به گزارش مشرق، این روزها اگر خبرها را بالا و پایین کرده باشید احتمالاً این عبارت پرتکرار را زیاد شنیده‌اید؛ «مکانیسم ماشه» یا همان «اسنپ بک» فرنگی‌ها؛ اتفاقی که اگر سرنخ آن را بگیرید برمی‌گردید به ماجرای برجام و موضوع مذاکرات ایران با گروه ۱+۵ که در سال ۱۳۹۴ رقم خورد.
اگر بخواهیم مکانیسم ماشه را به زبان ساده تعریف کنیم باید بگوییم مکانیسم ماشه راهکاری بود که آمریکا در زمان مذاکرات آن را علم کرد تا بعد از رفع موقت تحریم‌ها بتواند همچنان آن را به عنوان تهدیدی برای برگرداندن آنها حفظ کند. امریکایی‌ها و متحدانش که در تاریخ به بدقولی و بدعهدی شهره هستند در آن زمان ادعا می‌کردند که به خاطر بی‌اعتمادی‌شان نسبت به ایران مکانیسم ماشه می‌تواند برایشان روشی باشد تا به محض بدقولی ایران نسبت به برجام به صورت خودکار تحریم‌های ایران را فعال کند. به همین دلیل آنها از همین طریق و با بندهای ۳۶ و ۳۷ توافق و مکانیسم ماشه این حق را برای خود قائل شدند که حتی به بهانه‌های ساختگی بتوانند ایران را به بدعهدی متهم و حداکثر تا ۶۵ روز تحریم‌ها را علیه کشور ما بازگردانند.
اما همه این‌ها در حالی بود که سال ۹۷ با روی کارآمدن دونالد ترامپ، این امریکا بود که طبق رویه همیشگی‌اش برجام را پاره کرد و به خاطر نقض عهدش هیچ هزینه‌ای نداد و با این وجود اروپایی‌ها که هم پیمانان ایالات متحده هستند با تهدید فعال شدن مکانیسم ماشه حالا ماه‌هاست که بیشتر از جنگ اقتصادی جنگ روانی خودشان را آغاز کرده‌اند.
این روزها با شنیده شدن زمزمه‌های فعال شدن مکانیسم ماشه و تصویب نشدن قطعنامه چین و روسیه برای تعویق آن در شورای امنیت بسیاری از کارشناسان حوزه اقتصاد بر این باور هستند که نباید منکر تاثیر تحریم‌ها بر شرایط کشور شد اما باید به این نکته توجه داشت که زور مکانیسم ماشه بیشتر از تاثیر اقتصادی به تاثیر روانی تکیه دارد، یک جو روانی که با آمدن و نیامدن یک خبر ساده در کانال‌های تلگرامی می‌تواند قیمت ارز و طلا را درکشور بالا و پایین کند؛ وگرنه ایران پیش از اسنپ بک شرایط تحریمی سخت‌تر از این را پشت سر گذاشته است. حالا ما به همین بهانه سروقت نظرات کارشناسی رفتیم تا ببینیم مکانیسم ماشه تا چه اندازه می‌تواند تاثیر واقعی و اقتصادی بر بازار نیازهای اساسی مردم داشته باشد.
وقتی تحریم را به صبوری «دوا» کنیم
شاید یکی از چالش‌برانگیزترین اثراتی که طی همه این سالها تحریم‌ها بر زندگی مردم ایران گذاشت مشکلات تامین داروهای خاص برای بیماران بود. مشکلی که به قول قدیمی‌ها گزک دست دلالان دارو داد تا علاوه بر هزینه‌های بالا بعضاً با مشکل کمیابی برخی از داروها هم مواجه شویم. برای همین هم خیلی از خانواده‌ها درگیر با این مسئله به محض شنیدن اخبار مربوط به مکانیسم ماشه نگرانی‌شان نسبت به تامین دارو بیشتر از پیش شد.
اتفاقی که روح الامینی رییس کمیته اجتماعی برنامه و بودجه درباره‌اش این طور گفت: «صنعت به ویژه بخش خصوصی اگر بتواند معادلات اقتصادی خود را با قیمت مناسب تنظیم کند فرآورده‌های دارویی را در اختیار مردم خواهد گذاشت.»
علاوه بر این رییس سازمان و دارو هم طی مصاحبه‌ای اعلام کرد: «باید به اثرات مستقیم و غیرمستقیم این موضوع بپردازیم، اثرات مستقیم اسنپ بک در حوزه دارو باتوجه به اینکه دارو مستقیماً تحریم نیست، کم خواهد بود و بیشتر در حوزه حمل و نقل دچار چالش‌هایی خواهیم شد، از جمله بازرسی از هواپیماها و کشتی‌ها، اما اثرات غیرمستقیم این موضوع باید بیشتر بررسی شود، زیرا جو روانی ناشی از فعال‌سازی اسنپ بک ممکن است در قیمت ارز و قیمت محصولات اثرگذار باشد.»
وقتی صدای ماشه هم چرت بازار مسکن را پاره نمی‌کند
خانه داشتن یکی از سه نیاز اصلی بشر برای ادامه دادن و بقاست پس طبیعتاً بعد از خبرهای مربوط به تحریم‌های مکانیسم ماشه می‌تواند یکی از دغدغه‌های مهم مردم باشد تا بدانند این اتفاق تا چه اندازه بر بازار اجاره و خرید مسکن اثر می‌گذارد؛ بازار پرتلاطمی که طی ۱۳ سال نزدیک به ۴۰ برابر افزایش قیمت داشت.
اتفاقی که رئیس مشاوران املاک درباره‌اش این طور می‌گوید: «بازار مسکن از حدود دو سال قبل به دلیل نبود تقاضای موثر، در رکود قرار گرفته و متغیرهای سیاسی و بین‌المللی هیچ تاثیری در رونق یا رکود آن ندارد. رشد قیمت دلار از جهت هزینه ساخت و قیمت تمام شده بر بخش مسکن اثر می‌گذارد اما در حال حاضر تاثیری بر واحدهای آماده ندارد؛ زیرا متقاضی مصرفی از توان کافی برای خرید برخوردار نیست.»
برای موادغذایی جای مکانیسم ماشه مراقب نظام توزیع باشید
خیلی از کارشناسان می‌گویند تاثیر مکانیسم ماشه بیشتر به خاطر جوسازی و ترسی است که در دل جامعه ایجاد می‌کند و خودش به این اندازه قدرت تاثیرگذاری بر دخل و خرج کشور را ندارد. به دنبال همین موضوع یکی از نگرانی‌های اصلی مردم به تاثیر این اتفاق بر قیمت موادغذایی مربوط می‌شود.
بخشی که خودمان بهتر می‌دانیم که در بسیاری از موارد بیشتر از تحریم‌های خارجی از عدم نظارت بر کار دلالان و احتکار سودجویان آسیب دیده است؛ تاجایی که رئیس اتحادیه بنکداران موادغذایی تهران بیشتر از اسنپ بک نسبت به ضعف در نظام توزیع کالاهای اساسی هشدار داد و گفت: «حتی با فعال شدن مکانیسم ماشه و تشدید فشارهای خارجی، مشکل اصلی کشور کمبود کالا نخواهد بود، چراکه ذخایر کافی وجود دارد اما اگر ساختار توزیع اصلاح نشود و اصناف کنار گذاشته شوند، بازار با بی‌نظمی، التهاب، افزایش قیمت و کمبودهای مصنوعی مواجه خواهد شد.»
علاوه بر این رئیس شورای تأمین دام کشور هم اعلام کرد: «عمده صادرات و شبکه‌های تجاری ما با عراق و افغانستان و کشورهای عربی است که توسط تجار به‌صورت سنتی انجام می‌شود، مکانیسم ماشه نمی‌تواند جلوی چنین فرایندی را بگیرد.»
از بازار خودرو چه خبر؟
یکی از بازارهای پرتلاطم دیگر درکشور بازار خودرو است. بازاری که مثل مسکن طی این روزها و سالهای گذشته با رکود قابل توجهی مواجه شده است بنابراین وقتی با خبر فعال شدن اسنپ بک یا همان مکانیسم ماشه پرس و جو کردیم تا ببینیم که این اتفاق تا چه اندازه تاثیرگذار است. اتفاقی که بسیاری از کارشناسان حوزه خودرو درباره‌اش می‌گویند بازار خودرو توان تحمل جهش‌های قیمتی سنگین گذشته را ندارد و رکود فعلی اجازه تکرار افزایش‌های ناگهانی قیمت را نمی‌دهد.
و در آخر با مرور همه این دیدگاه‌ها می‌توان به یک نتیجه رسید. نظرات و تحلیل‌های که تاثیر تحریم‌ها را انکار نمی‌کند اما می‌گوید اتفاق پیش رو آن قدر که فکر می‌کنیم ترسناک نیست. در واقع مکانیسم ماشه حکایت گلوله‌های مشقی را دارد که صدا و هیاهویش بیشتر از خودش می‌تواند ترس و جو روانی را در یک جامعه تزریق کند و آن را تحت تاثیر قرار دهد.
