به گزارش همشهری آنلاین، نکته حائز اهمیت مرمت بازار تاریخی اراک با بیش از ۲ قرن قدمت، این است که علاوه بر اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مرکزی و شهرداری اراک، کسبه بازار و اداره اوقاف هم در این پروژه همکاری می‌کنند.
رفع خطر از بازار
تفاهم‌نامه مرمت بازار تاریخی اراک سال ۱۴۰۳ بین اداره میراث فرهنگی، شهرداری، اداره اوقاف و کسبه بازار منعقد و قرار شد کسبه بازار به تناسب اعتبار و توانشان در این مسیر مشارکت کنند. همکاری کسبه بازار تاریخی اراک در مرمت و بازسازی اراک از نگاه بلند صاحبان واقعی این مجموعه حکایت می‌کند.
معاون میراث فرهنگی مرکزی به همشهری می‌گوید: «شهرداری اراک تا کنون ۳۰ میلیارد تومان و اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان ۱۰ میلیارد تومان هزینه کرده‌اند.»
حسین محمودی با بیان اینکه کارشناسان مرمت این روزها در ۱۲ کارگاه مرمت در سرای اصلی بازار، سرای کتابفروش‌ها، سرای اکبریان، سرای کرمانشاهی‌ها، سرای کاشانی، سرای نوذری، سرای آقایی و سرای حاجی‌باشی مشغول کار هستند، می‌افزاید: «مرمت سرای کاشانی و سرای کتابفروش‌ها رو به پایان است و مرمت سرای نو هم تا دو ماه آینده طول می‌کشد. هدف ما این است که مرمت بازار تا پایان فصل پاییز تمام شود.»
اولویت مرمت رفع خطر از بازار است که شامل سبک‌سازی بام، اصلاح ناودان‌ها، اصلاح طاق‌ها، کف‌سازی، بندکشی جداره‌ها، کندن لایه‌های فرسوده بام و عایق کاری سنتی و کف‌سازی سنگی داخل تیمچه‌ها می‌شود.
۹ سرا از ۲۰ سرای بازار تاریخی اراک مالکیت موقوفه دارند و در گام نخست موقوفه‌هایی که وضعیت نامناسبتری از نظر استحکام دارند، مرمت می‌شوند.
رسم مرمت
محمدحسین آبادی به حرفه فرش‌فروشی در بازار اراک مشغول است. او به همشهری می‌گوید: «محل کسب و کار ما در یک مجموعه میراث فرهنگی ثبت ملی شده است و باید حواس‌مان به مرمت آن باشد. از طرفی مرمت بازار تاریخی اراک یعنی رونق بازار و چه بهتر که ما هم سهمی در مرمت بازار داشته باشیم.» حسین‌آبادی ادامه می‌دهد: «تا دوره‌های قبلی که مرمت انجام می‌شد، هزینه‌ها را میراث فرهنگی تقبل می‌کرد و این بار کسبه هم احساس وظیفه کرده‌اند. امیدواریم این رسم به آیندگان هم برسد و این بازار تاریخی نسل به نسل باقی بماند.»
ابوالفضل برجی هم یکی از کسبه سرای نوذری تیمچه بلورفروشان است که بارها پیگیر مرمت ستون‌های ترک برداشته سرای نوذری بوده‌است. او نیز به همشهری می‌گوید: «بازار تاریخی اراک میراث شهرماست و خودمان را برای محافظت از آن مسئول می‌دانیم و متناسب با آنچه بضاعت ماست، برای پیشرفت مرمت بازار همکاری می‌کنیم. بازار که مرمت شود، یعنی ایمن شده و خیال گردشگر هم راحت است.» برجی، درباره مرمت سقف بازار ادامه می‌دهد: «سقف بازار با آن نورگیرهای زیبا یکی از جذابیت‌های بازار اراک است که نیاز به مرمت دارد.»
در مسیر ثبت جهانی
در کنار مرمت، تدارک و تکمیل پرونده ثبت جهانی بازار تاریخی اراک در دست تهیه است. به گفته معاون میراث فرهنگی مرکزی با انتخاب مشاور تا پایان مهر موارد اصلی پرونده تکمیل می‌شود که مرمت اصولی نیز یکی از همین موارد است. حسین محمودی با بیان اینکه ثبت جهانی بازار تاریخی اراک زمینه‌ساز توسعه گردشگری و رونق اقتصادی خواهد بود، می‌افزاید: «۲۱ سرای بازار تاریخی اراک از ویژگی‌های تاریخی ارزشمند این بازار است زیرا هر یک پلان معماری متفاوتی دارند. بازار تاریخی اراک یک بازار مهندسی‌ساز است به این معنا که دسترسی به هر سرا جداست و مانند دیگر بازارهای سرپوشیده نیست که دسترسی به سراها فقط از راسته اصلی امکان‌پذیر باشد. ساخت شهر اراک با توجه به جانمایی و چهارسوی بازار شکل گرفت.»
مسیر داخلی بازار تاریخی اراک بر خلاف بازارهای دیگر به صورت منحنی نیست و تقارن هندسی دارد. این بازار دارای دو محور عمود برهم است. گذرهای فرعی عمود بر دو گذر اصلی ساخته شده‌اند. سقف بازار گنبدی است و در مرکز هر گنبد نور گیر چند ضلعی تعبیه شده که علاوه نورگیری وتهویه را بر عهده دارد.
بازار ۱۴ هکتاری
بازار تاریخی اراک یکی از ۱۳ بازار سرپوشیده ایران و یکی از جاذبه‌های فرهنگی و اقتصادی مهم در شهر اراک است که سال ۱۲۲۸ هجری قمری (۲۱۹ سال پیش) در زمان فتحعلی‌شاه قاجار، از سوی یوسف‌خان گرجی در بافت مرکزی سلطان آباد (نام قدیم اراک) ساخته شد. در این مجموعه ۱۴ هکتاری حمام، مسجد، مدرسه، آب انبارها، گذرها و کاراوانسراها نیز بنا شده‌اند. این بازار سال ۱۳۵۵ به ثبت ملی رسید.
