به گزارش اقتصادنیوز؛ با فعال‌سازی مکانیسم ماشه، تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران که با برجام معلق شده بود بار دیگر در روند اجرا قرار گرفت. این تحریم‌ها عمدتا محدودیت‌های تجاری، مالی و بانکی را متوجه ایران می کند و می‌تواند دسترسی صنایع مختلف از جمله صنعت خودرو را به مواد اولیه، قطعات یدکی و فناوری‌های پیشرفته محدود کند و زمینه ساز کاهش کیفیت تولیدات خودرو، افزایش هزینه‌های تولید و ناتوانی در تأمین قطعات وارداتی خواهد شد.
امیرحسن کاکائی، کارشناس صنعت خودرو و عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت، در گفت‌وگو با «اقتصادنیوز» به بررسی پیامدهای بازگشت تحریم‌ها و محدودیت‌های اقتصادی بر صنعت خودروی کشور پرداخت.
مشروح گفتگوی اقتصادنیوز با امیرحسن کاکائی کارشناس بازار خودرو را بخوانید؛
****
*جناب کاکایی! بازگشت تحریم های شورای امنیت کلید خورده است، این اتفاق چه تاثیری بر اقتصاد کشور و مشخصا بازار خودرو خواهد گذاشت؟
به طور کلی، ایران در دو مقطع مهم با تحریم‌های بین‌المللی مواجه شد. در دوره اول که حدودا از سال ۱۳۹۱ آغاز شد، برخی بخش‌های اقتصادی تحت محدودیت قرار گرفتند. اما در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷، تحریم‌های بسیار سخت‌گیرانه‌تری اعمال شد که به هیچ وجه با مرحله اول قابل مقایسه نبودند و اثرات بسیاری بر اقتصاد کشور داشت.
تحریم‌های اعمال شده در سال ۱۳۹۱، در مقایسه با دوره‌های بعدی، به ایران اجازه می‌داد تا در برخی بخش‌ها به فعالیت‌های خود ادامه دهد. با این حال، در سال‌های بعد، به‌ویژه از ۱۳۹۷ به بعد، محدودیت‌ها بسیار سخت‌گیرانه‌تر شدند و دسترسی ایران به بسیاری از بازارهای جهانی را کاملا مسدود کردند.
بطور مثال در سال ۹۱ ما اجازه داشتیم با خودروسازان و قطعه‌سازان درجه یک چینی همکاری کنیم. اما با آغاز تحریم‌های جدید، این شرایط تغییر کرد و دیگر اجازه همکاری حتی با شرکت‌های معتبر چینی را نیز نداشتیم.
*تحریم هایی که در سال 97 وضع شد چقدر بازار خودرو را تحت تاثیر قرار داد؟
با بازگشت تحریم‌ها توسط دونالد ترامپ در سال ۱۳۹۷، تولید خودرو در ایران با افت چشمگیری مواجه شد. در این سال، تیراژ تولید از حدود ۱.۲ میلیون دستگاه به ۸۰۰ هزار دستگاه کاهش یافت. هم‌زمان، تولید خودروهای مونتاژی نیز به شدت افت کرد، زیرا خودروسازان خارجی معتبر، همکاری خود را با شرکت‌های داخلی قطع کردند.
این وضعیت، ضربه سنگینی به صنعت خودرو و بازار کشور وارد کرد. البته در همان دوره خودروسازان توانستند راه‌های دور زدن تحریم‌ها را بیاموزند. در نتیجه، بسیاری از خودروسازان برای ادامه فعالیت، همکاری با واسطه‌ها را آغاز کردند.
در مجموع می‌توان گفت با اعمال تحریم‌ها در آن سال ما شاهد دو اتفاق مهم بودیم؛ یکی از این اتفاقات به ورود یک سری واسطه ها به کشور باز می‌گردد، بطوریکه در سه سال اخیر ایرانی ها توانستند راه دور زدن تحریم ها را بهتر یاد بگیرند و دوم اینکه در دوره ریاست جمهوری بایدن تحریم‌ها کمرنگ‌تر شد و توانسیم با فروش نفت و فولاد درآمد ارزی کشور را بالا ببریم و به این طریق مشکلات تعدیل شد.
*با توجه به مواردی که ذکر کردید، با بازگشت تحریم‌ها شاهد چه اتفاقاتی در صنعت خودرو خواهیم بود؟
آنچه مسلم است، احتمال دارد که صنعت خودرو از دو جهت با آسیب جدی مواجه شود. نخست، به دلیل عدم همکاری مجدد خودروسازان و قطعه‌سازان خارجی با شرکت‌های داخلی، و دوم، کاهش درآمد ارزی کشور. برای درک بهتر این موضوع، می‌توان به وضعیت تأمین ارز از ابتدای سال جاری اشاره کرد؛ در این مدت ما شاهد کمبود شدید ارز بودیم.
این کمبود، حتی پیش از بازگشت رسمی تحریم‌ها، نشان‌دهنده فشاری است که به تدریج بر درآمد ارزی کشور وارد می‌شود. با کاهش درآمد ارزی، منابع لازم برای واردات مواد اولیه در اختیار خودروسازان و قطعه‌سازان قرار نمی‌گیرد، که این امر به نوبه خود منجر به کاهش تولید، افت کیفیت و توقف نوآوری در این صنعت خواهد شد.
در مجموع این موضوع را باید در نظر گرفت که میزان این تأثیرگذاری به شدت و نوع تحریم‌های جدید بستگی دارد. اگرچه همیشه راه‌هایی برای دور زدن تحریم‌ها وجود دارد، اما این راه‌ها اغلب با هزینه‌های بالا و محدودیت‌های بیشتری همراه هستند.
*اینکه برخی مدعی هستند تاثیر تحریم ها چندان جدی نیست را می پذیرید یا...
به طور قطع، تأثیر تحریم‌های جدید به مرور زمان آشکار خواهد شد. با کاهش درآمد ارزی، هزینه‌های تولید افزایش می‌یابد که به طور مستقیم بر قیمت نهایی کالاها و خدمات تأثیر می‌گذارد. بنابراین، هرچه تحریم‌ها سخت‌تر شوند، هزینه‌ها و در نتیجه تورم نیز افزایش خواهد یافت.
با این شرایط می‌توان گفت هرچند ما از ابتدای سال جاری شاهد پیشخور شدن اثرات تحریم بودیم، اما در مجموع باید گفت در طولانی مدت این اثرات افزایش خواهد یافت.
*یکی از موضوعاتی که در حال حاضر مطرح می‌شود، خروج سرمایه‌گذاران از بازار سرمایه و کاهش نقدینگی در این بازار است. این موضوع در شرایط کنونی تا چه میزان رخ خواهد داد؟
هنوز مشخص نیست که تحریم‌های جدید تا چه میزان سخت‌گیرانه خواهند بود، اما آنچه مسلم است، سایه بلاتکلیفی سیاسی بر سر سرمایه‌گذاران سنگینی می‌کند. این وضعیت موجب شده است که سرمایه‌گذاری در کشور کاهش یابد و بسیاری از سرمایه‌گذاران، سرمایه‌های خود را از کشور خارج کرده و به کشورهای همسایه انتقال دهند.
در این خصوص می‌توان به بازار خودرو نیز اشاره کرد؛ بازاری که زمانی رونق بالایی داشت و از قدرت نقدشوندگی بالایی برخوردار بود، اما در دو سال اخیر این روند کاهشی شده است. آنچه مسلم است، به مرور زمان شاهد تداوم این روند خواهیم بود.
تأثیرات این شرایط به تدریج خود را نشان می‌دهند. در حال حاضر، ما در وضعیتی قرار داریم که نتایج آن مشابه دوران تحریم‌هاست. برخلاف تصور، این تغییرات به صورت ناگهانی رخ نمی‌دهند. به تدریج قیمت دلار افزایش می‌یابد و به دنبال آن خودرو و سایر کالاها گران‌تر می‌شوند و در عین حال، رکود در بازار نیز عمیق‌تر خواهد شد. این روند تدریجی است و تأثیرات آن در بلندمدت آشکار می‌شود.
