به گزارش مشرق، بازارهای مالی ایران از ابتدای هفته جاری بار دیگر به صحنه‌ای برای واکنش شتابزده بدل شد؛ این‌بار به واسطه انتشار خبرهای منفی از عدم تصویب قطعنامه تمدید تعلیق تحریم‌های ایران و زمزمه فعال شدن مکانیسم ماشه.
افزایش ناگهانی نرخ ارز و طلا در روزهای اخیر ـ همانگونه که سابقه نشان می‌دهد ـ بیش از آنکه بر پایه تحولات واقعی اقتصادی باشد، حاصل موج‌سازی روانی و التهاب‌آفرینی سوداگران داخلی و بهره‌گیری آن‌ها از خوراک رسانه‌ای خارجی است.
بازار ارز و طلا این روزها یک سناریوی آشنا را تکرار می‌کند؛ سناریویی که بارها و بارها در حافظه اقتصادی کشور ثبت شده است: یک خبر یا رخداد سیاسی، شکل‌گیری موجی از هیجان، هجوم خریداران بی‌برنامه، و سپس بازگشت تند قیمت‌ها به مسیر اصلی. جرقه این نوسان اخیر همان خبر عدم تمدید تعلیق تحریم‌ها و آغاز فعال‌سازی مکانیسم ماشه بود؛ خبری که با مهارت، به ابزار تبلیغاتی جریان‌های معاند و اسلحه‌ای برای دلالان ارزی تبدیل شد.
تکرار چرخه هیجان و فروکش
این نخستین بار نیست که بازار در برابر شوک‌های سیاسی یا بین‌المللی چنین رفتاری نشان می‌دهد. طی دو دهه گذشته، از مذاکرات حساس هسته‌ای گرفته تا درگیری‌های کوتاه‌مدت نظامی، الگو همواره یکسان بوده است: ترس زودگذر، ورود سرمایه‌های هیجانی به بازار، و سپس ریزش شدید قیمت‌ها تا محدوده قبلی.
به بیان ساده، در این چرخه، تازه‌واردان همیشه بازنده اصلی هستند؛ چرا که معمولاً در اوج قیمت خرید می‌کنند و در کف قیمت مجبور به فروش می‌شوند.
تحریم‌های شورای امنیت و واقعیت پشت پرده
در همین رابطه، مجید دوستعلی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با اشاره به خبر فعال شدن مکانیسم ماشه برای بازگشت تحریم‌های سازمان ملل عنوان کرد: قطعاً آثار روانی مکانیسم ماشه نسبت به بُعد عملیاتی آن پررنگ‌تر و حائز اهمیت‌تر است.
وی ادامه داد: این اولین‌بار نیست که تحریم‌های قابل توجهی علیه جمهوری اسلامی فعال می‌شود. ایران اسلامی سال‌هاست که تحت سخت‌ترین تحریم‌ها به رهبری آمریکا قرار دارد.
نماینده مردم کرمان و راور یادآور شد: شورای امنیت تاکنون ۱۲۰ نفر را تحریم کرده، اما ایالات متحده تاکنون حدود ۲ هزار نفر را تحریم کرده است.
به گفته دوستعلی: ضمانت اجرایی تحریم‌های آمریکا بسیار قوی‌تر از ضمانت اجرایی شورای امنیت است.
آثار روانی در بازار ارز و تجربه جنگ ۱۲ روزه
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی در ادامه گفت: امروز آثار روانی اسنپ‌بک به وضوح در بازار ارز قابل مشاهده است، چرا که قیمت دلار به شکل غیرمنطقی و غیرقابل توجیه افزایش یافته است و قطعاً پس از تخلیه بار روانی مکانیسم ماشه، قیمت ارز به نرخ واقعی خود بازخواهد گشت.
وی یادآور شد که: در جنگ دوازده روزه با رژیم صهیونیستی نیز قیمت دلار در بازار غیررسمی به شکل غیرمنطقی افزایش یافت و بعد از پایان جنگ به قیمت‌های قبلی خود بازگشت.
ذخایر ارزی مطلوب، مشکل واقعی وجود ندارد/هشدار به سوداگران و اخلالگران بازار
نماینده مردم کرمان اظهار کرد: لازم است تا بانک مرکزی و نهادهای اقتصادی دولت مانع از اثرگذاری روانی مکانیسم ماشه بر اقتصاد کشور شوند، چرا که ذخایر طلا و ارز کشور در شرایط خوب و مطلوبی قرار دارد و اگر بُعد روانی مدیریت شود، از نظر اقتصادی مشکلی وجود ندارد.
این نماینده مجلس یادآور شد: متأسفانه سوداگران و اخلالگران بازار ارز از شوک‌های سیاسی سوءاستفاده می‌کنند و با ایجاد نگرانی در مردم موجب افزایش نرخ ارز می‌شوند. در این مواقع لازم است تا دستگاه‌های نظارتی و قضایی برخوردی جدی با این اخلالگران داشته باشند.
* سرمایه‌گذاری یا قمار؟
مرور تجربه‌های مشابه ـ از دوره‌های تشدید تحریم‌ها تا حوادث نظامی ـ یک واقعیت غیرقابل انکار را عیان می‌کند: جهش‌های ناشی از شوک روانی در بازار ارز نه‌تنها ماندگار نیست، بلکه طبق روال، با اصلاح شدید همراه است.
افزایش اخیر دلار نیز، بر پایه شاخص‌های اقتصادی، فاقد پشتوانه بنیادی است و بیشتر محصول ترس‌آفرینی و فضاسازی داخلی و خارجی است.
کارشناسان با اشاره به مفهوم «الگوی هیجان–ریزش» هشدار می‌دهند که بسیاری از تازه‌واردان سهم خود را در بالاترین قیمت‌ها خریده و بلافاصله با کاهش ارزش سرمایه مواجه می‌شوند. این نوع خرید در اوج هیجان سیاسی، نه سرمایه‌گذاری، بلکه یک قمار پرریسک با احتمال باخت قطعی است.
همانگونه که بانک مرکزی بارها اعلام کرده، ذخایر طلا و ارز کشور در شرایط بسیار مطلوبی قرار دارد و نیاز واردات به‌طور کامل قابل تأمین است. حتی در صدور کامل تحریم‌های شورای امنیت، فشار واقعی بر بازار ارز محدود خواهد بود.
تاریخ اقتصادی ایران نشان می‌دهد که واکنش عجولانه به اخبار سیاسی، خطای سرمایه‌گذاری نابخشودنی است. اکنون که ابعاد محدود اثرگذاری مکانیسم ماشه روشن است، بهترین تصمیم برای مردم، صبر، پایبندی به تحلیل و بی‌اعتنایی به موج‌سواری دلالان است؛ تا این چرخه پرهزینه برای سرمایه‌گذاران خرد بار دیگر تکرار نشود.
