به گزارش نیویورک‌تایمز، این کشتی‌های لرزان و کهنه، خطرات وخیمی برای محیط زیست ایجاد می‌کنند و این روند، یک اقتصاد عظیم کشتیرانی غیرقانونی به‌وجود آورده که برخی کارشناسان نگرانند ممکن است پس از جنگ نیز پابرجا بماند. این وضعیت می‌تواند راه را برای کشورها هموار کند تا همچنان نظم موجود را دور بزنند؛ نظمی که در آن کشورهایی چون روسیه به‌عنوان عرضه‌کننده و چین و هند به‌عنوان مشتری عمل می‌کنند.
یان رالبی، کارشناس امنیت دریایی و بنیان‌گذار شرکت تحقیقاتی « I.R. Consilium» می‌گوید: «بسیاری می‌خواهند کار آسان را انجام دهند — یعنی تحریم‌ها را اعمال کنند — اما ما در واقع مشکل بزرگ‌تری ایجاد کرده‌ایم. تحریم‌ها آنها را از کسب‌وکار خارج نمی‌کنند، بلکه آنها را از کسب‌وکار مشروع خارج می‌کنند.» بر اساس گزارش شرکت تحقیقاتی «اس‌اند پی گلوبال مارکت اینتلیجنس»، ناوگان سایه حدود ۱۷درصد از کل نفت‌کش‌های فعال در اقیانوس‌ها را تشکیل می‌دهد. طبق تخمین‌های این شرکت، تا اوایل سال جاری میلادی ۹۴۰کشتی در این ناوگان وجود داشته که نسبت به سال گذشته ۴۵درصد افزایش یافته است. اگرچه پیش از تهاجم تمام‌عیار روسیه به اوکراین در فوریه۲۰۲۲ نیز تعدادی کشتی با مالکیت و رویه‌های کشتیرانی مشکوک فعال بودند، اما پس از شروع درگیری، این پدیده بسیار رایج‌تر شد.
تا اواخر همان سال، اروپا واردات نفت روسیه از طریق دریا را ممنوع کرد و این به آن معنا بود که روسیه ناگهان به مشتریانی مانند هند و چین برای خرید نفت خود نیاز پیدا کرد. از آنجا که کشتی‌هایش درگیر سفرهای طولانی‌تر به آن بنادر دورتر شدند، روسیه به تعداد بیشتری کشتی نیاز داشت. روسیه همچنین می‌خواست از سقف قیمتی تعیین‌شده اجتناب کند. «گروه ۷»، اتحادیه اروپا و استرالیا، شرکت‌ها را از ارائه بیمه و سایر خدمات در مواردی که نفت خام روسیه بالاتر از ۶۰دلار در هر بشکه فروخته می‌شد، منع کرده بودند؛ سقفی که اتحادیه اروپا و بریتانیا از آن زمان حتی پایین‌تر هم آورده‌اند. بنابراین، کشتی‌های وابسته به روسیه شروع به استفاده از بیمه‌های نامعتبر یا عدم استفاده از هرگونه بیمه کردند. آنها شروع به برافراشتن پرچم کشورهای ثالث و ارسال اطلاعات مکانی نادرست کردند تا محل بارگیری محموله خود را پنهان کنند. آنها با دشوار کردن تشخیص اینکه آیا نفت از روسیه آمده است یا خیر، فضایی از «انکار قابل قبول» برای خریداران نفت ایجاد کردند.
همان‌طور که این کشتی‌ها برای اقتصاد نفتی روسیه حیاتی شده‌اند، خطر نشت نفت یا دیگر فجایع دریایی را نیز به‌وجود آورده‌اند. بر اساس داده‌های «اس‌اند پی»، میانگین عمر این کشتی‌ها حدود ۲۰سال است؛ درحالی‌که این رقم برای کل ناوگان نفت‌کش‌ها ۱۳سال است. ناتالیا گوزاک، مدیر دفتر صلح سبز اوکراین می‌گوید: «فقدان بیمه همراه با کشتی‌های واقعا قدیمی، خطر یک فاجعه زیست‌محیطی را افزایش می‌دهد.» خطر زیست‌محیطی تنها تهدید موجود نیست. کشتی‌های مخفی به خرابکاری‌های زیر آب - مانند ضربه زدن به خطوط لوله یا کابل‌ها - و جلوه دادن آن به شکل یک حادثه، مظنون بوده‌اند.
ناوگان سایه یک نقطه ضعف آشکارتر نیز دارد. دفتر پاسخ‌گویی دولت آمریکا در گزارشی در این ماه نتیجه‌گیری کرد که این ناوگان «کارآیی سقف قیمت را محدود کرده است» و باعث شده پول همچنان به خزانه مسکو سرازیر شود و به این کشور در تامین مالی جنگ اوکراین کمک کند. حامیان تحریم‌ها می‌گویند این به آن معنا نیست که تحریم‌ها اشتباه بوده‌اند. بن هریس، مقام سابق وزارت خزانه‌داری دولت بایدن و از طراحان سقف قیمت اشاره کرد که تحریم‌ها، حتی اگر ناقص باشند، برای روسیه هزینه دارند. حمل نفت به هند یا چین و ایجاد ناوگان سایه پرهزینه است. او گفت: «چالش واقعی، اجرا و نظارت است.»
در حال حاضر، کشورها برای مقابله با ناوگان سایه، در حال اعمال تحریم‌های بیشتری هستند. اتحادیه اروپا تا زمان آخرین اعلامیه‌اش، بیش از ۵۰۰کشتی ناوگان سایه را در لیست تحریم‌ها قرار داده است که باعث می‌شود بنادر تمایل کمتری به همکاری با آنها داشته باشند. ایالات متحده، بریتانیا، کانادا و استرالیا نیز در حال تعقیب این کشتی‌ها هستند. هدف این است که این کشتی‌ها به طردشدگان دریاها تبدیل شوند. اما روسیه همچنان به افزودن کشتی‌های جدید برای جایگزینی آنها ادامه می‌دهد. کشتی‌های ناوگان سایه راه‌هایی برای دور زدن لیست سیاه پیدا کرده‌اند. آنها محموله‌ها را در دریا تخلیه می‌کنند، یا «پرچم‌گردانی» (flag hop) می‌کنند و ثبت خود را برای پنهان کردن هویتشان تغییر می‌دهند. در همین حال، همان‌طور که رالبی هشدار داد، غرب در حال سوق دادن روسیه به سمت ایجاد یک اقتصاد غیرقانونی گسترده است.
