ترامپ در پلتفرم تروث سوشال خود، ضمن اعلام دعوت از رهبر ترکیه ، تأیید کرد که موضوع اف-۳۵ در مذاکرات مطرح خواهد شد. او اظهار داشت: «ما در حال کار بر روی چندین توافق تجاری و نظامی با رئیس‌جمهور [ اردوغان ]هستیم، از جمله خرید گسترده هواپیما‌های بوئینگ، یک قرارداد بزرگ برای اف-۱۶، و ادامه مذاکرات درباره اف-۳۵ که انتظار داریم به نتیجه مثبتی برسد.» او افزود: «من و رئیس‌جمهور اردوغان همیشه رابطه بسیار خوبی داشته‌ایم.»
در تلاش برای جلب رضایت رئیس‌جمهور آمریکا که به معاملات علاقه‌مند است، ترکیه قصد دارد قراردادی برای خرید ۲۵۰ هواپیمای تجاری برای شرکت هواپیمایی ملی خود، ترکیش ایرلاینز، با شرکت بوئینگ نهایی کند. علاوه بر ۴۰ فروند اف-۳۵، ترکیه همچنین خواستار ۴۰ فروند جنگنده اف-۱۶ وایپر و مهمات و بمب‌هایی به ارزش میلیارد‌ها دلار است. اما ناظران هشدار می‌دهند که با وجود هیاهوی زیاد پیرامون دیدار مورد انتظار اردوغان، بازگشت به برنامه اف-۳۵ به دلیل مقاومت طولانی‌مدت و دوحزبی در کنگره آمریکا چندان قطعی نیست.
ترکیه در ژوئیه ۲۰۱۹ به دلیل خرید سامانه دفاع هوایی اس-۴۰۰ از روسیه، که به‌عنوان تهدیدی برای امنیت ناتو تلقی شد، از برنامه اف-۳۵ کنار گذاشته شد. این اقدام ضربه بزرگی به ترکیه وارد کرد، به‌ویژه از آنجایی که دشمن تاریخی‌اش، یونان، سال گذشته قراردادی برای خرید حداقل ۲۰ فروند جت اف-۳۵آ لایتنینگ ۲ امضا کرد که تحویل اولیه آن از سال ۲۰۲۸ آغاز خواهد شد و می‌تواند برتری هوایی یونان در دریای اژه را تضمین کند.
برای توجیه فروش اف-۳۵ به ترکیه، رئیس‌جمهور آمریکا باید نشان دهد که ترکیه از سامانه اس-۴۰۰ دست کشیده است، همان‌طور که قانون تحریم‌ها ایجاب می‌کند. غیرفعال کردن این سامانه دفاع هوایی توسط ترکیه کافی نبوده است. مذاکرات بین ترکیه و ایالات متحده درباره اف-۳۵ از زمان روی کار آمدن دولت بایدن در سال ۲۰۲۱ ادامه داشته است. سال گذشته، دو طرف به توافق اولیه‌ای برای خرید اف-۱۶ توسط ترکیه رسیدند.
آلن ماکوفسکی، پژوهشگر ارشد مرکز پیشرفت آمریکا، به المانیتور گفت که برای اف-۳۵، «ترکیه باید در مورد اس-۴۰۰ امتیازی بدهد.» پیشنهاد‌هایی مانند فعال کردن اس-۴۰۰ بدون ادغام آن در سیستم ناتو یا کنترل مشترک استفاده از این سامانه توسط ناتو و ترکیه یا ترکیه و آمریکا مطرح شده، اما این ایده‌ها نیز رد شده‌اند. ماکوفسکی افزود: «هر فرمولی که ترکیه ارائه دهد، این سؤال باقی می‌ماند که ترامپ تا چه حد حاضر است قوانین را نادیده بگیرد و آیا می‌تواند تعداد کافی از جمهوری‌خواهان را با خود همراه کند. او به چیزی نیاز دارد تا بتواند استدلال قابل قبولی ارائه دهد.»
هاوارد آیزنشتات، استاد تاریخ در دانشگاه سنت لارنس، معتقد است که این دیدار صرفاً یک فرصت تبلیغاتی نیست، همان‌طور که منتقدان اردوغان ادعا کرده‌اند. او گفت: «ترامپ مشتاق است تا یک سری موفقیت‌های مداوم به نمایش بگذارد و فروش تسلیحاتی بزرگ قطعاً در این تعریف می‌گنجد.» از سوی دیگر، ترکیه «نیاز به بهبود ناوگان قدیمی اف-۱۶ خود دارد و به شدت خواستار بازگشت به برنامه اف-۳۵ است.» آیزنشتات به المانیتور گفت: «فکر می‌کنم اردوغان احتمالاً به هر دو هدف خود دست خواهد یافت و انتظار ندارم مقاومت کنگره برای جلوگیری از این معاملات کافی باشد.»
با این حال، قانون‌گذارانی که از لابی یونان حمایت می‌کنند، در هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه، زنگ خطر را به صدا درآورده‌اند. رهبری دوحزبی گروه نمایندگان حامی مسائل یونان در کنگره روز دوشنبه به دولت هشدار داد که فروش اف-۳۵ به ترکیه بدون تغییر معنادار در رفتار این کشور «سابقه خطرناکی ایجاد می‌کند و اعتبار سیاست خارجی آمریکا را تضعیف خواهد کرد.»
در صورتی که ترامپ برای فروش این جنگنده‌ها فشار بیاورد، کنگره می‌تواند قطعنامه‌ای برای مخالفت تصویب کند. در مورد ترکیه، به دلیل عضویت در ناتو، این قطعنامه باید ظرف ۱۵ روز ارائه شود و به رئیس‌جمهور ارسال گردد، که او می‌تواند آن را وتو کند. اگر ترامپ بتواند حمایت کافی برای جلوگیری از لغو وتوی خود (یعنی دو سوم اعضای یکی از دو مجلس) به دست آورد، فروش در تئوری تأیید خواهد شد. ماکوفسکی خاطرنشان کرد: «دولت‌ها به‌طور سنتی به این اعتراضات احترام می‌گذارند، اما دلیلی وجود ندارد که فکر کنیم ترامپ حتماً این کار را خواهد کرد.» او در دوره اول ریاست‌جمهوری خود در سال ۲۰۱۹، با نادیده گرفتن کنگره، تسلیحاتی به ارزش ۱.۹ میلیارد دلار به عربستان سعودی فروخت. با این حال، ماکوفسکی افزود: «ممکن است او تصمیم بگیرد که ارزش ندارد حساسیت‌های کنگره را نادیده بگیرد.»
معامله‌ای بر سر کردها؟
در مورد دومین درخواست بزرگ ترکیه، یعنی قطع ارتباط پنتاگون با نیرو‌های دموکراتیک سوریه (SDF)، با وجود مخالفت‌هایی در کنگره ترامپ ممکن است دست بازتری داشته باشد. خطر برای کردها این است که اگر ترامپ نتواند در مورد اف-۳۵ به ترکیه امتیاز بدهد، ممکن است برای جلب رضایت ترکیه در جبهه سوریه اقدام کند، همان‌طور که در اکتبر ۲۰۱۹ انجام داد. در آن زمان، او دستور خروج نیرو‌های ویژه آمریکا از منطقه تحت کنترل کردها را صادر کرد و به عملیات «چشمه صلح» ترکیه علیه کردها چراغ سبز نشان داد. اما پس از اعتراضات شدید در کنگره، مجبور به عقب‌نشینی از تصمیم خروج نیرو‌ها شد. با این حال، شرایط در منطقه از آن زمان به شدت تغییر کرده است، به‌ویژه پس از سرنگونی بشار اسد توسط شورشیان به رهبری احمد الشرع، از اعضای سابق القاعده!
ماکوفسکی معتقد است: «برای ترامپ، تنها چیزی که او را محدود می‌کند، ترس از بازگشت داعش در دوره اوست.» الشرع، با حمایت گسترده عربستان سعودی، مورد استقبال ترامپ قرار گرفته است. رئیس‌جمهور آمریکا پس از دیدار با الشرع در ریاض در ماه مه، تصمیم به کاهش تحریم‌ها علیه سوریه گرفت که این اقدام به الشرع اعتبار زیادی بخشید. الشرع هم‌اکنون در هشتادمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک حضور دارد و فرصت‌های بیشتری برای درخواست لغو کامل تحریم‌ها و ادغام منطقه تحت کنترل کردها، که یک‌سوم خاک سوریه و بخش عمده منابع انرژی این کشور را در بر می‌گیرد، خواهد داشت.
آیزنشتات گفت که بزرگ‌ترین حامیان کردها در واشنگتن، پنتاگون و اسرائیل هستند. هر دو احتمالاً با خروج نیرو‌ها مخالفت خواهند کرد. پنتاگون به دلیل تهدید ادامه‌دار داعش و اسرائیل به دلیل استفاده از کردها به‌عنوان اهرمی علیه ترکیه و الشرع، با این اقدام مخالف هستند.
رویارویی ترکیه و اسرائیل
روابط ترکیه و اسرائیل به دلیل جنگ غزه و مداخلات نظامی ادامه‌دار اسرائیل در سوریه، که بخشی از آن برای محدود کردن نفوذ ترکیه است، در پایین‌ترین سطح خود قرار دارد. ترکیه نیز در مقابل، با تقویت روابط دفاعی با دولت الشرع، به دنبال مقابله با اسرائیل است.های اِیتان کوهن یاناروکاک، پژوهشگر دانشگاه تل‌آویو که تحولات ترکیه را دنبال می‌کند، گفت: «در مسئله غزه، ترکیه نه‌تنها موضع همیشگی خود در حمایت از فلسطین را حفظ کرده، بلکه موضعی طرفدار حماس اتخاذ کرده و اقداماتی انجام داده که مشروعیت اسرائیل را تضعیف می‌کند.» او به المانیتور گفت که ترامپ می‌تواند به کاهش تنش‌ها کمک کند: «هیچ‌کس بهتر و تأثیرگذارتر از دونالد ترامپ برای حل این اختلافات وجود ندارد.»
تام باراک، سرمایه‌دار میلیاردر و دوست نزدیک ترامپ که اکنون به‌عنوان فرستاده ویژه آمریکا در سوریه و سفیر آمریکا در ترکیه فعالیت می‌کند، همراه با استیو ویتکوف، فرستاده خاورمیانه‌ای ترامپ، در حال میانجی‌گری بین الشرع و اسرائیل برای دستیابی به یک توافق امنیتی برای پایان دادن به خصومت‌ها هستند.
یاناروکاک اظهار داشت که با سقوط اسد، «ترکیه به تأثیرگذارترین قدرت خارجی در سوریه تبدیل شده است.» بنابراین، هر توافق امنیتی بین اسرائیل و سوریه نیازمند تأیید ترکیه است که به «تعیین حوزه‌های نفوذ بین اسرائیل و ترکیه در خاک سوریه» منجر خواهد شد. با این حال، او نسبت به تمایل ترکیه به اخراج نیرو‌های حماس از خاک خود ابراز بدبینی کرد. حماس، از سوی آمریکا و اسرائیل به‌عنوان یک سازمان تروریستی شناخته می‌شود. اردوغان روز دوشنبه به برت بایر، مجری فاکس نیوز، گفت که ترکیه حماس را گروهی تروریستی نمی‌داند، بلکه آن را «گروه مقاومت» می‌خواند.
آیزنشتات خاطرنشان کرد که اگرچه اردوغان دلایل خوبی برای خوش‌بینی نسبت به نتیجه دیدار خود با رئیس‌جمهور آمریکا دارد، «ترامپ شخصیتی غیرقابل پیش‌بینی است و هر دیدار با او برای یک رهبر خارجی می‌تواند به فاجعه منجر شود.»
