مشاور امور بین‌الملل و توافقنامههای تجاری سازمان توسعه تجارت و مسئول مذاکرات تجاری ایران و اوراسیا، با اشاره به مزایای موافقت نامه کشورمان با اتحادیه اوراسیا، اعلام کرد: حتی اگر حجم تجارت ایران با کشورهای عضو اتحادیه تغییر نکند و در همان سطح سال گذشته باقی بماند، تنها به دلیل حذف تعرفه‌ها، تجار ایرانی سالانه حدود ۵۰ میلیون دلار کمتر هزینه گمرکی به گمرکات اوراسیا پرداخت خواهند کرد.
به گزارش ایرنا از روابط عمومی اتاق بازرگانی تبریز، میرهادی سیدی در نشست «تبیین ظرفیت‌های تجاری با کشورهای اوراسیا» با بیان اینکه این عدد بسیار قابل توجه است، گفت: مشابه به این وضع در واردات هم رخ می‌دهد، یعنی واردات از اوراسیا در ۸۷ درصد کدهای گمرکی، معاف از تعرفه‌ی گمرکی شده است، به‌عبارتی، وقتی کالایی از اندونزی یا کشورهای مشابه وارد می‌کنیم، میانگین تعرفه حدود ۱۷ تا ۱۸ درصد است. مثلاً در واردات ۱۰۰ میلیارد تومان کالا، نزدیک به ۲۰ میلیارد تومان صرف پرداخت تعرفه گمرکی به گمرکات می‌شود.
حال اگر همین کالا از کشورهای اوراسیا وارد شود، این هزینه‌ها حذف خواهد شد.
وی با بیان اینکه موافقتنامه اوراسیا نقطه عطفی در تجارت خارجی ایران است، تأکید کرد: باید توجه داشته باشید که موانع غیر تعرفه‌ای نیز حذف شده است و ثبت سفارش همه کالاهای ممنوع، از اوراسیا آزاد است (به استثنای معدودی کالا) و بسیاری از موانع برداشته شده و اگر مورد خاصی باقی مانده باشد، می‌توان آن را در سامانه جامع پیگیری و حل کرد. ظرفیت و عزم لازم برای عملی کردن این فرصت‌ها وجود دارد؛ کافی است فعالان اقتصادی از این امکان استفاده کنند.
مشاور امور بین‌الملل و توافقنامههای تجاری سازمان توسعه تجارت گفت: تعداد موافقت‌نامه‌های تجاری در جهان طی سه دهه از حدود ۷۰ مورد به بیش از ۷۰۰–۸۰۰ مورد رسیده است. این روند صعودی نشان می‌دهد کشورها حتی برای تولید ساده‌ترین کالاها مانند دوچرخه، نیازمند توافق‌های تجاری هستند. ترکیه امروز ۲۳ موافقتنامه تجارت آزاد دارد که هرکدام حدود ۴ هزار ردیف تعرفه‌ای (HS Code) را صفر کرده‌اند. در حالی‌که ایران پیش از موافقتنامه اوراسیا تنها ۶ موافقتنامه دوجانبه داشت که در مجموع هزار قلم کالا را پوشش می‌داد و حتی یک قلم هم تعرفه‌اش صفر نشده بود. به همین دلیل این موافقتنامه با اوراسیا متفاوت است و نقطه عطفی در تجارت خارجی ما محسوب می‌شود.
مسئول مذاکرات ایران با اوراسیا، درباره نتایج این توافق توضیح داد: پیش از اجرا، صادرات ایران به اوراسیا به‌طور متوسط سالانه ۶۰۰ میلیون دلار بود، اما پس از آغاز موافقتنامه، صادرات به‌تدریج افزایش یافت و سال گذشته به حدود ۲ میلیارد دلار رسید؛ یعنی بیش از سه برابر رشد، آن هم در شرایطی که با مشکلات حمل‌ونقل، محدودیت‌های ارزی و موانع دیگر روبه‌رو بودیم. حتی در همان سال نخست، صادرات ایران به اوراسیا حدود ۸۰ درصد رشد کرد که بی‌سابقه بود.
سیدی با اعلام اینکه از ۲۵ اردیبهشت ماه سال جاری اجرای موافقتنامه تجارت آزاد آغاز شده است، گفت: موافقتنامه اوراسیا از نظر حجم و اهمیت، بی‌سابقه است و مفصل‌ترین و جدی‌ترین توافق تجاری ایران در طول تاریخ ۴۶ ساله اخیر محسوب می‌شود و اگرچه به نام یک «موافقتنامه» شناخته می‌شود، در عمل توافقی پنج‌جانبه است؛ زیرا اتحادیه اقتصادی اوراسیا متشکل از پنج کشور است و همه آنها نسبت به مفاد آن متعهدند. بنابراین توافق حاضر، صرفاً یک توافق دوجانبه نیست و یک توافق با ۵ کشور است و در عمل ۵ موافقتنامه محسوب می‌شود.
وی افزود: این پنج کشور در سطوح مختلف توسعه قرار دارند. برای نمونه، اگر شرکتی بزرگ و پیشرفته با خطوط تولید مدرن و استانداردهای جهانی باشد، می‌تواند وارد بازار روسیه شود؛ بازاری که استانداردهای آن در برخی بخش‌ها با کشورهای اروپایی برابری می‌کند. اما شرکت‌های کوچک‌تر یا در حال رشد می‌توانند بازارهایی مانند ارمنستان، قزاقستان یا قرقیزستان را انتخاب کنند. به‌بیان دیگر، هر شرکت بسته به ظرفیت و بلوغ خود می‌تواند بازاری متناسب با خود در میان این پنج کشور بیابد. بنابراین نباید تصور کنیم این بازارها برای ما مناسب نیستند؛ بلکه فرصت‌های متنوعی برای همه سطوح تولیدکنندگان وجود دارد.
سیدی با اشاره به اینکه ویژگی مهم دیگر این توافق، جامعیت آن است، خاطرنشان کرد: در طول ۴۶ سال گذشته، دستیابی به این سطح از کاهش تعرفه‌ها تقریباً غیرممکن به‌نظر می‌رسید. همواره وقتی بحث کاهش تعرفه مطرح می‌شد، با مقاومت مواجه می‌شدیم، اما اکنون در قالب این موافقنامه، یک‌شبه برای ۸۷ درصد کالاها میان پنج کشور تعرفه‌ها صفر شد. این یعنی صادرات ما به این کشورها بدون تعرفه انجام می‌شود و واردات از آنها نیز بدون پرداخت تعرفه خواهد بود. این فرصت بزرگی است که باید از آن نهایت استفاده را ببریم.
مشاور امور بین‌الملل و توافقنامههای تجاری سازمان توسعه تجارت و مسئول مذاکرات تجاری ایران و اوراسیا، در تشریح اهمیت موافقتنامه تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا گفت: کشورهای عضو اوراسیا سالانه بین ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیارد دلار واردات دارند، یعنی ما با بازاری بزرگ و پرتقاضا روبه‌رو هستیم و همین باید حساسیت ما را برای استفاده از این فرصت افزایش دهد.
سیدی با اشاره به اینکه هشت سال درگیر مذاکرات این موافقتنامه بوده است، گفت: همه این تلاش‌ها زمانی به ثمر می‌نشیند که فعالان اقتصادی از آن استفاده کنند. ما پلی زده‌ایم؛ اگر کسی از روی آن عبور نکند، سرمایه و زحمت ما به هدر خواهد رفت.
وی افزود: پیش‌تر موافقت‌نامه‌ای موقت و سه‌ساله داشتیم که تمدید شد و در مجموع پنج سال و نیم ادامه یافت. اما این توافقنامه دائمی است و همین ویژگی اهمیت آن را دوچندان می‌کند. برای مقایسه، توافق قبلی تنها ۴۰۰ تا ۵۰۰ قلم کالا را شامل می‌شد و از آن میان تنها حدود ۱۵۰ قلم تعرفه اوراسیا به صفر رسید. اما در این توافق جدید، بیش از ۴۶۰۰ قلم کالا مشمول تعرفه صفر شده‌اند.
سیدی در ادامه با اشاره به ضرورت این‌گونه توافقات با طرح این سوال که چرا به موافقت‌نامه‌های تجاری نیاز داریم؟ افزود: ۷۰ سال پیش شاید چنین ضرورتی احساس نمی‌شد. ۳۵ سال پیش در جهان حدود ۷۰ موافقتنامه وجود داشت، اما امروز تعداد آنها به بیش از ۸۰۰ رسیده است. کشورها دریافته‌اند که بدون توافق‌های تجاری نمی‌توانند در اقتصاد جهانی حضور مؤثر داشته باشند. پایان جنگ سرد، گسترش فناوری‌های ارتباطی و تغییر ساختار تولید جهانی همه باعث شده‌اند که تجارت آزاد به یک الزام تبدیل شود. برای ما اما هنوز دیوار موانع سیاسی، به‌دلیل تحریم‌ها بالاست و تجارت در سایه سیاست قرار دارد.
وی خاطرنشان کرد: ساختار تولید جهانی تغییر کرده است. امروز حتی تولید یک دوچرخه هم نیازمند واردات قطعات از چند کشور مختلف است. تولید خودرو که جای خود دارد و نیازمند همکاری ده‌ها تأمین‌کننده بین‌المللی است. در چنین شرایطی، موافقت‌نامه‌های تجاری نقش هماهنگ‌کننده را دارند؛ موانع را برمی‌دارند، هزینه و زمان ترخیص را کاهش می‌دهند و امکان حضور در زنجیره‌های تأمین جهانی را فراهم می‌کنند. اگر این هماهنگی‌ها نباشد، حتی کالاهای ساده هم مزیت رقابتی خود را از دست می‌دهند.
سیدی تأکید کرد: چه بخواهیم چه نخواهیم، تولید در جهان به سمت زنجیره‌های تأمین بین‌المللی حرکت کرده است. اگر می‌خواهیم در این بازی حضور داشته باشیم، باید به جذب سرمایه‌گذاری خارجی، استفاده از موافقت‌نامه‌های تجاری و تسهیل تجارت توجه کنیم؛ در غیر این صورت، از رقابت جهانی عقب خواهیم ماند.
امیرعلی صدر دادرس، مدیر فناوری اطلاعات اتاق بازرگانی ایران، با اشاره به تغییرات سامانه گواهی مبدا از ابتدای سال گفت: سامانه جدید با هدف تسهیل فرآیندها راه‌اندازی شده و حتی امکان استفاده از طریق تلفن همراه نیز فراهم است. سامانه قبلی با برخی مشکلات امنیتی مواجه بود، اما در نسخه جدید این مشکلات رفع شده و امکانات تازه‌ای همچون پشتیبانی از توافقات D۸ ( گروه هشت کشور اسلامی درحال توسعه شامل اندونزی، ایران، بنگلادش، پاکستان، ترکیه، مالزی، مصر و نیجریه ) و اتحادیه اقتصادی اوراسیا با کد تعرفه‌های جدید به آن افزوده شده است.
وی افزود: این سامانه به‌طور روزانه در حال توسعه است و همکاران ما در اتاق ایران به‌طور مستمر امکانات جدیدی به آن اضافه می‌کنند. البته ادعا نداریم که سامانه بی‌نقص است، اما با دریافت پیشنهادات و بازخوردهای کاربران، اصلاحات لازم را اعمال خواهیم کرد.
دادرس توضیح داد: سامانه cscs.ir به‌عنوان یک سامانه واحد طراحی شده که اطلاعات مربوط به کارت بازرگانی، کارت عضویت و گواهی مبداء را یکپارچه ارائه می‌کند. تمامی اطلاعیه‌ها، دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های مرتبط نیز از طریق همین سامانه در دسترس فعالان اقتصادی قرار دارد.
نعیمه فتح اله نجارباشی، مسئول امور سامانه کارت بازرگانی و گواهی مبدأ اتاق بازرگانی ایران هم به تشریح سامانه جدید پرداخت و افزود: در سامانه جدید صدور گواهی مبدأ، امکان درخواست غیر حضوری برای فعالان اقتصادی فاقد کارت بازرگانی میسر شده است.
وی در ادامه به‌صورت عملی فعالیت در فضای سامانه‌ی جدید را تشریح کرد.
نشست ۲ روزه «تبیین ظرفیت‌های تجاری با کشورهای اوراسیا» با حضور میرهادی سیدی، مسئول مذاکرات تجاری ایران و اوراسیا و مدیران حوزه فاوا و خدمات بازرگانی اتاق ایران، به همراه آشنایی با فرآیند سامانه جدید صدور گواهی مبدا و با شرکت اعضای اتاق تبریز و همچنین فعالان اقتصادی مرند، جلفا و نوردوز، در اتاق بازرگانی تبریز و شهرستان جلفا برگزار شد.
اتحادیه اقتصادی اوراسیا شامل بلاروس، قزاقستان، روسیه، قرقیزستان و ارمنستان از ۱۰ سال گذشته فعالیت خود را شروع کرده‌است؛ اتحادیه‌ای که اعضای آن دی ماه ۱۴۰۳ با عضویت ایران موافقت کردند تا کالاهای ایرانی با تسهیلات بیشتری در بازارهای آنها مبادله شود.
