خبرگزاری مهر، گروه استانها-کوروش دیباج:جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوج۱وانان به‌عنوان مهم‌ترین رویداد سینمایی ویژه نسل آینده، نه تنها عرصه‌ای برای نمایش تازه‌ترین تولیدات ایران و جهان است، بلکه فرصتی برای بازاندیشی در مسیر سینمای کودک محسوب می‌شود. در طول سال‌های گذشته، این جشنواره توانسته پلی میان فیلمسازان، کودکان و نوجوانان و همچنین سیاست‌گذاران فرهنگی ایجاد کند؛ پلی که هر بار با چالش‌های تازه‌ای از جمله کیفیت آثار، چرخه اکران، و کمبود حمایت‌های ساختاری مواجه بوده است.
امسال نیز در سی‌وهفتمین دوره جشنواره، نگاه‌ها بیش از پیش به کیفیت آثار و حضور بین‌المللی دوخته شده است. از سویی صدها اثر داخلی و خارجی به دبیرخانه رسیده و تنها بخش اندکی به مرحله رقابت راه یافته‌اند، و از سوی دیگر مسائلی همچون نمایش فیلم‌ها در استان‌های مختلف، توجه به مسائل روز جهان کودک، و حمایت از تولیدات آینده‌دار در دستور کار قرار گرفته است. جشنواره با این انتخاب‌ها نشان می‌دهد که قصد دارد بیش از کمیت، بر اعتبار و تأثیرگذاری سینمای کودک تمرکز کند.
با وجود این، پرسش‌های مهمی همچنان باقی است: چگونه می‌توان سینمای کودک را از رکود تولید نجات داد؟ چه سازوکارهایی برای اکران و دیده‌شدن آثار وجود دارد؟ و آیا صندوق حمایتی «پروانه‌ها» و ایجاد دبیرخانه دائمی می‌توانند به آینده این سینما کمک کنند؟ برای واکاوی این پرسش‌ها و بررسی چشم‌انداز جشنواره سی‌وهفتم، پای گفتگوی تفصیلی با حامد جعفری، دبیر جشنواره و رئیس بنیاد سینمایی فارابی نشستیم.
جشنواره امسال چه ویژگی متفاوتی نسبت به ادوار قبل دارد؟
مهم‌ترین تفاوت جشنواره امسال جدی‌تر شدن بخش بین‌الملل است. ما تلاش کردیم آثاری از کشورهای مختلف آسیایی، اروپایی و آمریکایی را در جشنواره داشته باشیم. رقابت میان فیلمسازان ایرانی و خارجی پررنگ‌تر از گذشته خواهد بود. به نظرم این تنوع به رشد سینمای کودک کمک می‌کند، چون بچه‌ها با فرهنگ‌ها و قصه‌های مختلف آشنا می‌شوند.
وضعیت آثار رسیده را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
از نظر کمی، امسال با استقبال بالاتری مواجه بودیم، اما کیفیت همچنان مسئله اصلی است. ۳۹۳ اثر به دبیرخانه رسید که از میان آن‌ها تنها ۸ فیلم بلند داستانی در بخش مسابقه انتخاب شد. این نشان می‌دهد تولیدات بلند در سینمای کودک همچنان کم‌کیفیت هستند. ما در انتخاب‌ها به هیچ عنوان سراغ کمیت نرفتیم و تنها آثاری را برگزیدیم که بتوانیم از نظر کیفی از آن‌ها دفاع کنیم.
جشنواره تا چه اندازه می‌تواند بر وضعیت کلی سینمای کودک تأثیر بگذارد؟
جشنواره یک فرصت استراتژیک است. هر وقت جشنواره برگزار نشده، کیفیت و کمیت آثار بهبود پیدا نکرده است. برعکس، همین رویداد است که باعث می‌شود سینماگران کودک جدی گرفته شوند. اگر این جشنواره تعطیل شود، فیلمسازان خوب این حوزه دلسرد شده و به سمت سینمای بزرگسال می‌روند. به همین دلیل معتقدم برگزاری جشنواره برای آینده سینمای کودک و نوجوان حیاتی است.
بحث مهم صندوق «پروانه‌ها» برای تولید فیلم های کودک و نوجوانان چه شد؟
صندوق پروانه‌ها قرار بود با همکاری شهرداری اصفهان تشکیل شد و مأموریت اصلی آن حمایت از ساخت فیلم‌های کودک و نوجوان بود. متأسفانه به دلیل نداشتن دبیرخانه دائمی، این ایده هنوز به نتیجه نرسیده است. اما بعد از جشنواره، دو موضوع را به‌طور جدی دنبال می‌کنیم: یکی تشکیل همین صندوق و دیگری تثبیت دبیرخانه دائمی جشنواره. این دو اقدام می‌تواند آینده سینمای کودک را تضمین کند.
در بخش بین‌الملل چه سیاستی در انتخاب آثار داشتید؟
ما تلاش کردیم آثاری انتخاب کنیم که از نظر موضوعی متنوع و از نظر کیفی قابل دفاع باشند. علاوه بر فیلم‌های اروپایی، آثاری از شرق آسیا، آمریکای لاتین و منطقه هم در جشنواره حضور دارند. در مجموع ۱۸۳ اثر خارجی بازبینی شد که از میان آن‌ها ۱۸ فیلم پذیرفته شدند. این حضور بین‌المللی می‌تواند پل ارتباطی میان سینمای کودک ایران و جهان باشد.
آیا جشنواره به موضوعات روز مثل جنگ غزه هم پرداخته است؟
بله، ما از همان رونمایی پوستر جشنواره ادای احترام ویژه‌ای به کودکان شهید و قربانیان جنگ تحمیلی ۱۲ روزه داشتیم. در بازبینی آثار هم چند فیلم با موضوع غزه و مقاومت انتخاب شدند. البته جشنواره تولیدکننده نیست و وظیفه اصلی آن نمایش آثار است. اگر تعداد بیشتری اثر در این حوزه به ما می‌رسید، حتماً بخش مستقلی را به آن‌ها اختصاص می‌دادیم.
یکی از دغدغه‌ها همیشه اکران آثار جشنواره بوده است. چه تمهیداتی اندیشیده‌اید؟
درست است. اگر فیلم‌های برگزیده به چرخه اکران نرسند، اثرگذاری‌شان هم از بین می‌رود. در چند ماه اخیر تلاش کردیم برای رفع انباشتگی آثار در فارابی سازوکاری طراحی کنیم. یکی از راه‌ها، نمایش فیلم‌ها در سینماهای مردمی و استفاده از «سینما سیار» برای مناطق کم‌برخوردار است. در تهران هم تعدادی پردیس سینمایی آثار را اکران خواهند کرد. اما مسئله اکران نیازمند همراهی بخش خصوصی و حمایت سیاست‌گذاران است.
برنامه بنیاد فارابی برای حمایت از فیلمسازان آینده‌دار چیست؟
ما سیاست «حمایت گزینشی» را دنبال می‌کنیم. یعنی فیلمسازی که چند بار کار کرده اما اثرش با استقبال مخاطب مواجه نشده، دیگر به همان شکل مورد حمایت قرار نمی‌گیرد. در عوض به سمت فیلمسازان تازه‌نفس و خلاق می‌رویم. هدف ما این است که تولیدات باکیفیت بالا بروند و جریان تازه‌ای در سینمای کودک شکل بگیرد.
به دبیرخانه دائمی اشاره کردید. این موضوع چقدر جدی است؟
خیلی جدی. بدون دبیرخانه دائمی، جشنواره ثبات ندارد. هر سال انرژی زیادی صرف آماده‌سازی می‌شود که اگر دبیرخانه ثابت داشته باشیم، می‌توانیم تمرکز را روی ارتقای کیفیت بگذاریم. علاوه بر این، دبیرخانه دائمی می‌تواند پیوندی میان جشنواره و صندوق پروانه‌ها ایجاد کند و فرآیند حمایت از آثار را منسجم‌تر کند.
آینده جشنواره را در چه مسیری می‌بینید؟
ما باید از جشنواره تنها یک رویداد سالانه نسازیم، بلکه آن را به نقطه‌ای مرجع برای سینمای کودک و نوجوان تبدیل کنیم. این سینما تنها به تولید محدود نیست؛ باید در عرضه و مخاطب‌سازی هم سرمایه‌گذاری کنیم. یک‌سوم جمعیت کشور کودک و نوجوان هستند، بنابراین اگر فرصت تماشای فیلم برای آن‌ها فراهم نشود، سراغ محصولات خارجی می‌روند. اینجاست که اهمیت جشنواره دوچندان می‌شود.
