به گزارش همشهری آنلاین، بسیاری از خانواده‌ها برای صرفه‌جویی در وقت و انرژی، در آشپزی به سراغ زودپز می‌روند. این وسیله کاربردی باعث می‌شود غذا در مدت‌زمان بسیار کوتاه‌تری آماده شود و دردسرهای پخت طولانی کاهش یابد. با وجود این مزایا، همیشه یک نگرانی مطرح است:
آیا زودپز خواص مواد غذایی را از بین می‌برد یا می‌تواند به سالم‌تر شدن غذا کمک کند؟
پاسخ به این پرسش اهمیت زیادی دارد، زیرا انتخاب روش پخت مناسب می‌تواند میزان مواد مغذی در وعده‌های غذایی ما را حفظ یا کاهش دهد. در ادامه بررسی می‌کنیم که زودپز چه تأثیری بر ارزش غذایی خوراکی‌ها دارد و بهترین شیوه استفاده از آن چیست.
شناخت موضوع و دلیل اهمیت آن
مواد غذایی مانند سبزیجات، حبوبات و گوشت منبع اصلی مواد مغذی بدن هستند. اما این مواد حساس‌اند و در برابر گرما، نور و تماس طولانی با آب می‌توانند بخشی از ارزش خود را از دست بدهند. به‌عنوان مثال:
- ویتامین C بسیار حساس به حرارت است.
- ویتامین‌های گروه B محلول در آب هستند و در پخت طولانی از دست می‌روند.
- برخی آنتی‌اکسیدان‌ها مانند پلی‌فنول‌ها در پخت‌های طولانی تجزیه می‌شوند.
بنابراین روش پختی که انتخاب می‌کنیم، تأثیر مستقیمی بر سلامت غذایی که می‌خوریم دارد.
زودپز چگونه کار می‌کند؟
زودپز با افزایش فشار داخل ظرف، دمای جوش آب را بالاتر از ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد می‌برد. این ویژگی باعث می‌شود:
- غذا سریع‌تر بپزد.
- بافت‌های سخت (مثل گوشت یا حبوبات) نرم شوند.
- مصرف انرژی کاهش یابد.
بیشتر بخوانید: نکاتی که برای طبخ غذا در زودپز باید رعایت کنید
آیا زودپز خواص مواد غذایی را از بین می‌برد؟
۱. حفظ ویتامین‌ها و مواد معدنی
یکی از مزایای اصلی زودپز، کوتاه شدن زمان پخت است. این موضوع کمک می‌کند ویتامین‌هایی که در اثر زمان طولانی پخت از بین می‌روند، بهتر حفظ شوند. به‌طور ویژه:
- ویتامین C در زودپز بیشتر باقی می‌ماند تا در جوشاندن معمولی.
- ویتامین‌های گروه B کمتر در آب هدر می‌روند.
۲. افزایش قابلیت هضم غذا
فشار و حرارت زودپز باعث می‌شود پروتئین‌ها و فیبرهای سخت شکسته شوند. به همین دلیل:
- حبوبات سریع‌تر نرم می‌شوند و نفخ کمتری ایجاد می‌کنند.
- گوشت راحت‌تر جویده و هضم می‌شود.
۳. کاهش بخشی از ترکیبات حساس
البته باید توجه داشت که برخی آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات گیاهی که به حرارت حساس‌اند، ممکن است تا حدی کاهش پیدا کنند. اما این مقدار معمولاً کمتر از روش‌های سنتی مثل جوشاندن طولانی است.
مقایسه زودپز با سایر روش‌های پخت
- جوشاندن طولانی: بیشترین هدررفت ویتامین‌ها، به‌ویژه ویتامین C.
- سرخ کردن: علاوه بر تخریب مواد مغذی، باعث افزایش چربی و کالری غذا می‌شود.
- بخارپز کردن: بهترین روش برای حفظ خواص مواد غذایی، اما زمان‌برتر از زودپز.
- زودپز: تعادل خوبی بین سرعت پخت و حفظ ارزش غذایی دارد.
ابزارها و مواد موردنیاز برای پخت سالم در زودپز
- زودپز سالم و استاندارد با سوپاپ ایمنی
- مقدار کمی آب یا آب‌گوشت
- سبزیجات یا مواد غذایی تازه
- روغن کم (در صورت نیاز)
- ادویه‌جات تازه به جای افزودنی‌های مصنوعی
بیشتر بخوانید: غذاهایی که هرگز نباید در زودپز پخته شوند
روش درست استفاده از زودپز برای حفظ خواص مواد غذایی
مرحله اول: آماده‌سازی مواد
- مواد غذایی را تازه و تمیز انتخاب کنید.
- سبزیجات را به قطعات درشت خرد کنید تا مواد مغذی کمتر از دست بروند.
مرحله دوم: مقدار مناسب آب
- آب زیاد استفاده نکنید. فقط به اندازه‌ای که بخار ایجاد شود کافی است.
- آب کمتر = ویتامین‌های محلول در آب کمتر از بین می‌روند.
مرحله سوم: تنظیم زمان پخت
- سبزیجات: ۵ تا ۷ دقیقه کافی است.
- گوشت قرمز: ۲۰ تا ۳۰ دقیقه.
- مرغ: ۱۵ دقیقه.
- حبوبات: حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه (پس از خیس خوردن).
مرحله چهارم: باز کردن در زودپز
- اجازه دهید فشار به‌طور طبیعی کاهش پیدا کند.
- باز کردن سریع در، می‌تواند باعث پاشیدن غذا و از بین رفتن بخار غنی از مواد مغذی شود.
اشتباهات رایج در استفاده از زودپز
- پر کردن بیش از دو سوم حجم زودپز: مانع گردش بخار می‌شود.
- زمان پخت طولانی‌تر از نیاز: باعث تخریب ویتامین‌ها می‌شود.
- استفاده از آب زیاد: مواد مغذی در آب حل شده و هدر می‌رود.
- عدم بررسی سوپاپ ایمنی: می‌تواند خطرناک باشد و پخت را مختل کند.
بیشتر بخوانید: در زودپز غذا بپزیم یا قابلمه؟ کدام بهتر است؟
راه‌حل‌های جایگزین در نبود زودپز
اگر زودپز در دسترس نداشتید، می‌توانید:
- بخارپز کنید: بهترین روش برای حفظ خواص.
- مایکروویو استفاده کنید: زمان کوتاه و آب کم به حفظ مواد مغذی کمک می‌کند.
- پخت ملایم روی شعله کم: زمان بیشتری می‌گیرد اما نسبت به جوشاندن طولانی مفیدتر است.
اگر مشکل حل نشد چه باید کرد؟
اگر با وجود استفاده درست از زودپز هنوز احساس می‌کنید غذا طعم یا خواصش را از دست می‌دهد، بهتر است:
- با یک متخصص تغذیه مشورت کنید تا روش پخت مناسب رژیم غذایی شما را پیشنهاد دهد.
- یا در برخی موارد از ترکیب روش‌ها (مثل نیم‌پز کردن در زودپز و بخارپز کردن کوتاه‌مدت) استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: غذاهای ساده‌ای که در کمتر از 20 دقیقه آماده می‌شوند
غذای مغذی و خوشمزه در کمترین زمان
آیا زودپز خواص مواد غذایی را از بین می‌برد؟ زودپز نه‌تنها خواص مواد غذایی را از بین نمی‌برد، بلکه در بسیاری موارد به حفظ آن‌ها کمک می‌کند.
زمان پخت کمتر، مصرف انرژی پایین‌تر و قابلیت هضم بهتر از مزایای اصلی زودپز هستند. البته باید نکات استفاده درست را رعایت کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید.
