میلاد زمانی، کارشناس بازار سرمایه به ارزیابی وضعیت بازار پرداخت و گفت: پس از افت قابل‌توجه شاخص تا محدوده دو‌میلیون و 400 هزار واحد و اندکی پایین‌تر از آن، شاهد یک رشد نسبتا پرقدرت تا دو‌میلیون و 677 هزار واحد بودیم که به معنای رشدی در حدود ۱۲ درصد محسوب می‌شود. با این حال در چند روز گذشته بخشی از این رشد پس گرفته شد و چیزی نزدیک به ۷ درصد کاهش در شاخص رخ داد. با توجه به سطوح فعلی بازار و قیمت سهام که به نقاط نسبتا جذابی رسیده، به نظر می‌رسد از اینجا به بعد شاهد نوسانات محدود و مقطعی بین سقف و کف مذکور باشیم تا زمانی که تکلیف موضوع مکانیسم ماشه و تاثیرات آن بر بازار به صورت شفاف، مشخص و در قیمت‌ها منعکس شود.
اتفاق مهمی که این روزها محور تحلیل فعالان بازار شده، اجرای مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران است. این موضوع تقریبا قطعی شده و طبیعتا اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت متفاوتی بر بازار خواهد داشت. در کوتاه‌مدت احتمالا بازارساز و نهادهای سیاستگذار با استفاده از بسته‌های حمایتی و ابزارهای در اختیار خود تلاش خواهند کرد آثار منفی را تا حدی خنثی کنند. اما در میان‌مدت و بلندمدت دو چالش جدی پیش روی بازار سرمایه قرار خواهد گرفت؛ اول، کاهش صادرات و افزایش هزینه‌های شرکت‌های صادرات‌محور نظیر پالایشی‌ها، پتروشیمی‌ها و فولادی‌هاست. این شرکت‌ها با محدودیت‌های فروش و مشکلات بازگشت ارز مواجه خواهند شد و حاشیه سودشان تحت فشار قرار می‌گیرد. دوم، رشد نرخ ارز در بازار آزاد است که به حوالی 105 هزار تومان رسیده است، درحالی‌که نرخ دلار توافقی یا همان نرخی که شرکت‌ها مجبورند ارز خود را بر اساس آن تسعیر کنند همچنان پایین باقی مانده است. اگر در میان‌مدت و بلندمدت این شکاف بین نرخ آزاد و نرخ توافقی ادامه پیدا کند، شرکت‌های صادرات‌محور زیان قابل‌توجهی متحمل خواهند شد، چرا که اختلاف شدید بین نرخ فروش آنها و نرخ بازار آزاد باعث کاهش جدی سودآوری‌شان می‌شود و ادامه فعالیت برای آنها دشوار خواهد شد.
بررسی جریان نقدینگی به کلاس‌های دارایی نشان می‌دهد که ورود پول به صندوق‌های طلا شدت گرفته و روزانه مقادیر قابل‌توجهی نقدینگی به سمت این صندوق‌ها می‌رود. این مساله می‌تواند سیگنالی منفی برای بازار سهام تلقی شود. تا زمانی که ارزش معاملات بازار سهام از محدوده‌های پایین فعلی، زیر پنج همت، خارج نشود و شاهد ورود پول هوشمند به بازار نباشیم، نمی‌توان انتظار رشد پرقدرت شاخص را داشت. وی در پایان گفت: بازار فعلا در حالت انتظار و تردید قرار دارد. با توجه به فضای پرریسک سیاسی و ریسک‌های ژئوپلیتیک ناشی از اجرای مکانیسم ماشه، اقبال گسترده‌ای به سمت بورس دیده نمی‌شود و احتمالا بازار در یک روند خنثی و نوسانی باقی خواهد ماند تا زمانی که تکلیف این مسائل مشخص شود.
محمد موذن، کارشناس بازار سرمایه به ارزیابی بازار سهام پرداخت و گفت: بازار سهام امروز در فضایی کاملا منفی آغاز به کار کرد. حدود ۸۹ درصد نمادها در شروع معاملات منفی بودند و ارزش سفارش‌های فروش در لحظه آغاز بازار به حدود ۵ همت رسید، درحالی‌که در مقابل تنها حدود ۵۴۰میلیارد تومان سفارش خرید وجود داشت؛ رقمی که عملا بسیار ناچیز است و نشان می‌دهد که خریداران تمایلی به ورود در این شرایط ندارند. این وضعیت بیانگر آن است که بازار پس از اعلام رسمی و عملیاتی شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های بین‌المللی که تا پنجم یا ششم مهرماه به مرحله اجرایی خواهد رسید،
همچنان در شرایط ترس و بی‌اعتمادی قرار دارد و این موضوع را می‌توان در جریان خروج پول نیز مشاهده کرد. روز گذشته حدود هزار‌میلیارد تومان خروج پول از صندوق‌های درآمد ثابت ثبت شد. همچنین خروج پول حقیقی از سهام به حدود 870میلیارد تومان رسید. نکته حائز اهمیت این است که این پول نه‌تنها وارد صندوق‌های درآمد ثابت نشده، بلکه حتی از این صندوق‌ها نیز خارج شده است. این امر نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران ترجیح داده‌اند نقد شوند و از کل بازار خارج شوند که نشانه‌ای واضح از غلبه ترس و بی‌اعتمادی بر فضای سرمایه‌گذاری است.
ریشه این اتفاقات را نمی‌توان صرفا در اعداد و ارقام جست‌وجو کرد؛ عوامل سیاسی، اقتصادی و حتی روانی پشت این تحولات هستند. احتمال می‌رود طی یکی، دو روز آینده فشار فروش تا حدی کاهش یابد و بازار وارد یک محدوده رنج شود. محدوده دو‌میلیون و 400هزار واحد برای شاخص کل به‌عنوان حمایت مهمی عمل می‌کند. در صورت از دست رفتن این سطح، حمایت بعدی می‌تواند حوالی دو‌میلیون و 200هزار واحد باشد. با این حال چشم‌انداز کلی بازار همچنان منفی است. ترس و نگرانی‌ها نسبت به آینده اقتصادی و سیاسی کشور به قوت خود باقی است. مذاکرات در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، برنامه مشخصی از سوی دولت و وزارت اقتصاد برای مدیریت شرایط دیده نمی‌شود و فضای مه‌آلود اقتصاد بر بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران افزوده است. تشدید تحریم‌ها نیز می‌تواند هزینه‌های صادرات را افزایش دهد و اعتماد به فضای کسب‌وکار را کاهش دهد. در کوتاه‌مدت نیز نوسانات نرخ ارز و طلا به‌عنوان رقبای اصلی بازار سرمایه می‌توانند فشار بیشتری به بورس وارد کنند. معمولا در شرایط افزایش ریسک و نااطمینانی، سرمایه‌ها به سمت دارایی‌های امن‌تر از جمله طلا حرکت می‌کنند. این موضوع ممکن است به خروج بیشتر نقدینگی از بازار سهام منجر شود.
نکته دیگر این است که اگرچه افزایش نرخ دلار می‌تواند در نگاه اول برای صنایع صادرات‌محور مثبت باشد، اما باید توجه داشت که این شرکت‌ها عمدتا مجبورند ارز حاصل از صادرات خود را با نرخ توافقی که حدود ۷۰ هزار تومان است، به فروش برسانند، درحالی‌که نرخ آزاد دلار از ۱۰۵ هزار تومان نیز عبور کرده است. این اختلاف قابل‌توجه عملا سودآوری شرکت‌ها را کاهش می‌دهد و در کنار سخت‌تر شدن صادرات و افزایش هزینه‌های تولید، فشار مضاعفی بر این صنایع وارد خواهد کرد.
افزایش نرخ ارز همچنین احتمال تشدید تورم را بالا می‌برد و می‌تواند اقتصاد را به سمت رکودی سنگین‌تر سوق دهد. بر همین اساس انتظار می‌رود تا یک ماه آینده شرایط بازار همچنان منفی باقی بماند و تنها در صورت کاهش تنش‌ها و بازگشت آرامش نسبی می‌توان انتظار بهبود را داشت. با این حال، تجربه نشان داده که معمولا بازار سرمایه در نیمه دوم سال عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهد. در صورتی که تنش‌های سیاسی فروکش کند و حمایت‌های عملی از بازار شکل بگیرد، می‌توان امیدوار بود که از آبان‌ماه شاهد بازگشت روند مثبت و بهبود شرایط بازار باشیم.
