تحلیلگران معتقدند ریسک‌های سیاسی و متغیرهای برون‌زا همچنان سایه خود را بر بازار گسترده‌اند، اما تجربه روز نخست هفته نشان داد بخشی از این ریسک‌ها در قیمت‌ها منعکس و پیش‌خور شده است. قطعنامه اخیر شورای امنیت و افزایش احتمال بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، در کنار تحرکات بازار غیررسمی ارز، سیگنال‌های متناقضی به اقتصاد ارسال کرد. با این حال، اظهارات رئیس‌جمهور مبنی بر باقی ماندن ایران در NPT یکی از ریسک‌های جدی را کمرنگ ساخت. به باور کارشناسانی چون حسن حسین‌نیا، مهدی ساسانی و برزو حق‌شناس، بازار سرمایه پس از پشت سر گذاشتن افت‌های پیشین، اکنون در موقعیتی قرار دارد که می‌تواند همپای نرخ ارز و سایر بازارها، دست‌کم در کوتاه‌مدت روندی مثبت را تجربه کند. اگرچه ریسک‌های سیستماتیک همچنان قابل انکار نیستند، اما انتظار بر این است که آبان و آذر ماه‌های امیدوارکننده‌ای برای بورس باشند.
امید تازه در بورس
حسن حسین‌نیا، تحلیلگر بازار سرمایه با اشاره به شرایط آغازین معاملات روز شنبه اظهار کرد: «بازار سهام در حالی معاملات هفته را آغاز کرد که در مرحله پیش‌گشایش انتظار برتری سمت عرضه وجود داشت. با این حال، با شروع معاملات ورق برگشت و حجم بالای تقاضا موجب افزایش شاخص کل شد. رشد ۵۳ هزار و ۲۶۹ واحدی شاخص کل، ثبت ارزش معاملات خرد سهام و صندوق‌های سهامی در حدود ۵۱۰۰میلیارد تومان و ورود بیش از ۱۳۸۰میلیارد تومان نقدینگی از سوی اشخاص حقیقی، همگی مؤید تغییر نگاه فعالان بازار است. همچنین، سرانه خرید به فروش حقیقی‌ها نیز نشان از برتری قابل‌توجه خریداران دارد.» وی با تاکید بر اینکه همچون ماه‌های اخیر بازار همچنان تحت تاثیر اخبار سیاسی و ریسک‌های سیستماتیک قرار خواهد داشت، افزود: «رای‌گیری جمعه شب در شورای امنیت و افزایش احتمال بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه کشورمان، همزمان با تحرکاتی در بازار غیررسمی ارز همراه شد که بیانگر انتظارات افزایشی در این بازار است. از سوی دیگر، اظهارات رئیس‌جمهور مبنی بر عدم خروج ایران از NPT موجب کاهش یکی از ریسک‌های اساسی شد. برآیند این تحولات، انتظارات فعالان بازار سرمایه از عوامل جدید موثر بر بازار ارز را به سمت افزایش تقاضا در بورس هدایت کرد؛ عواملی که می‌توانند صورت‌های مالی شرکت‌ها را نیز متحول کنند.» این تحلیلگر بازار سرمایه در ادامه خاطرنشان کرد: «در سال‌های گذشته نیز تجربه نشان داده است که در دوره‌هایی که فاصله بین نرخ دلار رسمی و غیررسمی افزایش یافته، تدابیر وزارت اقتصاد و بانک مرکزی معطوف به کاهش این فاصله بوده است. بنابراین، ورود دلار غیررسمی به کانال قیمتی جدید می‌تواند به‌عنوان یک کاتالیزور در محاسبه و تحلیل صورت‌های مالی شرکت‌ها مورد توجه قرار گیرد. در همین راستا، چنانچه تنش‌های نظامی در منطقه افزایش نیابد، توجه سهامداران به این فاکتور می‌تواند به‌عنوان محرک یک روند تازه در بازار سهام عمل کند.»
بخشی از هیجانات منفی پیش‌خور شده
مهدی ساسانی، تحلیلگر بازار سرمایه با اشاره به تحولات اخیر در خصوص مکانیسم ماشه اظهار کرد: «پس از کش‌وقوس‌های فراوان درباره فعال شدن یا نشدن مکانیسم ماشه (اسنپ‌بک) در یک ماه گذشته و برگزاری جلسات متعدد میان وزیر امور خارجه کشورمان و سران سه کشور اروپایی، در نهایت نتیجه‌ای حاصل نشد. در آخرین قطعنامه‌ای که روز گذشته در شورای امنیت سازمان ملل بررسی شد نیز تمدید تعلیق اسنپ‌بک به تصویب نرسید و در نتیجه تصمیم بر فعال‌سازی این مکانیسم گرفته شد. بر این اساس، تحریم‌های سازمان ملل که در زمان برجام تعلیق شده بودند، پس از ۱۰ سال از شامگاه یکشنبه مجددا بازخواهند گشت. این تحریم‌ها شش قطعنامه مختلف را شامل می‌شوند که می‌توانند شدت فشارهای اقتصادی علیه کشور را افزایش دهند.» وی در ادامه افزود: «در خصوص بازارهای مالی باید گفت که طی یک ماه گذشته، بخشی از هیجانات ناشی از احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه پیش‌خور شده بود. به همین دلیل، روز گذشته همزمان با قطعی شدن فعال‌سازی این مکانیسم، ابتدا شاهد افزایش هیجانی در قیمت دلار و تتر بودیم، اما این روند با دخالت بازارساز و سیاست‌های بانک مرکزی تا حدی فروکش کرد و نرخ‌ها عقب‌نشینی داشتند.» ساسانی درباره وضعیت بازار سرمایه توضیح داد: «بازار سهام در مقطع کنونی یکی از ارزان‌ترین بازارها به شمار می‌رود. از همین رو، با رفع نگرانی‌ها در خصوص نتیجه قطعنامه، روز گذشته معاملات با تقاضای خوبی آغاز شد و از همان دقایق ابتدایی شاهد شکل‌گیری صف‌های خرید بودیم. این امر نشان می‌دهد که بازار با تقاضا هفته را آغاز کرده است. به نظر می‌رسد در دو تا سه روز ابتدایی هفته شاهد افزایش تقاضا در تابلوی معاملات باشیم و بخشی از اصلاح اخیر بازار در همین روزها جبران شود. با این حال، باید دید در ادامه آیا بازار مسیر صعودی پایدار را در پیش خواهد گرفت یا پس از یک رشد مقطعی، مجددا وارد فاز اصلاحی می‌شود.»
انتظار روزهای مثبت برای بورس
برزو حق‌شناس، تحلیلگر بازار سرمایه با اشاره به شرایط حمایتی بازار طی روزهای اخیر اظهار کرد: «از روز چهارشنبه هفته گذشته شاهد حمایت جدی بازارساز از سهام بودیم. این حمایت سیگنالی روشن به فعالان بازار داد مبنی بر اینکه حتی در صورت بازگشت قطعنامه‌ها، بازار سرمایه مورد پشتیبانی قرار خواهد گرفت.» وی ادامه داد: «روز گذشته نیز بازار با تقاضای قوی آغاز به کار کرد؛ موضوعی که نشان می‌دهد بخش عمده اثرات سیاسی و ریسک‌های ناشی از بازگشت تحریم‌ها پیش‌خور شده است. با وجود اینکه توافقی برای تعویق تحریم‌ها حاصل نشد، بازار سهام رشد مناسبی را تجربه کرد و اکثر نمادها در محدوده مثبت معامله شدند. شاخص کل نیز روند صعودی به خود گرفت که نشانگر تخلیه هیجانات منفی و بازگشت تقاضا به تابلوی معاملات است.» این تحلیلگر بازار سرمایه با بیان اینکه بازار سهام افت خود را پشت سر گذاشته است، گفت: «با توجه به رشد اخیر نرخ ارز و سطح بسیار پایین ارزش دلاری بازار، انتظار ریزش‌های سنگین در بورس وجود ندارد؛ مگر آنکه در حوزه سیاسی یا ریسک‌های سیستماتیک اتفاقات خاصی رخ دهد که در حال حاضر چنین احتمالی بعید به نظر می‌رسد. بنابراین می‌توان گفت اثر بازگشت قطعنامه‌ها در بازار پیش‌خور شده و بازار سرمایه این ظرفیت را دارد که همپای دلار و سایر بازارها، طی یکی دو ماه آینده روند صعودی مناسبی را تجربه کند. در صورت نبود ریسک‌های جدید، می‌توان برای آبان و آذر چشم‌انداز مثبتی برای بورس متصور بود.»
