به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، با آغاز فصل پاییز، شهرهای ایران دوباره در معرض نفس‌های آلوده قرار گرفته‌اند؛ فصلی که هر ساله کیفیت زندگی شهروندان را به خطر می‌اندازد و تبدیل به تهدیدی جدی برای سلامت عمومی می‌شود. گزارش‌ها و آمارهای رسمی نشان می‌دهند که آلودگی هوا تنها عامل کاهش کیفیت زندگی نیست، بلکه عامل مستقیم مرگ هزاران نفر، به ویژه کودکان زیر پنج سال، محسوب می‌شود.

به مناسبت چهارم مهرماه، «روز جهانی بهداشت محیط»، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، محمدرضا ظفرقندی، در پیامی با اشاره به این خطر، آلودگی هوا را «مرگ خاموش کودکان» توصیف کرد و با استناد به مطالعات جهانی گفت که این پدیده هر سال باعث مرگ بیش از ۷۰۰ هزار کودک زیر پنج سال در جهان می‌شود. در سال ۲۰۲۴، بیش از ۱۵ درصد از کل مرگ و میر کودکان زیر پنج سال مستقیماً به آلودگی هوا نسبت داده شد.

وضعیت ایران نیز از این نظر هشداردهنده است؛ آمارها نشان می‌دهند که از هر ۱۰۰ هزار کودک زیر پنج سال، حدود هشت مورد مرگ ناشی از عفونت‌های دستگاه تنفسی تحتانی مرتبط با آلودگی هوا است. شواهد علمی به روشنی نشان می‌دهند که آلودگی هوا مهم‌ترین خطر محیطی برای سلامت انسان است و باعث بروز بیماری‌های قلبی و عروقی، تنفسی، انواع سرطان‌ها و حتی مرگ می‌شود. این بحران نه تنها سلامت مردم، بلکه اقتصاد و رفاه اجتماعی کشور را نیز تحت تأثیر قرار داده و هزینه‌های سنگینی بر جامعه تحمیل می‌کند.

ظفرقندی در پیام خود، راهکارهایی برای مقابله با بحران ارائه داد؛ از جمله اتخاذ سیاست‌ها و برنامه‌های پیشگیرانه برای کاهش آلاینده‌ها، ترویج و حمایت از انرژی‌های پاک، ارتقای آگاهی عمومی، مطالبه‌گری مردمی و افزایش تلاش متولیان سلامت. اما این پرسش باقی می‌ماند: پس از سال‌ها هشدارهای مداوم، آیا اعلام این پیام‌ها واقعاً معنای برخورد عملی دارد یا صرفاً تکرار هشدارهای پیشین است؟

واقعیت این است که هشدار دادن بدون همراهی با اقدامات ملموس و مؤثر، برای مردم به معنای بی‌تفاوتی مسئولان است؛ کودکان هنوز قربانی «مرگ خاموش» می‌شوند، آمارها همچنان نگران‌کننده‌اند و اقدامات پیشگیرانه جدی، چه در سیاست‌گذاری و چه در مدیریت شهری، به کندی پیش می‌روند. اگر قرار است شعار «هوای پاک، مردم سالم» تنها بر روی کاغذ باقی بماند، مرگ سالانه هزاران کودک و بیماری گسترده بزرگسالان همچنان ادامه خواهد داشت.

برای اینکه هشدارها معنای واقعی پیدا کنند، نیاز به حرکت فوری، شفاف و مسئولانه است؛ حرکت‌هایی که از ارتقای قوانین محیط زیستی و کاهش آلاینده‌ها گرفته تا ایجاد زیرساخت‌های انرژی پاک و حمایت از مطالبه‌گری مردمی را شامل شود. پاییز امسال، بیش از همیشه، زمان آزمون اراده متولیان سلامت و محیط زیست است؛ آیا آن‌ها آماده‌اند که هشدارها را به اقدام تبدیل کنند، یا جامعه همچنان قربانی غفلت و سکوت نهادهای مسئول خواهد شد؟