خبرگزاری مهر، گروه استانها: استان گیلان یکی از استان‌های کشور است که نرخ زایمان سزارین در آن به رقم نگران‌کننده ۷۹ درصد رسیده است؛ آماری که بسیار بالاتر از استانداردهای جهانی و حتی میانگین کشوری ۵۶ درصد است این نرخ بالا نشان‌دهنده یک بحران جدی در سیاست‌های نظام سلامت و فرهنگ عمومی جامعه در حوزه مادران و نوزادان است، افزایش سزارین بدون دلیل پزشکی، علاوه بر تحمیل هزینه‌های بیشتر بر سیستم درمانی، سلامت مادر و نوزاد را نیز به خطر می‌اندازد و می‌تواند پیامدهای طولانی مدت جسمی و روانی داشته باشد.
موضوع سزارین در گیلان، به ضعف زیرساخت‌های بیمارستانی برنمی گردد، بلکه حتی در بیمارستان‌های مجهز با حضور ماماهای توانمند نیز شاهد نرخ بالای این نوع زایمان هستیم به گفته کارشناسان، این مسئله بیش از آنکه فنی باشد، ریشه در ضعف فرهنگ‌سازی، آموزش ناکافی مادران، سیاست‌های غلط در نظام سلامت و کمرنگ شدن نقش ماماها دارد.
در حالی که بسیاری از کشورهای توسعه یافته نرخ سزارین خود را به کمتر از ۲۰ درصد کاهش داده‌اند، افزایش بی‌رویه سزارین در استان‌هایی مانند گیلان، هشدار جدی به مسئولان بهداشت و درمان است که باید برای اصلاح این روند چاره‌اندیشی کنند.
معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بارها اعلام کرده است که کاهش دستوری و صرفاً محدود کردن زایمان سزارین موفق نخواهد بود و باید بسترهای لازم از جمله حفظ کرامت مادر، فرهنگ‌سازی، آموزش و بهبود زیرساخت‌ها فراهم شود تا زنان با آگاهی کامل بتوانند زایمان طبیعی را انتخاب کنند.
علیرضا رئیسی با اشاره به شیوع بالای سزارین در کشور گفت: در حالی که نرخ سزارین در ایران ۵۶ درصد است، این رقم در استان گیلان به ۷۹ درصد رسیده و نیازمند اصلاح تعرفه‌ها، فرهنگ‌سازی و تقویت نقش مامایی است.
نقش کمرنگ ماماها در بحران سزارین
«یاسمن حسین‌زاده» رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی مامایی استان گیلان در گفتگو با خبرنگار مهر، با تأکید بر ضعف جایگاه ماماها گفت: در گیلان به جای سرمایه‌گذاری در فرهنگ سازی و تقویت نقش ماماها، سیاست‌ها بیشتر به سمت پروتکل‌های اجباری رفته‌اند و سزارین به اوج خود رسیده است این روند نه تنها سلامت مادر و نوزاد را به خطر می‌اندازد بلکه منجر به تحمیل هزینه‌های بیشتر به نظام سلامت می‌شود.
وی ادامه داد: اگر مادران از فواید و عوارض هر دو نوع زایمان اطلاع دقیق داشته باشند، می‌توانند انتخابی آگاهانه و به نفع سلامت خود و نوزاد داشته باشند کشورهای موفق نشان می‌دهند که تنها حدود ۲۵ درصد از زنان به دلایل پزشکی نیاز به سزارین دارند، اما در گیلان این نرخ به حدود ۱۰۰ درصد نزدیک شده که بحران بزرگی است.
آموزش ناکافی و فقدان فرهنگ‌سازی
رئیس انجمن مامایی گیلان تصریح کرد: موفقیت در کاهش نرخ سزارین تنها محدود به روز ورود مادر به بیمارستان نیست مادر باید از ابتدای بارداری نگرش، سبک زندگی و فعالیت‌های روزانه خود را تغییر دهد کلاس‌های آمادگی زایمان فیزیولوژیک، ورزش دوران بارداری، آموزش تغذیه و حمایت روانی بخشی از فرآیند آماده سازی است.
وی افزود: این کلاس‌ها باید خروجی ملموس داشته باشند، به گونه‌ای که مادر پس از پایان دوره، آمادگی عملی و مهارت لازم برای مدیریت زایمان طبیعی را کسب کند و با اعتماد به نفس بیشتری به سمت زایمان طبیعی برود.
چالش‌های جذب نیرو و فعالیت ماماها
حسین‌زاده همچنین به چالش‌های نظام سلامت در جذب و به‌کارگیری ماماها اشاره کرد و گفت: در استان گیلان ماماها در سطوح مختلف نظام سلامت نادیده گرفته می‌شوند برای مثال بیمارستان الزهرا رشت که باید حداقل ۷۰ درصد نیروهای آن را ماماها تشکیل دهند، سهم ماماها کاهش یافته و در آزمون استخدامی اخیر، سهمیه جذب نیروهای مامایی در رشت صفر بوده است.
وی افزود: این موضوع باعث شده کارکرد بیمارستان از رسالت اصلی خود دور شود و تعرفه‌گذاری ناکافی خدمات مامایی و اجرای ناقص قوانین مرتبط با فعالیت ماماهای مطب دار و ماده ۴۵ قانون جوانی جمعیت بخصوص در گیلان، بسیاری از زنان را به سمت افراد غیرمجاز سوق دهد که خطرات فراوانی دارد.
ترس مادران؛ مانع اصلی کاهش نرخ سزارین
رئیس انجمن مامایی گیلان به یکی دیگر از عوامل اصلی نرخ بالای سزارین اشاره کرد و گفت: ترس مادران از زایمان طبیعی (توکوفوبیا) یکی از موانع بزرگ کاهش نرخ سزارین است این ترس بیشتر ناشی از عدم آموزش کافی و فرهنگ غلط است که زایمان طبیعی را پرخطر و دردناک جلوه می‌دهد و سزارین را نوعی افتخار مدرن تلقی می‌کند.
راهکارهای پیشنهادی برای کاهش نرخ سزارین
حسین‌زاده تأکید کرد: حتی در بیمارستان‌های مجهز، نرخ بالای سزارین ادامه دارد چون آموزش و فرهنگ‌سازی از ابتدای بارداری یا پیش از آن به درستی انجام نمی‌شود لذا باید کلاس‌های آمادگی زایمان فیزیولوژیک، ورزش دوران بارداری و حضور ماماهای همراه به طور جدی دنبال شود.
وی افزود: زمانی که مادر شناخت کافی داشته باشد، ترس کاهش یافته و انتخاب آگاهانه انجام می‌شود که این مهم‌ترین گام برای کاهش نرخ سزارین است.
رئیس انجمن مامایی گیلان در پایان تأکید کرد: اصلاح سیاست‌های نظام سلامت و اولویت سبک زندگی و پیشگیری بر درمان، تقویت جایگاه ماماها، اجرای کامل قوانین و تعرفه‌گذاری منصفانه، و فرهنگ‌سازی گسترده از ابتدای بارداری، تنها راهکارهای مؤثر برای کنترل و کاهش نرخ سزارین در گیلان و سراسر کشور است.
نگاه کوتاه‌مدت به مشکل؛ پیامدهای بلندمدت
وی با تأکید بر لزوم نگاه ریشه‌ای به بحران سزارین گفت: متأسفانه در بسیاری از سیاست‌گذاری‌ها، به جای حل ریشه‌ای مسئله تنها به دنبال حذف صورت مسئله هستند به جای آموزش و فرهنگ‌سازی برای کاهش ترس مادران و تقویت نقش ماماها، راه‌حل کوتاه مدت این شده که بسیاری از زایمان‌ها صرفاً به صورت سزارین انجام شود.
حسین زاده گفت: این رویکرد، پیامدهای بلندمدت دارد: سزارین نخست‌زا مسیر زایمان‌های بعدی را تعیین می‌کند و اگر این روند ادامه یابد، ۱۰ سال آینده با فاجعه‌ای در سلامت مادران و نوزادان مواجه خواهیم شد به عبارت دیگر، صرف «حذف ترس» با سزارین، بحران را موقتاً پنهان می‌کند اما آن را حل نمی‌کند و هزینه‌های جسمی، روانی و اقتصادی آن به جامعه تحمیل می‌شود.
