به گزارش خبرنگار مهر، رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی به عنوان ابزارهای قدرتمند ارتباطی، نقش اساسی در شکل‌دهی به فرهنگ ورزشی ایفا می‌کنند. آن‌ها نه تنها نحوه مشاهده و مصرف محتوای ورزشی را تغییر می‌دهند، بلکه بر سطح مشارکت افراد در فعالیت‌های ورزشی نیز تاثیرگذار هستند.
در سطح جهانی، رسانه‌ها با پخش زنده رویدادها، تحلیل‌ها و داستان‌های الهام‌بخش، دسترسی به ورزش را افزایش می‌دهند و جامعه‌ای از هواداران ایجاد می‌کنند. در ایران، رسانه‌های ورزشی با تمرکز بر ورزش‌های قهرمانی و مردانه، بر مشاهده رویدادهای محبوب مانند فوتبال تاثیر مثبت دارند اما در ترویج مشارکت همگانی و ورزش بانوان و معلولین، محدودیت‌هایی مشاهده می‌شود.
سیدمقداد سادات جامعه شناس ورزشی در یادداشتی برای گروه ورزشی خبرگزاری مهر ضمن اشاره به این موارد این ادامه مطلب خود آورده است:
تاثیر کلی رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بر مشاهده و مشارکت در ورزش
رسانه‌های سنتی مانند تلویزیون و مطبوعات، مشاهده ورزش را از یک فعالیت فردی به تجربه‌ای جمعی تبدیل کرده‌اند. پخش زنده مسابقات، خلاصه‌ها و گزارش‌های تحلیلی، دسترسی میلیون‌ها نفر را به رویدادهای جهانی فراهم می‌کند و سطح هیجان و وفاداری هواداران را افزایش می‌دهد. برای مثال، در رویدادهای بزرگ مانند جام جهانی، توییت‌های مرتبط با ورزش به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد و تعاملات آنلاین در حین پخش زنده، مشاهده را پویاتر می‌کند.
شبکه‌های اجتماعی تحول عمیق‌تری ایجاد کرده‌اند. آن‌ها دسترسی مستقیم به ورزشکاران، تیم‌ها و محتوای پشت‌صحنه را فراهم می‌کنند و هواداران را از مصرف‌کننده منفعل به مشارکت‌کننده فعال تبدیل می‌کنند. مطالعات نشان می‌دهد که رسانه‌های اجتماعی، فرهنگ مصرف ورزش را از فردی به جامعه‌محور تغییر داده و جوامع هواداری آنلاین را تقویت می‌کنند، که این امر انگیزه‌ای برای فعالیت بدنی ایجاد می‌کند.
برای نمونه، چالش‌های ورزشی در شبکه‌های اجتماعی مانند FitnessChallenge مشارکت جوانان را در فعالیت‌های فیزیکی افزایش داده و حتی پس از همه‌گیری کرونا، به عنوان ابزاری برای ترویج ورزش همگانی عمل کرده است.
با این حال، فشار رسانه‌ای بر ورزشکاران (مانند انتقادات آنلاین) می‌تواند استرس و اضطراب ایجاد کند و بر عملکرد آن‌ها تاثیر منفی بگذارد. در مجموع، رسانه‌ها مشاهده را گسترده‌تر و مشارکت را از طریق الهام‌بخشی و رقابت‌های اجتماعی افزایش می‌دهند، اما نیاز به تعادل برای جلوگیری از اثرات منفی مانند اعتیاد به محتوای دیجیتال وجود دارد.
تاکید بر رسانه‌های ورزشی ایران
در ایران، رسانه‌های ورزشی تحت تاثیر ساختار فرهنگی، ایدئولوژیک و محدودیت‌های فنی قرار دارند. آن‌ها عمدتاً بر ورزش‌های قهرمانی تمرکز کرده و نقش کمتری در ترویج ورزش همگانی ایفا می‌کنند. با این وجود، این رسانه‌ها بر مشاهده رویدادهای داخلی مانند لیگ فوتبال تاثیرگذارند.
صدا و سیما (IRIB):
به عنوان رسانه ملی، نقش کلیدی در پخش برنامه‌های ورزشی دارد و دسترسی رایگان به میلیون‌ها خانوار را فراهم می‌کند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که IRIB در توسعه ورزش‌های همگانی - تفریحی نقش مهمی دارد، از جمله اطلاع‌رسانی، آموزش و ایجاد انگیزه برای مشارکت عمومی. برای مثال، برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی ورزشی می‌توانند با پوشش رویدادهای محلی، مشارکت مردمی را افزایش دهند.
روزنامه‌ها:
منبع اصلی اخبار تحلیلی و روزانه هستند. آن‌ها با تیترهای جذاب و مصاحبه‌ها، هیجان مشاهده را افزایش می‌دهند و بر نگرش عمومی تاثیر می‌گذارند. تحلیل محتوای روزنامه‌ها نشان می‌دهد تمرکز بر ورزش قهرمانی (مانند فوتبال) است و پوشش ورزش همگانی کم است که این امر مشارکت عمومی را تحت تاثیر قرار می‌دهد . با این حال، آن‌ها در ایجاد شور و هیجان اجتماعی، مانند پوشش دربی‌های فوتبال، نقش مثبتی در افزایش تماشاگران استادیوم‌ها دارند.
خبرگزاری‌ها:
با گزارش‌های سریع و آنلاین، مشاهده واقعی، زمان را تسهیل می‌کنند. آن‌ها اخبار نتایج، مصاحبه‌ها و رویدادها را پوشش می‌دهند و منبع اصلی برای سایت‌های ورزشی هستند. نقش آن‌ها در مشارکت از طریق اطلاع‌رسانی رویدادهای محلی و ترویج ورزش بانوان یا معلولین، مثبت است، اما سانسور و تمرکز ایدئولوژیک (مانند اخبار قهرمانی مردانه) محدودیت ایجاد می‌کند.
مجلات:
مجلات و نشریات علمی بیشتر آموزشی هستند. و با تحلیل‌های عمیق، مشاهده را غنی می‌کند و الهام‌بخش برای جوانان است، اما تاثیر بر مشارکت همگانی محدود است زیرا تیراژ پایین‌تری دارند. مجلات علمی، با مقالات در مورد تغذیه و تمرین، به طور غیرمستقیم مشارکت را از طریق آگاهی افزایش می‌دهند، اما دسترسی عمومی کم است.
در ایران، رسانه‌های ورزشی با چالش‌هایی مانند سانسور، تمرکز بر ایدئولوژی و کمبود پوشش ورزش‌های پایه روبرو هستند که این امر مشاهده را به سمت محتوای elite محدود می‌کند و مشارکت همگانی را (مانند ورزش بانوان یا معلولین) کاهش می‌دهد.
رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، مشاهده ورزش را جهانی و تعاملی کرده و مشارکت را از طریق انگیزه و آموزش افزایش می‌دهند، برای بهبود، رسانه‌های ایرانی نیاز به پوشش متوازن‌تر ورزش همگانی، استفاده از دیجیتال و برنامه‌ریزی استراتژیک دارند تا ورزش را به ابزاری برای سلامت عمومی تبدیل کنند.
