به گزارش خبرگزاری صداوسیما حسن عباس‌نژاد، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران در بازدید از تالاب بند علیخان از تصویب اقدامات کلیدی در جلسه احیای تالاب بندعلیخان خبر داد و گفت: تأمین حق آبه، برخورد با برداشت‌های غیرمجاز، لایه روبی انهار و تخصیص اعتبارات ملی و استانی از جمله مهم‌ترین مصوبات این نشست است.
این بازدید میدانی و جلسه کارگروه احیای تالاب بندعلیخان با حضور مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران، مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست، دادستان‌های شهرستانی‌های ری و ورامین، فرماندار شهرستان ورامین و دیگر مسئولان استانی و شهرستانی انجام شد.
حسن عباس‌نژاد، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران با تأکید بر ضرورت تثبیت حق آبه تالاب بندعلیخان گفت: در جریان بازدید میدانی از وضعیت کنونی تالاب، راهکار‌های تأمین آب و جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز بررسی شد.
تالاب بندعلیخان، تنها تالاب طبیعی استان تهران که در جنوب‌شرقی شهرستان ورامین قرار دارد، این روزها با بحران کم‌آبی و تهدید نابودی کامل مواجه است؛ کارشناسان محیط زیست نسبت به تداوم روند خشکسالی، برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب و عدم مدیریت صحیح در این پهنه طبیعی هشدار می‌دهند.
این تالاب که در سال‌های گذشته یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های پرندگان مهاجر در منطقه مرکزی ایران به شمار می‌رفت، حالا به‌دلیل کاهش ورودی آب، تغییرات اقلیمی و فعالیت‌های انسانی، بخش زیادی از کارکردهای اکولوژیکی خود را از دست داده است.
کاهش بارندگی و تغییر کاربری زمین؛ مهم‌ترین عوامل تهدید تالاب
بر اساس مشاهدات میدانی و گزارش اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران، سطح آب تالاب به‌شدت کاهش یافته و پوشش گیاهی آن در بسیاری از مناطق از بین رفته است. کارشناسان، کاهش بارندگی‌های فصلی، برداشت غیرمجاز آب از رودخانه جاجرود و زاینده‌رو برای مصارف کشاورزی، و همچنین ورود پساب‌های آلوده به بستر تالاب را از دلایل اصلی خشک شدن آن عنوان می‌کنند.
به گفته کارشناسان منابع طبیعی، تغییر کاربری اراضی اطراف تالاب، حفر چاه‌های غیرمجاز و نبود نظارت کافی بر برداشت منابع آب زیرزمینی، باعث شده این پهنه آبی به سرعت به سمت نابودی پیش برود.
پناهگاه حیات‌وحش در معرض تهدید است
تالاب بندعلیخان در گذشته میزبان گونه‌های مختلفی از پرندگان مهاجر از جمله فلامینگو، اردک سرسبز، غاز خاکستری، و همچنین جانورانی چون روباه شنی، شغال و مارهای آبی بوده است. حالا با خشک شدن تدریجی این تالاب، نه تنها خطر مهاجرت معکوس یا مرگ‌ومیر پرندگان افزایش یافته، بلکه زنجیره طبیعی حیات در منطقه به‌طور جدی تهدید می‌شود.
طرح‌های احیاء روی کاغذ مانده‌اند
با وجود هشدارهای مکرر فعالان محیط زیست، تاکنون اقدام جدی برای احیای تالاب انجام نشده است. مسئولان محیط زیست استان تهران می‌گویند طرحی جامع برای نجات این تالاب تهیه شده، اما به‌دلیل کمبود اعتبار، عدم همکاری برخی نهادهای مرتبط، و چالش‌های اجرایی، این طرح‌ها هنوز به مرحله اجرا نرسیده‌اند.
بنا بر گفته کارشناسان محیط زیست ورامین تالاب بندعلیخان جزو نقاط حساس زیست‌محیطی استان تهران است. اگر برای حفظ و احیای آن اقدام نکنیم، در آینده نزدیک با پدیده‌های ناگواری مانند گردوغبار محلی، کاهش کیفیت هوا و تهدید تنوع زیستی مواجه خواهیم شد.
لزوم مشارکت مردمی و حمایت بین‌بخشی
کارشناسان معتقدند احیای تالاب نیازمند یک رویکرد چندبخشی است که هم شامل مدیریت منابع آب و مهار آلودگی‌ها شود و هم مشارکت جوامع محلی و کشاورزان منطقه را جلب کند. در سال‌های اخیر چند طرح مشارکتی مانند کاهش مصرف آب در کشاورزی و آموزش جوامع محلی آغاز شده، اما برای نجات کامل تالاب، حمایت و ورود جدی‌تر دولت و نهادهای ذی‌ربط الزامی است.تالاب بندعلیخان، با همه ظرفیت‌های بوم‌سازگانی‌اش، امروز در سکوت و بی‌توجهی در حال خشک شدن است. حیات این تالاب، تنها به جریان دوباره آب بستگی ندارد، بلکه نیازمند عزم ملی، مدیریت علمی و مشارکت مردمی است. زنده نگه داشتن بندعلیخان، یعنی حفظ تنها تالاب استان تهران، برای نسل امروز و آینده.
