به گزارش خبرگزاری مهر- هیفاء پردل: شهر قم نه تنها در شکل گیری انقلاب اسلامی نقش مهمی داشت، در طول ۸ سال جنگ تحمیلی به نمادی از مقاومت؛ ایثار در دل آتش و بمباران دشمن بعثی تبدیل شد در شهر قم که زمانی قبل تبپنده انقلاب بود هر خانه و هر کوچه و مسجدی در این شهر مقدس داستانی از شجاعت و همدلی است.
مردم قم با جمع‌آوری کمک‌های مردمی، ارسال مایحتاج برای رزمندگان و ارائه پشتیبانی معنوی و فرهنگی، ستون‌های مقاومت در پشت جبهه‌ها را تقویت کردند، حضور فعال مردم نشان داد دفاع از کشور تنها محدود به خط مقدم نبود و در دل شهر و خانواده‌ها نیز جریان داشت.
در حالی که کشور در شور و نشاط پیروزی انقلاب اسلامی سال ۵۷ به سر می‌برد، ناخودآگاه دشمن بعثی که تمام خطوط قرمز هم جواری و همسایگی را زیر پا گذاشته بود، وارد خرمشهر شد و به ایران اسلامی تجاوز کرد بعد از هجوم سراسری ارتش عراق به سرزمین مقدس اسلامی مردم انقلابی و مسلمان ایران به ویژه مردم با اصالت قم که خود را در خطر دیدند از سراسر کشور به جبهه‌ها هجوم آوردند و از همان روزهای اول سدی عظیم در مقابل ارتش مجهز عراق به وجود آورند.
اما جنگ به جبهه‌های جنوب و غرب کشور محدود نشد، رژیم متجاوز بعثی عراق تمام شهرها را از جمله شهر قم را زیر آماج بمباران خود قرار داد، حماسه مردم در دقاع مقدس نمایش گر قله ظرفیت‌های انسانی مردم این سرزمین خدایی است و اگر ملت در این ۸ سال اعتماد به نفس نمی‌داشت، این قدرت علمی، نظامی و پیشرفت صنعتی را امروز نداشت.
در دوران ۸ ساله بخش عظیمی از درآمد کشور جهت تجهیز جبهه‌ها و رفع نیازهای تدارکاتی هزینه می‌شد و به لحاظ وسعت جنگ از شمالی ترین نقطه مرزهای غربی تا جنوبی ترین نقطه آن به علاوه تمامی پهنه آب‌های خلیج همیشه فارس و طولانی بودن مدت درگیری و محاصره اقتصادی از سوی دیگر نمی‌توانست تمام هزینه‌های جبهه و جنگ را تامین کند.
به همین جهت کمک رسانی نیروهای مردمی درجنگ، بسیار ضروری و حیاتی بود، آن روزها حال و هوای خاصی در مملکت اسلامی ما حاکم بود و در میان این تکاپو، نه تنها مادران تلاش می‌کردند، بلکه دانش آموزان علاوه بر تحصیل علم و حضور در میادین جنگ، در سنگر مدرسه به تهیه و تأمین وسایل مورد نیاز رزمندگان مشغول بودند.
قم پیشتاز در سنگر پشتیبانی جبهه
از نخستین روزهای جنگ تحمیلی، قم نه‌تنها پایگاه انقلاب، که پایگاه پشتیبانی جبهه‌ها شد و ستادهای مردمی در مساجد شکل گرفت، کاروان‌های کمک از محله‌ها راهی جنوب و غرب کشور شدند و خانواده‌ها آنچه داشتند در طبق اخلاص گذاشتند، طبق آمارهای منتشرشده بیش از صدها کاروان کمک‌های مردمی در سال‌های دفاع مقدس از قم اعزام شده است، همچنین بخش بزرگی از شهدای قم از خانواده‌هایی بودند که هم در جبهه جنگیدند و هم در پشت جبهه پشتیبانی کردند.
یکی از قدیمی‌های محلات قم، چهارمردان است که به خیابان انقلاب نیز شهرت دارد و این خیابان و محله، نقش مهمی در انقلاب و ۸ سال دفاع مقدس داشت.
یکی از رزمندگان پیشکسوت دفاع مقدس در گفتگو با مهر گفت: نقش زنان در دوران دفاع مقدس در قم درخشان بود و آنان در مساجد و حسینیه‌ها لباس رزم می‌دوختند، بسته‌های غذایی آماده می‌کردند و حتی برای پرستاری و امداد، داوطلبانه به جبهه اعزام می‌شدند و بسیاری از آنان همزمان، مادر شهید، همسر رزمنده و خواهر امدادگر بودند.
رضا بیطرفان افزود: در همین مسجد چهارمردان که از مساجد مهم در شکل گیری انقلاب است؛ ستادهای مهم برای پشتیبانی از جنگ و رزمندگان شکل گرفت، از همین مسجد شهدا و سرداران مهمی عازم جبهه‌ها شدند و به شهادت رسیدند حتی بمباران هم مانع از حمایت مردم از رزمندگان نشد.
اما سید رضا حسینی پناه که بیش از ۲۰ سال در محله سیدان زندگی می‌کند، حال و هوای آن روزها را این چنین روایت می‌کند: بدرقه رزمندگان در قم صحنه‌ای ماندگار بود، نوجوانان و جوانان با شور انقلابی در میدان‌های شهر گرد می‌آمدند، مردم اشک می‌ریختند و با صلوات بدرقه‌شان می‌کردند و کامیون‌های حامل کمک‌های مردمی، همپای اتوبوس‌های اعزام رزمندگان، به سوی خطوط مقدم حرکت می‌کرد.
بازار قم نقش مهمی در حمایت و پشتیبانی از رزمندگان و جبهه‌ها داشت
اما طبق اسناد و شواهد بسیاری از قدیمی‌های قمی، بازار قم نقش مهمی در حمایت و پشتیبانی از رزمندگان و جبهه‌ها داشت و بازاریان شهر مقدس قم در ۸ سال جنگ تحمیلی نقش تأثیر گذاری داشتند و حمایت مالی و اقتصادی بازاریان قم با جمع‌آوری کمک‌های مالی، طلا، وجوه نقدی و اجناس مورد نیاز، یکی از بزرگ‌ترین پشتوانه‌های اقتصادی جبهه‌ها بودند و بسیاری از کاروان‌های کمک مردمی به جبهه‌ها به همت و مدیریت بازاریان تهیه و ارسال می‌شد.
یکی از بازاریان قدیمی قم در این باره در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان خاطراتی از آن زمان عنوان می‌کند: بسیاری از اقلام مورد نیاز رزمندگان مانند لباس، مواد غذایی، دارو، تجهیزات ساده و حتی وسایل حمل و نقل، توسط بازاریان قم تهیه و به مناطق جنگی ارسال می‌شد و برخی از بازاریان قم نه تنها به پشتیبانی مالی اکتفا نکردند، بلکه خود و یا اعضای خانواده‌شان به صورت مستقیم در جبهه‌ها حضور یافتند و شهدای بازاریان قم گواه این مشارکت فعال هستند.
سید امیر علی برقعی می‌افزاید: بازار قم همواره محل برگزاری مراسم دعا، جمع‌آوری کمک، اعزام کاروان‌ها و آموزش نیروها بود و روحیه‌بخشی، تشویق سایر اقشار جامعه به مشارکت و حمایت از خانواده رزمندگان توسط بازاریان نقش مهمی در تقویت جبهه‌ها داشت و بازاریان قم به دلیل ارتباط نزدیک با علما و حوزه علمیه، حلقه‌ی ارتباطی میان دین و جهاد محسوب می‌شدند و پیام‌های حمایتی علما از طریق آنان به مردم و جبهه‌ها منتقل می‌شد.
این بازاری قمی در ادامه با اشاره به نقش هم بستگی‌ها و ایثار مردم و بازاریان قم در ۸ سال دفاع مقدس می‌گوید: در مجموع بازاریان قم یکی از ارکان اصلی پشتیبانی مردمی در دفاع مقدس بودند و حضور آنها در همه ابعاد جنگ، نقشی غیرقابل انکار در پیروزی و مقاومت کشور داشت در روزهای بمباران، خانه‌ها و اماکن عمومی به پناهگاه و مراکز امدادرسانی تبدیل شد.
چهارمردان قم سنگر مقاومت وایستگاه پشتیبانی جبهه‌ها بود
خیابان چهارمردان که اکنون به خیابان انقلاب معروف است، فقط یک مسیر شهری نبود، سنگر مقاومت وایستگاه پشتیبانی جبهه‌ها بود و هر روز در دل این خیابان شور هبستگی مردمی شکل می‌گرفت، از ازعرام به جبهه‌ها تا ارسال کمک‌های مردمی و بدرقه شهدایی که از همین کوچه‌ها تا بهشت عروج کردند.
یکی از مغازه داران در کوچه ۲۴ چهارمردان می‌گوید: چهارمردان با مساجد پرشور، آن روزها قلب تپنده پشتیبانی جنگ بود و زنان این منطقه در خانه‌ها و پایگاه‌های مردمی به دوخت لباس رزمندگان مشغول بودند و مردان هم در صف اعزام؛ کودکان با جمع آوری کمک‌های مردمی سهمی در بزرگ‌ترین حماسه‌ها داشتند و تشییع شهدا در این خیابان یک آیینی با نماد ایثار و مقاومت بود.
سید جواد محمدالحسینی قمی، پژوهشگر قمی در گفتگو با مهر با یادآوری حادثه حمله هوایی روز ۲۴ دی ۱۳۶۵ به قم اظهار کر: در آن روز، سه‌راه سجادیه در منطقه چهارمردان بمباران شد و ۱۸ نفر از بانوانی که در مراسم روضه حضرت زهرا (س) حضور داشتند به شهادت رسیدند و تنها یک هفته بعد، در اول بهمن همان سال، سه‌راه بازار قم هدف بمباران سنگینی قرار گرفت که در نتیجه آن بیش از صد نفر شهید و مجروح شدند و در میان قربانیان، اعضای یک گروه سرود دانش‌آموزی نیز حضور داشتند.
این مستندساز اضافه کرد: رهبر معظم انقلاب در دیدار با اعضای کنگره شهدای قم، به‌ویژه بر ضرورت توجه به شهدای اتوبوس گروه سرود و بانوان شهید روضه حضرت زهرا (س) تأکید ویژه‌ای داشتند و یادآوری این حوادث را بخشی از وظیفه امروز ما دانستند.
وی ادامه داد: دهه ۶۰ دهه‌ای مملو از آتش و خون بود، اما زندگی در همان شرایط ادامه داشت و مردم در حالی که مرگ را در همسایگی خود می‌دیدند، از کسب‌وکار و فعالیت روزمره دست نمی‌کشیدند و در شب‌های عید به جای آتش‌بازی، صدای رگبار پدافند هوایی در آسمان طنین‌انداز می‌شد و انفجار گلوله‌ها تن انسان را می‌لرزاند.
این پژوهشگر با توصیف شرایط آن سال‌ها گفت: در آن دوران اگر جسم نورانی در آسمان دیده می‌شد، همه می‌دانستند که بمب‌افکن دشمن است و خانه‌ای را ویران خواهد کرد و خانواده‌ها حتی در حیاط منازل خود پناهگاه می‌ساختند و تا زمان اعلام وضعیت سفید، در تاریکی پناهگاه به رادیو گوش می‌دادند.
این مستندساز اضافه کرد: اگرچه امروز باورها نسبت به گذشته کمرنگ‌تر شده، اما همچنان آینده ایران اسلامی روشن است و مردم با وجود همه مشکلات به این حقیقت ایمان دارند.
این پژوهشگر در ادامه بیان کرد: طعم تلخ جنگ با تصویر آن در فیلم و رسانه‌ها قابل مقایسه نیست و هیچ کس نمی‌تواند معنای واقعی جنگ را جز فردی که زخم گلوله و ترکش را با تن خود لمس کرده، بیان کند.
