تهدیدهای خارجی چون روسیه، تروریسم و کره شمالی دست‌وپنجه نرم کنند، بلکه با بی‌ثباتی ناشی از رفتار رئیس‌جمهور آمریکا نیز کنار بیایند. مقاله یادآور می‌شود که حتی مهم‌ترین اصل ناتو، یعنی ماده ۵، زیر سایه این فشارها قرار گرفت.
استولتنبرگ در ادامه به‌ویژه بر تحولات نشست بروکسل در سال ۲۰۱۸ تمرکز دارد و نشان می‌دهد چگونه مواضع تقابلی ترامپ، این پیمان را تا آستانه فروپاشی پیش برد.
او یادآور می‌شود که در تابستان ۲۰۱۸، تنها چند هفته پیش از نشست بروکسل، ترامپ در تماس تلفنی با استولتنبرگ تأکید کرد که کشورهای عضو ناتو سهم کافی برای هزینه‌های دفاعی نمی‌پردازند. او آلمان را به‌خاطر صرف تنها یک درصد تولید ناخالص داخلی برای دفاع سرزنش کرد و مدعی شد که ایالات متحده ۸۰ تا ۹۰ درصد هزینه‌های ناتو را پوشش می‌دهد. به نوشته استولتنبرگ، ترامپ صراحتاً هشدار داد: «اگر بخواهیم، خارج می‌شویم. شما به ناتو نیاز دارید، ما نه.» این پیام تهدیدآمیز، مسئولیت بقای ناتو را به دوش دبیرکل وقت گذاشت.
تهدید به خروج
مقاله ادامه می‌دهد که در روز آغاز نشست ۱۲ ژوئیه ۲۰۱۸، ترامپ بار دیگر در حضور رهبران اروپا گفت: «آمریکا به ناتو نیاز ندارد. چرا باید هزینه چنین سازمانی را بدهم وقتی خودمان نیازی به آن نداریم؟» او شکایت‌های تجاری خود علیه اروپا را نیز مطرح کرد و واردات خودروهای لوکس اروپایی به آمریکا را نمونه‌ای از بی‌عدالتی دانست.
به نوشته دبیرکل سابق ناتو، خواسته ترامپ برای افزایش فوری بودجه‌های دفاعی رهبران اروپایی را شوکه کرد. «آنگلا مرکل» صدراعظم وقت آلمان به استولتنبرگ گفت باید واکنش نشان دهند و نمی‌توان این اظهارات را نادیده گرفت. استولتنبرگ نیز در حاشیه نشست با مرکل، «امانوئل ماکرون» رئیس‌جمهور فرانسه و «مارک روته» نخست‌وزیر هلند رایزنی کرد تا راهی برای آرام‌سازی اوضاع پیدا کنند.
مقاله توضیح می‌دهد که ترامپ در میانه نشست تهدید کرد: «می‌روم. دیگر دلیلی برای حضور در این جلسه نمی‌بینم.» استولتنبرگ این لحظه را خطری واقعی برای فروپاشی ناتو توصیف می‌کند و می‌نویسد اگر رئیس‌جمهور آمریکا در اعتراض نشست را ترک می‌کرد، عملاً اعتبار تعهد دفاعی ماده ۵ از بین می‌رفت.
به نوشته گاردین، مرکل در واکنش تلاش کرد اتاق را آرام کند و یادآور شد که آلمان دومین تأمین‌کننده نیرو برای ناتو است و پس از ۱۱ سپتامبر، علی‌رغم مخالفت داخلی، در افغانستان در کنار آمریکا ایستاد. او وعده داد که تا سال ۲۰۲۴ به هدف ۲ درصدی برسد، اما تأکید کرد در حال حاضر حمایت پارلمان را برای سرعت‌بخشی ندارد. ترامپ اما پاسخ داد که این «خیلی طولانی» است و اروپایی‌ها رؤسای جمهور قبلی آمریکا را «فریب داده‌اند».
بحرانی‌ترین نشست ناتو
مقاله اضافه می‌کند که ترامپ سپس با لحن تمسخرآمیز بودجه‌های دفاعی کشورها را یک‌به‌یک خواند: «بلژیک: ۰.۹. کرواسی: ۱.۲۶. فرانسه: ۱.۷۹. آلمان: ۱.۲. ایالات متحده: ۴.۲ درصد از بزرگ‌ترین اقتصاد جهان. پس ما احمق هستیم!» او حتی ساختمان جدید مقر ناتو در بروکسل را که سه میلیارد دلار هزینه داشت، «بی‌فایده» خواند و گفت با یک گلوله تانک فرو می‌ریزد.
در همان حال، به نوشته مقاله، ترامپ با «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه گرم گرفت و فضای جلسه را به سمت نمایشی عجیب برد.
استولتنبرگ یادآور می‌شود که «مارک روته» با اشاره به افزایش ۳۳ میلیارد دلاری بودجه دفاعی اعضا در نتیجه فشارهای ترامپ، تلاش کرد زمینه‌ای برای سازش ایجاد کند. این موضوع مورد توجه ترامپ قرار گرفت و او یادداشتی به استولتنبرگ داد که اگر در نشست خبری به نقش رهبری او اذعان شود، حاضر به توافق است.
با این حال، «لارس لوکه راسموسن» نخست‌وزیر دانمارک خواست سخن بگوید. او با صدایی لرزان یادآور شد که کشور کوچک دانمارک ۴۵ سرباز در افغانستان از دست داده و به نسبت جمعیت، این تلفات حتی بیشتر از آمریکا بوده است. او تأکید کرد نمی‌تواند به خانواده‌های قربانیان بگوید جان فرزندان‌شان بی‌ارزش‌تر است چون دانمارک به هدف ۲ درصد نرسیده است.
مقاله خاطرنشان می‌کند که ترامپ پاسخی مستقیم به این سخنان نداد، اما نشست با فضای پرتنش به پایان رسید. در نشست خبری پایانی، او گفت: «تعهد آمریکا به ناتو بسیار قوی است، بسیار قوی می‌ماند، آن هم به‌خاطر روحیه‌ای که در این اتاق دیدم و میزان پولی که اعضا آماده‌اند بپردازند.» او بار دیگر از همان رقم ۳۳ میلیارد دلار یاد کرد و مدعی شد: «ما متحدتر از همیشه هستیم. هیچ مشکلی وجود ندارد.»
گاردین در پایان نتیجه می‌گیرد که نشست بروکسل یکی از بحرانی‌ترین لحظات تاریخ ناتو بود.
استولتنبرگ در این مقاله نشان می‌دهد چگونه رویکرد تهاجمی ترامپ، این پیمان را تا مرز فروپاشی کشاند و رهبران اروپایی ناچار شدند برای جلوگیری از شکاف، به او امتیاز لفظی بدهند. استولتنبرگ در روایت خود تأکید می‌کند که اگرچه ناتو از این بحران جان سالم به در برد، اما این حقیقت آشکار شد که اتحاد غرب در برابر سیاست‌های شخصی بسیار آسیب‌پذیر است.
۳۱۰۳۱۰
