پس از جنگ تحمیلی ۱۲روزه یک بار دیگر بحث بازگشت هنرمندان ایرانی مقیم خارج از کشور در نشستهای رسمی و غیر رسمی مطرح شد و واکنشهای فراوانی را به وجود آورد. اگرچه سران قوا و مدیران ارشد دولت چهاردهم بر ضرورت گشایش مسیر بازگشت چهرهها تاکید کردهاند اما همه چیز فعلا در حد اظهارنظر باقی مانده است.
مروری بر گذشته نشان میدهد تقریبا در هر دورهای بهویژه در بزنگاههای مهم سیاسی موضوع بازگشت چهرههای هنری ساکن در خارج کشور پررنگ میشود و حتی در مواردی هم برخی هنرمندان خودشان ابراز تمایل به بازگشت میکنند. با این حال اما تاکنون سازوکار مشخصی برای این موضوع وجود نداشته تا حرف و حدیثها به واقعیت تبدیل شود. با این حال برخی مقامات دولت چهاردهم تاکید کردهاند که مساله بازگشت هنرمندان باید بهعنوان یک دستورکار جدی دنبال شود.چند روز پیش هم محمدرضا عارف معاون اول رئیسجمهور به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تکلیف کرد زمینه بازگشت ایرانیان به ویژه هنرمندان ایرانی به کشور را فراهم کند.
عارف گفت با توجه به راهبرد دولت از هنرمندان خارج از کشور دعوت میکنیم به کشور برگردند و باید زمینههای ورود کسانی که علاقهمند به بازگشت هستند فراهم و مسائل و مشکلات آنان حل شود. در همین رابطه وزیر فرهنگ نیز درباره وضعیت هنرمندانی که پس از جنگ تحمیلی ۱۲روزه مواضعی همسو با کشورشان گرفتند، توضیح داد که نگاه کلان حاکمیت بهروشنی بر فرصتسازی برای وطندوستان چه در داخل و چه در خارج استوار است.
به گفته او، اگرچه بدنه میانی نظام فرهنگی گاهی همچنان درگیر حساسیتها و پروندههای گذشته و حتی به تعبیر او ماندن در دعواهای حیدری - نعمتی است، اما در سطوح بالای تصمیمگیری رویکردی تازه برای کنار گذاشتن کینههای قدیمی و بازتعریف آرایش ملی وجود دارد. صالحی همچین تاکید کرد: «پس از جنگ درخواستهایی برای بازگشت مطرح شده که بررسی کردیم و برای برخی موارد حتی خودمان صحبت کردیم ببینیم زمینه چگونه است.»
اگرچه در سطح کلان حاکمیت در این زمینه اجماع وجود دارد و همگرایی فرهنگی و فراهم کردن شرایط بازگشت هنرمندان شکل گرفته است ولی بر اساس گفته وزیر ارشاد در سطوح میانی مقاومتهایی وجود دارد. سید عباس صالحی گفته بعد از جنگ تحمیلی ۱۲روزه، نگاه ما این است که برای کسانی که وطندوست هستند فرصت ارتباط و تعامل برایشان ایجاد شود؛ چه هنرمندان داخل کشور و چه خارجنشینان. هرچند هنوز عدهای به دنبال دعواهای قدیمی هستند و حاضر نیستند پروندههای گذشته را صفر کنند.
وزیر فرهنگ ادامه داد: ادبیات رهبر انقلاب و روسای قوا و سهگانه را میبینید، اما گاهی افراد میانی و بدنه تلاش میکنند مانعتراشی کنند. او گفته است درخواستهایی برای بازگشت به ایران وجود داشته و مقدماتی شروع و کارهایی انجام شده تا برخی هنرمندان خارج از ایران در صورت تمایل فردی به کشور بیایند.
اشاره صالحی به موافقت سران قوا قابل تامل است.البته پیشتر و در خرداد ماه سال ۱۳۹۷ غلامحسین محسنی اژهای که آن زمان در سمت سخنگوی قوه قضائیه مشغول به کار بود گفته بود هر کسی که ایرانی است، بازیگر و هنرمند فرقی نمیکند، میتواند به داخل کشور بیاید و هیچ ایرانی منعی برای ورود به کشور ندارد و هر کسی که باشد ولی اگر احیانا مرتکب جرمی شده و جرمش قابل گذشت نباشد و شاکی خصوصی داشته باشد، باید پاسخگو هم باشد ولی هیچکس منع الورود نیست. او حالا رئیس قوه قضاییه است و نظرش همان چیزی است که پیشتر ابراز کرده است. در این میان نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز با تصویب کلیات لایحه حمایت از ایرانیان خارج از کشور نشانههایی مبنی بر جدی بودن بحث را ثبت کردهاند ولی پرسش اساسی همچنان پابرجاست؛ چگونه میتوان از تکرار جلوگیری و وعدهها را عملیاتی کرد؟
تاکید بر بازگشت هنرمندان، اگر این بار هم در حد حرف و حدیث باقی بماند، به مرور از اثرگذاری خود میکاهد.به نظر میرسد فضای اجتماعی بعد از جنگ و طرح دوباره این موضوع از سوی مقامات مسیر را به سمتی پیش میبرد تا احتمالا شرایط بازگشت برخی هنرمندان خارج نشین به کشور فراهم شود و اگر این اتفاق نیفتد افکار عمومی بیش از پیش خدشهدار خواهد شد.
خبرآنلاین اخیرا یک نظرسنجی برگزار کرده و نظراتی که منتشر کرده بسیار قابل تامل است. نظرات مخاطبان نشان میدهد موضوع بازگشت هنرمندان خارجنشین بیش از آن که یک تصمیم فرهنگی باشد، به مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی گره خورده است.
کاهش اعتماد عمومی به وعدههای مسوولان و تجربههای تلخ گذشته، باعث شده بسیاری از مردم این دعوتها را بیشتر شعاری بدانند. در عین حال، برخی نیز همچنان بر لزوم وفاق ملی و حضور دوباره هنرمندان در کشور تاکید دارند.
به گزارش خبرآنلاین از جمله پرپاسخترین کامنتهای کاربران، کامنت کاربری بود که نوشت: «به این دعوت ها نمیشود اعتماد کرد.» و یکی از مخاطبان در پاسخ به این کاربر نوشت: «ملت به هنرمندان اعتماد دارند. شهرام و مارتیک دو هنرمند هستند و آمدنشان به وطن بسیار هم زیباست. چرا نباید کنسرت بگذارند؟ در حالیکه بسیاری از خوانندههای سطحی با صدا و اخلاق ضعیف، ماهی یک کنسرت برگزار و جوانان را سرکیسه میکنند. شهرام و مارتیک هم هنرمندترند، هم باحیاتر و هم دوستداشتنیتر.»
مخاطب دیگری در واکنش به نظر قبلی نوشت: «منظور این بنده خدا این است که به عارف نمیشود اعتماد کرد. به مارتیک و بقیه میگویند بیایند ولی وقتی آمدن با آنها درست رفتار نمی کنند.»کاربری دیگر جواب داد: «بهتر است مسوولان به هنرمندان داخل کشور بیشتر توجه کنند تا به هنرمندان خارجنشین. با افرادی چون عباس قادری و فریدون فروغی چه کردند که حالا انتظار دارند با خارجنشینها برخورد دیگری شود؟»کاربری نیز با اشاره به اتفاقات رخ داده برای حبیب نوشت: «اگر به ایران بیایند سرنوشتی مشابه مرحوم حبیب در انتظارشان است؛ خانهنشینی، افسردگی و محدودیت.»