به گزارش بهداشت نیوز تقریباً همه‌ی ما روزهای گرم و طاقت‌فرسای تابستان را با اشتیاق فرا رسیدن پاییز سپری می‌کنیم، فصلی کە یادآور خنکای دلنشین، رنگ‌های چشم‌نواز برگ‌ها و فضایی شاعرانه است که با آمدنش حال‌وهوای زندگی را تغییر می‌دهد، اما واقعیت این است که این فصل همیشه با زیبایی‌هایش شناخته نمی‌شود بلکە بعضی‌ها پاییز را فصل غم‌ها می‌دانند.
با شروع پاییز، برخی افراد به جای آرامش و لذت، دچار احساس غم، بی‌حوصلگی و ناامیدی می‌شوند، این حالت که گاهی با خستگی مفرط، کاهش انرژی و بی‌علاقگی به فعالیت‌های روزمره همراه است، می‌تواند نشانه‌ای از نوعی افسردگی خاص به نام افسردگی پاییزی یا همان اختلال عاطفی فصلی (SAD) باشد.
این تغییرات خلقی اغلب ناشی از کاهش نور خورشید، کوتاه شدن روزها و تغییرات بیولوژیکی در بدن ماست؛ درست به همین دلیل است که بسیاری در پاییز و زمستان حس سنگینی و دل‌گرفتگی را تجربه می‌کنند؛ اما تفاوت این نوع افسردگی با افسردگی معمولی در همین وابستگی مستقیم آن به فصل‌هاست.
با وجود این، خبر خوب این است که افسردگی پاییزی راهکارها و روش‌های درمانی مؤثری دارد کە شناخت علائم، توجه به نیازهای جسمی و روحی و به کارگیری راهکارهایی مانند نوردرمانی، فعالیت بدنی و ایجاد تغییر در سبک زندگی می‌تواند تا حد زیادی از شدت این اختلال بکاهد و به ما کمک کند تا زیبایی‌های پاییز را با حال خوب تجربه کنیم.
به گفته یک روانشناس، انسان به گونه‌ای آفریده شده که همواره از محیط اطراف خود اثر می‌گیرد، حتی از نظر جامعه‌شناسی نیز مشاهده می‌کنیم افرادی که در مناطق گرمسیر زندگی می‌کنند، نسبت به کسانی که در مناطق سردسیر ساکن هستند، پرجنب‌وجوش‌ترند.
فاطمه جاوید در گفت‌وگو با ایسنا، درباره تأثیر فصل‌ها بر روحیات انسان اظهار کرد: یکی از عواملی که بر انسان اثر می‌گذارد، تغییر فصل‌هاست، بهار نوعی خلق‌وخو در انسان ایجاد می‌کند و تابستان، پاییز و زمستان نیز هر یک به شیوه‌ای دیگر بر روحیه انسان اثرگذارند و برخی افراد تأثیرات فصلی را کمتر در خود نشان می‌دهند، اما در برخی دیگر این اثرات پررنگ‌تر و قابل تشخیص است؛ بنابراین فصل‌ها و به طور کلی طبیعت بر روحیه انسان مؤثر هستند.
وی با اشاره به وجود افسردگی فصلی تصریح کرد: نتیجه مطالعات متعدد نشان داده است که اختلالی به نام افسردگی اساسی وجود دارد که یکی از نمونه‌های آن افسردگی اساسی با الگوی فصلی است، یعنی اگر فردی به مدت دو سال و در یک فصل خاص دچار علائم مشابه شود و به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کند با انجام یکسری تست‌ها مشخص خواهد شد که او به افسردگی اساسی با الگوی فصلی مبتلاست.
وی با بیان اینکه افسردگی اساسی اغلب در فصل پاییز و زمستان بروز پیدا می‌کند، تأکید کرد: اصولاً با شروع فصل پاییز علائم افسردگی فصلی ظاهر می‌شود، این علائم شامل افزایش وزن، تمایل به غذاهای پرکربوهیدرات، پرخوابی، تغییر سبک و الگوی زندگی، بی‌علاقگی نسبت به فعالیت‌های مورد علاقه، کاهش تمرکز و بروز افکار منفی است.
جاوید افزود: یکی از نشانه‌های بارز افسردگی فصلی، نداشتن احساس لذت است و بسیاری از بیماران مبتلا از این موضوع شکایت دارند و اظهار می‌کنند که تمایلی به انجام هیچ کاری ندارند.
به گفته این روانشناس، فردی که هر سال با شروع پاییز علائم یادشده را تجربه می‌کند باید به روانشناس مراجعه کند تا مشخص شود آیا دچار افسردگی فصلی هست یا خیر.
جاوید اضافه کرد: دو مکانیزم در پاییز باعث می‌شود فرد از محیط اثر بگیرد و دچار افسردگی شود؛ یکی کوتاه‌تر شدن روز و کمتر قرار گرفتن در معرض نور خورشید و دیگری ابری و بارانی بودن اغلب روزها. به همین دلیل فرد کمتر در معرض نور آفتاب قرار می‌گیرد و این موضوع سبب تغییر الگوریتم‌های مغزی و کاهش برخی مواد شیمیایی از جمله سروتونین می‌شود. همین مسئله موجب بروز علائمی شبیه افسردگی خواهد شد.
وی با تأکید بر اینکه نور و مواد شیمیایی در بروز افسردگی فصلی نقش دارند، توضیح داد: سروتونین و ملاتونین بر الگوی خواب و سیستم پاداش مغز اثر می‌گذارند، بنابراین با شروع پاییز و تأثیر این دو مکانیزم فرد دچار کاهش انرژی، بی‌لذتی، پرخوابی و در نتیجه افزایش اشتها و وزن می‌شود.
جاوید اظهار کرد: فردی که این علائم را تجربه می‌کند، باید به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کند، همچنین ضروری است همه افراد از نور روزانه بهره ببرند و پرده‌های اتاق را کنار بزنند و در روزهای آفتابی از خانه بیرون بروند.
وی خاطرنشان کرد: افراد نباید ارتباط خود را با طبیعت قطع کنند؛ گردش، تفریح، سفر، پیاده‌روی و ورزش در پیشگیری از افسردگی فصلی بسیار اثرگذار است.
جاوید افزود: نور، ورزش، تفریح، تغذیه سالم و طبیعت‌گردی می‌تواند در درمان افسردگی فصلی مؤثر باشد کە در کنار این اقدامات، فرد مبتلا باید به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کند و در صورت نیاز از درمان‌های تخصصی مانند دارو درمانی یا روان‌درمانی بهره ببرد.
این روانشناس ادامه داد: متأسفانه باور غلطی درباره پاییز وجود دارد و آن اینکه این فصل را معادل غم و اندوه می‌دانند، اما امروزه یکی از مزایای فضای مجازی به اشتراک گذاشتن شعرها و تصاویر زیبای پاییزی است که به برقراری ارتباط مثبت افراد با این فصل کمک می‌کند؛ همچنین بازگشایی مدارس در ابتدای پاییز و شور و حال اول مهر، انسان را به یاد کودک درون می‌اندازد و فرصتی برای تجربه دوباره شور و نشاط فراهم می‌کند.
وی در پایان یادآور شد: تغییر چرخه شب و روز در پاییز بر ساعت بیولوژیکی بدن اثر می‌گذارد و اگر افراد سحرخیز باشند، هم زمان کافی برای انجام کارهای روزانه خواهند داشت، هم نور کافی دریافت می‌کنند و هم از پرخوابی جلوگیری می‌شود، بنابراین سحرخیزی یکی از راه‌های مؤثر در پیشگیری از افسردگی فصلی است.
منبع: همشهری
