در گزارش اقتصادنیوز؛ فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران، نگرانی‌ها نسبت به چشم‌انداز اقتصادی ایران و بازارهای مالی کشور ایجاد کرده است. اما اثر بازگشت تحریم ها بر بازار سرمایه چقدر است؟ ارزندگی بورس در مقایسه با بازارهای موازی چقدر است؟
فردین آقابزرگی، تحلیلگر بازار سهام، در گفتگو با اقتصادنیوز درباره اثر بازگشت تحریم های شورای امنیت بر بازار سهام، گفت: بدون تردید فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌ها آثار منفی بر اقتصاد و بازار سرمایه خواهد داشت، اما باید توجه داشت که بخشی از این اثرات از ماه‌ها قبل در بازار لحاظ شده است.
وی افزود: در فروردین و اردیبهشت امسال بسیاری از فعالان انتظار داشتند توافقی میان ایران و آمریکا شکل بگیرد که در نهایت محقق نشد. همین عدم تحقق انتظارات موجب شد شاخص کل بورس در همان مقطع بیش از ۲۰ درصد و شاخص هم‌وزن حدود ۲۵ درصد رشد کند، اما پس از آن بازار وارد روند نزولی شد. از اردیبهشت تاکنون شاخص‌های اصلی بورس افت ۲۲ تا ۲۳ درصدی نسبت به قله سال جاری داشته‌اند و در واقع بخش عمده‌ای از شوک‌های احتمالی پیشاپیش در قیمت‌ها منعکس شده است.
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: اجرای کامل تحریم‌ها بی‌تردید هزینه‌های تأمین مواد اولیه و تجهیزات را برای شرکت‌های داخلی افزایش خواهد داد. همچنین صنایع بزرگی مثل فولاد، پتروشیمی، پالایشگاهی و فلزات که ارتباط مستقیم با تجارت خارجی دارند بیش از دیگران از این موضوع آسیب خواهند دید. از طرف دیگر؛ افزایش هزینه واردات مواد اولیه یا تجهیزات صنعتی می‌تواند حاشیه سود این شرکت‌ها را کاهش دهد و به‌طور مستقیم بر سودآوری آن‌ها اثر منفی بگذارد.
او اظهار داشت: با این حال، افزایش نرخ ارز تا حدی می‌تواند این فشار را جبران کند. همچنین بالا رفتن قیمت دلار باعث می‌شود ارزش دلاری بازار سرمایه کمتر به نظر برسد و در مقایسه با سایر بازارها سطح ارزندگی بورس جذاب‌تر شود.
آقابزرگی با اشاره به وضعیت صنایع صادرات‌محور گفت: صنایعی مثل پالایشی ها، پتروشیمی ها و فولاد بیشترین تأثیر را از تحریم‌ها خواهند پذیرفت، زیرا چرخه ارزی آن‌ها تحت تأثیر مستقیم محدودیت‌های بین‌المللی قرار دارد. از سوی دیگر، دولت نیز به دلیل ناترازی بودجه و نیاز شدید به منابع مالی، نگاه ویژه‌ای به این صنایع دارد و سعی می‌کند بخشی از کسری خود را از محل درآمدهای آن‌ها جبران کند. این موضوع می‌تواند فشار مضاعفی بر این گروه‌ها وارد سازد.
این کارشناس بازار سهام یادآور شد: افزایش هزینه‌های نقل‌وانتقال نیز مزید بر علت خواهد شد. چه در بخش حمل‌ونقل دریایی و چه در بخش‌های هوایی و زمینی، با محدودیت‌های جدید هزینه‌های مضاعفی بر دوش فعالان اقتصادی تحمیل می‌شود؛ این مسئله می‌تواند به‌ویژه شرکت‌های کشتیرانی و فعالان حوزه صادرات و واردات را تحت تأثیر قرار دهد.
این تحلیلگر بازار سرمایه با بررسی روند شاخص‌های بورسی تصریح کرد: شاخص کل بورس از محدوده ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار واحد در ماه‌های ابتدایی سال به محدوده ۲ میلیون و ۵۰۰ تا ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد رسیده است. بنابراین بخش عمده‌ای از اصلاح رخ داده و افت‌های اخیر را باید پیشخور شدن آثار تحریم‌ها دانست. همین موضوع باعث می‌شود فعال شدن مکانیسم ماشه الزاماً به معنای سقوط مجدد بازار نباشد.
آقابزرگی ادامه داد: «برای نمونه در پنجم مهرماه 1404، شاخص کل بیش از ۴۰ هزار واحد معادل ۱.۵ درصد رشد داشت. این نشان می‌دهد بازار همچنان به تحولات ارزی و جریان نقدینگی واکنش مثبت دارد و ظرفیت رشد ملایم را حفظ کرده است.»
این فعال بازار سرمایه بخش مهمی از چالش‌های بورس را ناشی از سیاست‌های مالی و بودجه‌ای دولت دانست و گفت: ناترازی‌های انرژی و مالی دولت از گذشته پابرجاست و باوجود تغییر دولت همچنان ادامه دارد. یکی از ابزارهای اصلی دولت برای جبران کسری بودجه انتشار اوراق بدهی است. برآوردها نشان می‌دهد دولت در سال جاری تا سقف ۸۰۰ همت اوراق منتشر خواهد کرد. این موضوع فشار شدیدی بر نقدینگی بازار سرمایه وارد می‌کند و باعث می‌شود چشم‌انداز کوتاه‌مدت چندان مطلوب نباشد.
او همچنین با اشاره به صنایعی که کم تر از تحریم‌ها آسیب می‌بینند، گفت: برخی صنایع دارویی و غذایی به دلیل تکیه بیشتر بر مواد اولیه داخلی و نبود رقبای خارجی مستقیم، در شرایط تحریم می‌توانند حتی موقعیت بهتری پیدا کنند؛ این صنایع به نوعی یکه‌تاز بازار داخلی هستند و محصولات آن‌ها کمتر تحت فشار محدودیت‌های بین‌المللی قرار می‌گیرد.
آقابزرگی درباره چشم‌انداز کلی بازار بیان کرد: با وجود اصلاحات رخ داده، هنوز سایه ابهام سیاسی و اقتصادی بر سر بازار باقی است. همچنین تصمیمات ایران در قبال مکانیسم ماشه، سیاست‌های داخلی مانند تغییر نرخ بهره یا نحوه انتشار اوراق و همچنین واکنش طرف‌های مقابل در سطح بین‌المللی تعیین‌کننده روند آینده خواهد بود.
او افزود: من اعتقاد دارم بازار سرمایه به کف‌های نسبی خود رسیده است و نباید انتظار ریزش‌های سنگین بیشتر را داشته باشیم. البته رشد سریع و پرشتاب هم متصور نیست. به نظر من شاخص در مسیر رشد ملایم حرکت خواهد کرد و تنها در صورت انتشار اخبار مثبت یا گزارش‌های قوی شرکت‌ها می‌توان شاهد جهش‌های مقطعی بود.
این صاحب نظر بازار سرمایه خاطرنشان کرد: اگرچه تحریم‌ها فشار مضاعفی ایجاد می‌کنند، اما در مقایسه با بازارهایی همچون مسکن، خودرو و سکه، سطح ارزندگی بورس بسیار بالاتر است. سایر بازارها در رکودی عمیق‌تر از بورس به سر می‌برند. به همین دلیل سرمایه‌گذاران می‌توانند همچنان بورس را به عنوان گزینه‌ای جذاب در سبد دارایی خود در نظر بگیرند.
به گفته آقابزرگی، فعال شدن مکانیسم ماشه به‌تنهایی نمی‌تواند بورس را زمین‌گیر کند؛ بلکه ترکیبی از متغیرهای سیاسی، اقتصادی و تصمیمات داخلی مسیر آتی این بازار را تعیین خواهد کرد.
