خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب، زهرا اسکندری: هشتم مهر، روز جهانی دریانوردی، فرصتی است برای یادآوری نقش و اهمیت نیروی دریایی کشور و مردان و زنانی که مأموریت‌های ملی و بین‌المللی را در دریاها برعهده دارند. دریانوردی نه تنها نمادی از حضور و اقتدار نظامی در دریاهاست، بلکه عرصه‌ای برای تجربه‌های انسانی، ماجراجویی و روایت‌های تاریخی است که نسل‌ها را با گستره وسیع و پیچیده دریا آشنا می‌کند.
از سفرهای طولانی تا مأموریت‌های تخصصی، هر مأموریت دریایی نمایانگر پیوندی میان شجاعت، دانش فنی و فرهنگ دریانوردی است. تاریخ دریانوردی ایرانیان، از دوران هخامنشی و ساسانی تا روزگار مدرن، حکایت از تلاش و ابتکار در مسیر دریاها دارد و هر سفر دریایی، بخشی از این تاریخ و هویت ملی را شکل داده است.
به مناسبت روز دریانوردی و سالروز حرکت ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، فرصتی فراهم شده تا نگاهی به دو اثر منتشر شده توسط نشر معارف داشته باشیم که هر یک از زاویه‌ای متفاوت به تجربه‌های دریانوردی و مأموریت‌های نیروی دریایی ایران می‌پردازند: یکی با مخاطب نوجوان و دیگری با مخاطب بزرگسال. این دو کتاب، تصویری جامع و متنوع از دریانوردی ایرانی ارائه می‌دهند.
«قاف اقیانوس»: ماجراجویی، محیط زیست و آگاهی تاریخی برای نوجوانان
کتاب «قاف اقیانوس» به قلم محمدرضا شرفی‌خبوشان، داستانی ماجراجویانه برای نوجوانان ارائه می‌دهد. محور داستان، امیرو، نوجوانی اهل جزیره هرمز است که تلاش می‌کند جان یک لاک‌پشت دریایی در خطر انقراض را نجات دهد. داستان با مشاهده رفتار دوستان امیرو آغاز می‌شود؛ دوستانش قصد دارند تخم‌های لاک‌پشت پوزه‌عقابی را بردارند، اما امیرو با آگاهی از تاریخ جزیره و اهمیت حفاظت از محیط زیست، تصمیم می‌گیرد دست به کار شود و از موجودات در خطر حفاظت کند.
امیرو با آگاهی از گذشته جزیره هرمز و تجربه استعمارگران، درمی‌یابد که نگه داشتن داشته‌ها در گرو دانش و حرکت به سمت جهان‌های تازه است. عشق او به سرزمین و تلاش برای حفظ محیط زیست و موجودات آن، محور اصلی روایت کتاب را شکل می‌دهد. در جریان داستان، امیرو به دل دریا کشیده می‌شود و با خطرات زیادی مواجه می‌گردد، اما آگاهی او از شجاعت دریانوردان ایرانی در گذشته، به او در رویارویی با این خطرات کمک می‌کند.
کتاب «قاف اقیانوس» به نوجوانان یادآوری می‌کند که خطر کردن و کسب دانش و قدرت برای حفظ سرزمین اهمیت دارد و انسان‌های ضعیف و ترسو ممکن است خانه و کاشانه خود را از دست دهند. امیرو با درک تاریخ جزیره و اهمیت داشتن یک نیروی دریایی قدرتمند، درمی‌یابد که اگر بخواهد در جزیره بماند و دوردست‌ها را نبیند، حتی آنچه دارد نیز ممکن است از دست برود.
این اثر با پیامی قوی از شجاعت، مسئولیت‌پذیری، عشق به میهن و حفاظت از محیط زیست، نوجوانان را ترغیب می‌کند نسبت به تاریخ و جغرافیای خود آگاه باشند و در تلاش برای حفظ منابع طبیعی و فرهنگی خود، مسئولیت‌پذیر عمل کنند.
«قاف اقیانوس» نه تنها داستانی قابل توجه وهیجان‌انگیز است، بلکه دریچه‌ای به تاریخ و فرهنگ دریانوردی ایرانی برای نوجوانان باز می‌کند و اهمیت شجاعت و تلاش فردی در حفظ سرزمین را به تصویر می‌کشد. این کتاب با ترکیب ماجراجویی، آگاهی تاریخی و پیام‌های محیط زیستی، مخاطب نوجوان را با دنیای دریانوردی و اهمیت حضور نیروی دریایی در گذشته و حال آشنا می‌کند.
«موج بلند»: روایت مستند و تحلیلی از سفر ناوگروه۸۶نیروی دریایی ارتش
در کنار این اثر داستانی، کتاب «موج بلند» نوشته علی‌اصغر عزتی‌پاک، روایت مستند و تحلیلی سفر تاریخی ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را برای مخاطبان بزرگسال ارائه می‌کند. این مأموریت که از ۲۹ شهریور ۱۴۰۱ آغاز و در اردیبهشت ۱۴۰۲ پایان یافت، نخستین سفر دور دنیا توسط نیروی دریایی ایران بدون وابستگی به بنادر خارجی بود. ناوشکن بومی دنا و ناو پشتیبانی مکران مسیرهای طولانی و چالش‌برانگیز را طی کردند و از اقیانوس‌های آرام، اطلس و هند، تنگه ماژلان، هند، اندونزی، برزیل و آفریقای جنوبی عبور نمودند.
کتاب «موج بلند» مسیر حرکت، چالش‌ها و دستاوردهای این سفر تاریخی را با جزئیات دقیق تشریح می‌کند و نشان می‌دهد چگونه نیروی دریایی ایران با مهندسی پیشرفته، توان فنی و فرماندهی حرفه‌ای توانست مأموریتی فراسرزمینی و بی‌سابقه را به سرانجام برساند. این کتاب نه تنها تاریخچه‌ای مستند از سفر دور دنیا ارائه می‌دهد، بلکه نمادی از اقتدار، پیشرفت مهندسی و توانایی نظامی ایران در عرصه بین‌المللی محسوب می‌شود.
در این کتاب، جزئیات مسیر دریانوردی و توقف‌ها به وضوح بیان شده است؛ از دریای عمان و هند تا عبور از اقیانوس آرام و تنگه ماژلان در آمریکای جنوبی، با اقامت چند روزه در برزیل و توقف در کیپ‌تاون آفریقای جنوبی. سپس ناوگروه از شرق قاره آفریقا به شمال راند و در نهایت در اردیبهشت ۱۴۰۲ مورد استقبال ایرانیان در دریای عمان قرار گرفت. چنین سفر طولانی و برنامه‌ریزی‌شده، تجربه‌ای کم‌نظیر در تاریخ دریانوردی ایرانیان به شمار می‌رود و می‌تواند نقطه عطفی برای نسل‌های آینده باشد.
با توجه به هر دو کتاب، مخاطب می‌تواند دریچه‌ای متفاوت و چندوجهی از دریانوردی ایرانی را مشاهده کند. «قاف اقیانوس» با روایت داستانی و محوریت نوجوان، دریانوردی را به گونه‌ای ملموس و هیجان‌انگیز نشان می‌دهد و اهمیت شجاعت، مسئولیت‌پذیری و عشق به سرزمین و حفاظت از محیط زیست را برای مخاطب نوجوان برجسته می‌کند. «موج بلند» اما با رویکرد مستند و تحلیلی، مسیر واقعی، چالش‌ها و موفقیت‌های ناوگروه ۸۶ را برای مخاطب بزرگسال روایت می‌کند و نمادی از اقتدار و توان نظامی ایران در عرصه بین‌المللی است.
این دو کتاب با هم، تصویری کامل از دریانوردی ایرانی ارائه می‌دهند؛ هم جنبه انسانی و ماجراجویانه و هم جنبه فنی و عملیاتی. ترکیب داستان و واقعیت در این آثار، نشان می‌دهد که دریانوردی ایرانی نه تنها عرصه تجربه و ماجراجویی است، بلکه نمادی از مسئولیت، اقتدار ملی و تلاش مستمر برای حفظ امنیت و استقلال کشور به شمار می‌رود.
خواندن «قاف اقیانوس» و «موج بلند» همزمان، امکان مقایسه تجربه فردی و تاریخی را برای مخاطب فراهم می‌کند؛ نوجوانان با روایت هیجان‌انگیز امیرو با دنیای دریانوردی و اهمیت حفاظت از محیط زیست و تاریخ جزیره آشنا می‌شوند و بزرگسالان با مطالعه مأموریت واقعی ناوگروه ۸۶ با ابعاد فنی، استراتژیک و بین‌المللی آن آشنا می‌شوند. این دو اثر، به نوعی مکمل یکدیگر هستند و درک عمیق‌تر و چندوجهی از دریانوردی ایرانی را ارائه می‌دهند.
به مناسبت روز دریانوردی، مرور این دو کتاب، علاوه بر یادآوری تاریخ و فرهنگ دریانوردی، فرصتی است برای شناخت دستاوردهای نیروی دریایی ایران و تأکید بر نقش شجاعت، مسئولیت‌پذیری و دانش در مسیر حفظ سرزمین. «قاف اقیانوس» و «موج بلند» هر دو به شیوه‌ای متفاوت، اما مکمل، دریانوردی ایرانی را به تصویر می‌کشند و مخاطب را با تاریخ دریانوردی به چالش می‌کشند.
