به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، مسعود پزشکیان در حاشیه هشتادمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، در گفت‌وگویی با شبکه العربی قطر، به تشریح مسایل منطقه‌ای و بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران و مهم‌ترین مسایل جاری در جهان پرداخت.
به روایت پایگاه اطلاع رسانی ریاست جمهوری، متن کامل این گفت‌وگو به شرح زیر است:
مجری: بینندگان ارجمند، خوش آمدید به این پوشش مستمر از نشست‌های هشتادمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد که در نیویورک برگزار می‌شود. مهمان ما امروز در این گفت‌وگوی ویژه از شبکه تلویزیونی العربی، جناب آقای رئیس جمهوری اسلامی ایران هستند.
رئیس جمهور: بسم الله الرحمن الرحیم. خدمت شما و بینندگان عزیز سلام عرض می‌کنم و امیدوارم این گفت‌وگو بتواند نگاه مردمی را که صدای ما را می‌شنوند، نسبت به مواضع جمهوری اسلامی ایران در قبال کل منطقه روشن سازد.
شورای امنیت بر اساس برنامه زمان‌بندی‌شده قبلی قرار است امروز در چند ساعت آینده سازوکار مربوط به اسنپ‌بک را به تصویب برساند. آیا تصویب چنین سازوکاری به معنای پایان ابدی توافق سال ۲۰۱۵ میلادی خواهد بود؟
آنچه امروز در شورای امنیت انجام می‌شود بر اساس قوانین موجود نیست، بلکه نتیجه روابط و فشارهایی است که کشورهای اروپایی و آمریکا هم در منطقه و هم در سازمان‌های بین‌المللی اعمال می‌کنند. واقعیت این است که ما به توافق‌نامه‌ای که امضا شد، پایبند بودیم، اما این آمریکا بود که آن را نقض کرد. اروپایی‌ها هم نتوانستند به تعهدات خود عمل کنند. بعد از آنکه ترامپ توافق‌نامه را پاره کرد، اکثر شرکت‌هایی که از اروپا و دیگر کشورها به ایران آمده بودند، به دلیل ترس از آمریکا، ایران را ترک کردند و اروپا هم به هیچ‌یک از تعهداتش پایبند نماند. اکنون کسانی که خودشان خلاف کردند، تلاش می‌کنند ما را به‌عنوان طرفی معرفی کنند که پایبند نبوده است. این همان قانون زور است که می‌خواهند در دنیا اعمال کنند و در رابطه با ایران نیز همین شیوه را در پیش گرفته‌اند.
اخیراً شما با میانجیگری مصر، توافقی را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به امضا رساندید و در این خصوص آقای رافائل گروسی اعلام کرده که تیم آژانس در حال حرکت به سمت تهران است. مایلم بپرسم سرنوشت این توافقی که با میانجیگری مصر میان شما و آژانس انجام شد، چه خواهد بود؟ آیا این توافق می‌تواند به نتیجه‌ای برسد؟
اروپایی‌ها در واقع شروطی را مطرح کرده بودند تا سازوکار اسنپ‌بک فعال نشود. سه شرط اصلی وجود داشت؛ نخست اینکه آژانس بتواند از مراکز هسته‌ای ما بازدید کند. دوم اینکه ایران با آمریکا وارد مذاکره شود و سومین شرط هم که به یاد دارم، مربوط به این بود که درباره رقیق‌سازی ذخایر غنی‌شده، به‌ویژه اورانیوم ۶۰ درصد، به توافق برسیم.
ایران در رابطه با آژانس، با وساطت مصر به توافق رسید و چارچوبی برای همکاری مشخص شد. ما آمادگی خود را برای تعامل با آژانس اعلام کردیم. درباره گفت‌وگو با آمریکا نیز ما آمادگی خود را اعلام کرده بودیم، اما این آمریکا بود که نخواست وارد گفت‌وگو شود. در خصوص رقیق‌سازی اورانیوم ۶۰ درصد هم مشکلی نداشتیم و آمادگی داشتیم این موضوع را در چارچوب همکاری با آژانس یا گفت‌وگوها حل و فصل کنیم.
ما به‌دنبال سلاح هسته‌ای نبودیم و نیستیم، همان‌طور که به‌دنبال ایجاد ناآرامی در منطقه هم نیستیم. این رژیم صهیونیستی است که چنین اقداماتی را در منطقه دنبال می‌کند. متأسفانه، با وجود همه این موارد و علیرغم اینکه ایران در چارچوب وظایف خود و حتی فراتر از مطالباتی که آنان مطرح می‌کردند، عمل کرده بود، باز هم برخلاف قانون ما را به سمت اسنپ‌بک کشاندند. این اقدام با توصیه‌های آمریکا عملیاتی شد در حالی که ایران آماده هرگونه همکاری بود.
آیا آمادگی دارید پیشنهادی که اخیراً به اروپایی‌ها ارائه کرده‌اید، برای تعلیق روند فعال‌سازی اسنپ‌بک، دوباره مطرح کنید، یا اینکه امکان دارد پیشنهادی جدید و متفاوت از پیشنهاد قبلی به آن‌ها ارائه دهید؟
پیشنهادی که آن‌ها مطرح کرده بودند واقعاً کارآمد نبود. می‌گفتند اورانیوم غنی‌شده خود را به ما تحویل بدهید، بعد ما به شما سه ماه وقت می‌دهیم تا درباره بقیه مسایل گفت‌وگو کنیم. اما چرا باید اورانیوم غنی‌شده خود را به آن‌ها بدهیم؟ به چه دلیلی؟ اگر قرار است گفت‌وگویی صورت گیرد، باید درباره کل موضوع باشد، نه اینکه ما دارایی خود را واگذار کنیم و بعد منتظر بمانیم.
اگر آن‌ها راست می‌گویند که هدفشان اطمینان از این است که ایران به‌دنبال سلاح هسته‌ای نیست، ما هم چنین قصدی نداریم. می‌توانیم در این زمینه گفت‌وگو کنیم، می‌توانیم آن را ثابت کنیم و می‌توانیم بر اساس ارزیابی‌هایی که انجام می‌شود عمل کنیم. اگر واقعاً نیتی جز این ندارند که ایران به سمت ساخت سلاح هسته‌ای نرود، ما هم خواهان چنین چیزی نیستیم و آماده هر نوع راستی‌آزمایی هستیم. ما در این زمینه هیچ مشکلی نداریم. اما به نظر ما قصد آن‌ها این نیست.
عامل اصلی ناآرامی، تشنج، جنگ و خونریزی در منطقه رژیم صهیونیستی است. ایران هیچ‌گاه به‌دنبال چنین اقداماتی نبوده، نیست و نخواهد بود. ما دست دوستی خود را به سوی همه کشورهای منطقه دراز کرده‌ایم و امروز بسیاری از کشورهای منطقه می‌دانند که ما واقعاً بر اساس برادری اسلامی رفتار می‌کنیم، اما مشکل اینجاست که آن‌ها آرامش در منطقه را نمی‌خواهند و برایشان ناآرامی سود بیشتری دارد تا صلح و ثبات.
شما همواره تأکید کرده‌اید که جمهوری اسلامی ایران آمادگی گفتگو و تفاهم با طرف آمریکایی را دارد، اما در عین حال می‌گویید این آمریکا بوده که از توافق خارج شد و آن را پاره کرد. از سوی دیگر، آمریکایی‌ها هم همین ادعا را مطرح می‌کنند و می‌گویند ایران است که حاضر به گفتگو نمی‌شود. اگر هر دو طرف مدعی آمادگی هستند، چه مانعی وجود دارد که اجازه نمی‌دهد این گفتگوها آغاز شود؟
شما فکر می‌کنید آمریکا قصد انجام چنین کاری را دارد؟ باید توجه داشت در حالی که ما با آمریکا در عمان در حال گفت‌وگو بودیم، همان کشور عملاً به رژیم صهیونیستی اجازه حمله به ایران را داد. ابتدا گفتند از این حمله خبر نداشته‌اند، اما بعد مشخص شد که خودشان نیز همراه آن اقدام بودند و مراکز هسته‌ای ما را هدف قرار دادند.
رژیم صهیونیستی علاوه بر مراکز هسته‌ای، برخی از دانشمندان، محله‌ها و مردم را بمباران کرد، گویی هیچ قاعده و قانونی در عرصه بین‌الملل برایش اعتبار ندارد. کشوری که اصول انسانی را رعایت نمی‌کند و حرف‌هایش قابل اعتماد نیست، چگونه می‌تواند ادعا کند، آماده گفت‌وگو است؟ اگر واقعاً نیتشان جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است، راهکار روشن است؛ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند بررسی، پیگیری و نظارت کند. ما آماده هر گونه همکاری در این زمینه بودیم. بنابراین هیچ دلیلی وجود ندارد که روند کنونی ادامه یابد، تحریم‌ها روزبه‌روز تشدید شود و در همان حال ادعا شود که «ما می‌خواهیم گفتگو کنیم». آن‌ها در واقع می‌خواهند بگویند، «شما هر چه ما گفتیم بپذیرید، آنگاه گفت‌وگو وجود دارد، اگر نه گفت‌وگو را نقض می‌کنیم.»
این دیگر گفت‌وگو نیست؛ این تسلیم است و ملت ایران هرگز در برابر چنین شرایطی سر تسلیم فرود نخواهد آورد. اعتماد به آنان وجود ندارد و اگر واقعاً قصدشان جلوگیری از ساخت سلاح هسته‌ای بود، اثبات و راستی‌آزمایی آن از طریق آژانس کار دشواری نیست.
جمهوری اسلامی ایران همواره تحت فشار دولت‌های متوالی ایالات متحده آمریکا قرار داشته و به‌ویژه دولت فعلی آمریکا که از ژانویه گذشته روی کار آمده، این فشارها را شدت بخشیده است. اکنون نیز به‌زودی شاهد فعال شدن سازوکار اسنپ‌بک خواهیم بود. در چنین شرایطی، مایلم بپرسم ایران تا چه حد توان تاب‌آوری در برابر این فشارها را دارد و چگونه می‌تواند بر آن‌ها فائق آید؟
آنچه قرار است در چارچوب اسنپ‌بک اتفاق بیفتد، بیشتر مربوط به پشتیبانی یا تجهیزاتی است که به سلاح‌های هسته‌ای و یا فناوری‌های مرتبط به آن بازمی‌گردد. اما تحریم‌هایی که آمریکا تاکنون علیه ما اعمال کرده، بسیار گسترده‌تر و شدیدتر از این موارد بوده است. در واقع، تحریم‌هایی که آمریکا به‌همراه هم‌پیمانانش علیه ایران وضع کرده‌اند، فراتر از تحریم‌هایی است که با اسنپ‌بک قرار است بازگردد؛ بنابراین چیز تازه‌ای به آن افزوده نمی‌شود. تنها چیزی که آن‌ها به‌دنبال آن هستند، ایجاد یک نگاه بین‌المللی و نوعی مشروعیت‌سازی برای اقدامات خلاف قانون خودشان است.
این رویکرد نه از سوی چین به‌عنوان عضو اصلی شورای امنیت‌پذیرفته می‌شود، نه از سوی روسیه، و نه از طرف بسیاری از کشورهایی که آزادی‌خواه هستند و واقعیت‌ها را می‌دانند. در منطقه نیز همه کشورها به‌خوبی آگاهند که هدف اصلی این اقدامات، صرفاً تحت فشار قرار دادن ایران و پیاده‌سازی نیات پلید آن‌هاست. با این حال، من معتقدم با همکاری، همدلی و وحدتی که در داخل کشور ایجاد شده و همچنین با ارتباطاتی که با همسایگان و دیگر کشورهای جهان داریم، قادر خواهیم بود مشکلات خود را حل کنیم و روزبه‌روز شرایط را بهتر بسازیم؛ ان‌شاءالله.
سؤال من از جنابعالی این است که در چارچوب پرونده هسته‌ای ایران، چه کسی تصمیم‌گیر نهایی محسوب می‌شود؟ ما می‌خواهیم بدانیم در نهایت، با توجه به اقداماتی که آمریکا و اروپا دنبال می‌کنند، طرف اصلی تصمیم‌گیرنده در خصوص پرونده هسته‌ای ایران چه کسی است؟ این پرسش حتی در میان خود آن‌ها نیز مطرح است.
سیاست‌های کلان کشور توسط مقام معظم رهبری و بر اساس مشورت‌هایی که از شورای‌عالی امنیت ملی و مجموعه سیاستمداران کشور گرفته می‌شود، تعیین می‌گردد. اما حرف آخر و تصمیم نهایی را طبق قانون اساسی مقام معظم رهبری اعلام می‌کنند. این امری طبیعی است، چرا که ایشان به‌عنوان نفر اول کشور، پس از دریافت نظرات کارشناسی از شوراها، مجلس و دیگر متخصصان، در نهایت تصمیم می‌گیرند که روند پرونده به چه شکلی ادامه پیدا کند.
در سال جاری میلادی شاهد جنگ ۱۲ روزهای بودیم که از سوی اسرائیل علیه کشور شما انجام شد. مایلم بدانم میزان تأثیرگذاری این جنگ بر زیرساخت‌های جمهوری اسلامی ایران تا چه اندازه بوده و چه تأثیری بر مواضع منطقه‌ای ایران گذاشته است؟
اقدام رژیم صهیونیستی یک حرکت تجاوزگرانه بود و برای منطقه روشن شد که متجاوز چه کسی است. پیام این اقدام به همه نشان داد که این رژیم برای هیچ کشوری حریمی قائل نیست و هر وقت بخواهد می‌تواند دست به تجاوز بزند. این در واقع اعلامی به منطقه بود و به همین دلیل همه دولت‌های منطقه آنچه را رژیم صهیونیستی انجام داد، محکوم کردند؛ در حالی که پیش‌تر چنین اجماع و موضع‌گیری یکپارچه‌ای علیه این رژیم وجود نداشت.
در داخل کشور، این حمله موجب انسجام و وحدتی شد که قدرت و قوت اجتماعی ما را بسیار تقویت کرد. این دستاورد بزرگی برای ما بود، زیرا سرمایه اجتماعی در کشور تا حدودی کاهش یافته بود، اما مداخله رژیم صهیونیستی باعث شد این سرمایه اجتماعی بازگردد. امروز در تمام مجامع بین‌المللی، رقابت‌ها، مسابقات و محافلی که ایرانی‌ها حضور دارند، پرچم و سرود ایران با احترام مواجه می‌شود و همه ایرانیان در برابر آن سر فرود می‌آورند. این وحدت و انسجام دستاوردی بسیار بزرگ‌تر از خسارت‌هایی بود که به ما تحمیل شد.
صهیونیست‌ها که تصور می‌کردند هیچ پرنده‌ای نمی‌تواند از گنبد آهنین عبور کند، شاهد برخورد موشک‌های متعدد به اهداف مشخص بودند و نهایتاً ناچار شدند آتش‌بس را بپذیرند. ما از نظر اقتصادی خسارت دیدیم، اما سرمایه اجتماعی بزرگی به دست آوردیم که از آن خسارت‌ها مهم‌تر است. افزون بر آن، این انسجام و وحدت نه‌تنها در داخل کشور، بلکه در میان کشورهای اسلامی منطقه نیز موجب هوشیاری و بیداری شد و ماهیت و سیاست‌های رژیم صهیونیستی را بیش از پیش آشکار ساخت.
با توجه به ضرباتی که محور مقاومت در منطقه متحمل شده است، آیا این امر باعث خواهد شد که سیاست درهای باز جمهوری اسلامی ایران به سوی کشورهای منطقه، از جمله در رابطه با عربستان سعودی، با تأخیر یا درنگ دنبال شود؟
ببینید، پیش و پس از انتخابات که اداره دولت را من به دست گرفتم همواره بر اساس باور و اعتقادم عمل می‌کنم. معتقدم مسلمان‌ها با هم برادرند. پیام پیامبر اکرم (ص) در روز فتح مکه روشن است، «المسلم أخو المسلم، وهم ید واحد علی من سواهم». مسلمان برادر مسلمان است و باید در برابر دیگران ید واحده باشند. اگر مسلمانان منطقه با هم تفاهم و وحدت داشته باشند و بپذیرند که برادرند و اختلافات را کنار بگذارند، رژیم صهیونیستی جرأت نخواهد کرد به غزه، لبنان، سوریه، ایران، قطر، یمن یا دیگر کشورهای مسلمان حمله کند و هیچ‌کس نتواند در برابرش کاری انجام دهد.
در خاورمیانه سرمایه‌های عظیمی نهفته است و دشمنان چشم به منابع، آب و خاک کشورهای اسلامی دوخته‌اند. هدف آن‌ها رشد و تمدن در این منطقه نیست، بلکه می‌خواهند مسلمانان با هم نزاع کنند و درگیر اختلاف باشند تا منابع ما را به یغما ببرند. صهیونیست‌ها را هم با بهترین سلاح‌ها و آخرین فناوری‌ها تقویت می‌کنند تا هر کشوری که خواست حرف بزند، از هراس خاموش شود.
اما اگر مسلمانان با هم برادر شوند و ید واحده گردند، بسیاری از مسایل قابل حل خواهد بود. ما آماده‌ایم با عربستان سعودی، مصر، قطر، امارات، عمان، عراق، ترکیه و همه کشورهای منطقه همکاری کنیم. همه مسلمانیم و دست در دست هم خواهیم داد. به امید خدا، هر مشکل و نگرانی که وجود دارد قابل حل است و ما آن‌ها را حل خواهیم کرد، به حول و قوه الهی.
در خصوص روابط جمهوری اسلامی ایران با برخی کشورها، از جمله لبنان و سوریه که اخیراً شاهد تغییر و تحولات مختلفی بوده‌اند، مایلم بدانم با توجه به ارزش‌های برادری، اخوت و مسلمانی که شما به آن اشاره کردید، تعامل ایران با دولت‌های فعلی این کشورها چگونه خواهد بود؟
ما هیچ مشکلی نداریم؛ هر مسلمانی با مسلمان دیگر برادر است. ما آماده‌ایم با همه مسلمانان، اختلافات یا سوءتفاهم‌هایی را که وجود دارد از میان برداریم و این وظیفه‌ای است که باید انجام شود. دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم، میدان امتحان الهی است. اگر به دستور خدا و کتاب او عمل کنیم، اصولاً نباید با هم اختلاف داشته باشیم. اختلاف‌ها از منیت‌ها، زیاده‌خواهی‌ها و بی‌توجهی به حقوق یکدیگر آغاز می‌شود. از طرف خودمان اعلام می‌کنیم که آماده‌ایم با همه برادران مسلمان‌مان، در هر کجا که باشند، دست دوستی و برادری بدهیم.
در این راستا، آیا تعامل خاصی میان شما و دولت مرکزی جدید سوریه یا لبنان صورت گرفته است؟
ما در این زمینه هیچ مشکلی نداریم. سوریه و لبنان کشورهایی هستند که آرزوی ما حفظ تمامیت ارضی آن‌هاست. خواسته ما این است که همه کسانی که در آن سرزمین‌ها زندگی می‌کنند، بر اساس توصیه‌های کتاب خدا و پیامبر اسلام (ص)، دست در دست هم بدهند و با یکدیگر برادری کنند. ما نیز در کنار آن‌ها دست برادری خواهیم داد؛ این روند باید هم در داخل و هم در خارج از آن کشورها دنبال شود و با ما نیز بر همین اساس تعامل کنند.
امروزه بسیاری از جوامع در کشورهای مختلف دستخوش تغییر و تحولات هستند. مایلم از جنابعالی، به‌عنوان رئیس کشور و همچنین به‌عنوان یک جراح، بپرسم که در قبال این تغییراتی که در جوامع گوناگون از جمله ایران در حال وقوع است، چگونه می‌خواهید خود را سازگار کنید و همراه شوید؟
برای من روشن نیست منظور شما از تغییر چیست. یعنی دقیقاً چه نوع تغییری؟
منظورم تغییراتی است که در جوامع مختلف و به‌ویژه در ایران، در میان جوانان ایرانی رخ داده است؛ تغییراتی که در مطالبات آن‌ها، از جمله در حوزه موسیقی و سایر مسایل، دیده می‌شود. نظر شما در این‌باره چیست؟
مسئله بسیار روشن است. اگر به آنچه خداوند در مسیر انسان‌ها قرار داده عمل کنیم و سخن درست را بپذیریم، مشکلی پیش نخواهد آمد. در قرآن آمده است: «فمن اظلم ممن کذب علی الله وکذب بالصدق اذ جاءه الیس فی جهنم مثوی للکافرین والذین جاءوا بالصدق وصدقوا به اولئک هم المتقون». تقوا یعنی سخن درست گفتن و سخن درست راپذیرفتن.
از نظر علمی هم ما می‌گوییم تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری باید بر مبنای شواهد و بر اساس آنچه درست و حق است، انجام شود. اگر چنین کنیم، نزاعی میان ما و نسل جدید به وجود نخواهد آمد. ما باید خودمان را با مسیری که حقیقت، صداقت و شواهد نشان می‌دهد، تطبیق دهیم. اگر در این راه حرکت کنیم، جوانان به سمت ما جذب می‌شوند و تغییرات نیز در همان جهتی سیر خواهد کرد که باید باشد.
از نظر اعتقادی نیز مسلمانان تنها باید خدا را عبادت کنند؛ خدایی که مطلق است و سرچشمه خلاقیت، هنر، زیبایی، رحمت و عشق. همه انسان‌ها در حال حرکت به سوی او هستند و جوانان نیز در همین مسیر گام برمی‌دارند. اگر مشکلی وجود دارد، از ناحیه ماست و به نحوه تعامل ما با این جوانان بازمی‌گردد. وظیفه ما این است که خود را با مسیر تعالی، زیبایی و حقیقت همراه کنیم و در جهت حرکت به سوی خدا، همراه جوانان باشیم.
به موازات موضوع فعال شدن اسنپ‌بک که مطلع شدیم طی روزهای آینده همزمان شده با سالروز تولد جنابعالی، مایلم بپرسم واقعاً این وضعیت بغرنجی که برای ایران به وجود آمده، چند سال ممکن است ادامه یابد و پایان آن به کجا خواهد رسید؟
اجازه بدهید حدیثی از حضرت علی علیه‌السلام خدمتتان بگویم. حضرت می‌فرمایند؛ «اوصیکم بخمس، لا یرجون احد منکم الا ربه ولا یخافن الا ذنبه...»؛ یعنی امید هیچ‌یک از شما جز به پروردگارش نباشد و جز از گناه خود نترسد. ما امیدمان به خداست، نه به دیگران. مسلمان‌ها و مردم ایران اگر دل به خدا بسپارند و دل از غیر خدا بشویند، قادر خواهند بود راه‌هایی برای حل مشکلات پیدا کنند و حتی اگر راهی وجود نداشته باشد، می‌توانند راهی بسازند تا بر سختی‌ها غلبه کنند.
ما مصمم و معتقدیم که با وحدت و انسجام می‌توانیم بر همه مشکلاتی که دیگران می‌خواهند بر ما تحمیل کنند غلبه کنیم، به شرط آنکه به آنچه خداوند متعال امر فرموده پایبند بمانیم. ما از این وضعیت هراسی نداریم. حتی اگر فرض کنیم دیگر کشورها در دنیا وجود نداشته باشند، ما مسلمانان با هم هستیم. ممکن است سختی بکشیم یا دچار تنگنا شویم، اما اگر اراده کنیم و تلاش کنیم، راه پیدا خواهیم کرد. خداوند بالای سر ماست و قطعاً یاری خواهد کرد، به شرط آنکه ما صادقانه در میدان باشیم.
