به گزارش اقتصادنیوز، توافق اخیر ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که با میانجیگری مصر در قاهره به سرانجام رسید، بنا بر تحلیل کارشناسان فراتر از یک توافق هسته‌ای ساده قلمداد می‌شود.
علی مطهری، نایب رئیس پیشین مجلس در گفتگو با اکوایران، ابعاد مختلفی از توافق هسته‌ای، مناسبات ایران با کشورهای منطقه و چشم‌انداز دیپلماسی بین‌المللی کشور را بررسی کرده است.
علی مطهری در ارزیابی خود از توافق اخیر ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، این اقدام را مثبت توصیف کرد و گفت: این توافق ایران را از اتهام پنهانکاری مبرا می‌کند و بخشی از خواسته‌های اروپا و آمریکا را نیز برآورده می‌سازد. اگر اعلام می‌کردیم که تحت نظارت آژانس قرار نمی‌گیریم، بهانه‌ای به دست آمریکا و اسرائیل داده بودیم تا دست به حمله مجدد بزنند. با این توافق تا حدی آن‌ها را خلع سلاح کردیم. حال باید دید در عمل چگونه پیش خواهد رفت.
او با اشاره به سازوکار توافق افزود: ابتدا باید گزارشی به آژانس ارائه کنیم که وضعیت چگونه است. این گزارش ابتدا باید به تأیید شورای عالی امنیت ملی برسد و سپس برای آژانس ارسال شود. آژانس نیز مطابق این گزارش ناظری را اعزام خواهد کرد.
مطهری این روند را عاملی بازدارنده در برابر مکانیسم ماشه دانست و توضیح داد: یکی از درخواست‌های اروپا برای توقف مکانیسم ماشه، مسئله نظارت آژانس بود. موضوع دیگر محل اورانیوم ۶۰ درصد بود که خود ما هم اعلام کرده‌ایم دقیقاً نمی‌دانیم کجاست. شاید در جریان نظارت‌ها این مسئله مشخص شود. مورد سوم هم مذاکره و توافق با آمریکاست که مسئله جداگانه‌ای است.
نماینده ادوار مجلس ادامه داد: همین توافق با آژانس می‌تواند گامی برای متوقف‌کردن اسنپ‌بک باشد. باید دید در عمل چه نتیجه‌ای خواهد داشت. ایران نیز اعلام کرده که اگر اقدام نظامی یا تهدیدی علیه کشور صورت گیرد، این توافق لغو خواهد شد.
در پاسخ به پرسشی درباره موضع‌گیری‌های مخالفان داخلی، از جمله برخی تندروها، مطهری عنوان کرد: این مخالفت‌های داخلی می‌تواند پشتیبان این توافق باشد. طرف غربی احساس می‌کند که در داخل ایران افرادی هستند که به مواضع تندتر اعتقاد دارند و این اتفاقاً کمکی برای پیشبرد توافق است؛ البته که نمایندگانی که در مجلس اعتراض می‌کنند وظیفه خود را انجام می‌دهند. طبق قانون، مجلس خواستار قطع ارتباط با آژانس و جلوگیری از ورود بازرسان بود، اما عراقچی و شورای عالی امنیت ملی پاسخ دادند که این سیاست در راستای مصوبات شورای عالی امنیت ملی و تحت نظارت آن اجرا شده است. بنابراین این مخالفت‌ها نمی‌تواند آسیب جدی به توافق وارد کند.
مطهری در بخش دیگری از سخنان خود به نقش مصر در تحولات منطقه‌ای و میانجیگری احتمالی این کشور اشاره کرد و گفت: مواضع مصر تا حدودی به ایران نزدیک شده و نگاه جدیدی به کشور ما دارند. چند سال پیش مصر، عربستان، اردن و بسیاری از کشورهای عربی، ایران را دشمن خود می‌دانستند. اما اکنون به همان نگاهی رسیده‌اند که ایران از ابتدا داشت. آن‌ها متوجه شده‌اند که دشمن اصلی‌شان اسرائیل است و به کمک ایران نیاز دارند. مصر قوی‌ترین کشور عربی است و ارتش بزرگی دارد و از جانب اسرائیل احساس خطر می‌کند. روند تحولات به گونه‌ای است که در موضوع رفح، قرارداد مصر با اسرائیل عملاً لغو شده و احتمال ورود این کشور به جنگ مطرح است. در چنین شرایطی نیاز آن‌ها به همکاری با ایران بیشتر شده و به نظر می‌رسد روابط ایران و مصر به تدریج رو به بهبود برود.
او ادامه داد: مصر پیش‌تر پیشنهاد تشکیل ناتوی عربی را مطرح کرده بود که شامل مصر، عربستان، الجزایر، مراکش و یکسری کشورهای عربی می‌شد و هدف آن واکنش نظامی به تهدیدات اسرائیل بود. البته اگر این طرح به کشورهای اسلامی تعمیم داده می‌شد بهتر بود اما همین اقدام نشان می‌دهد که آن‌ها احساس خطر کرده‌اند.
مطهری تاکید کرد: مصر که همواره کشوری وابسته به آمریکا و محافظه‌کار بوده، اکنون مواضعی مثبت اتخاذ کرده که به نفع ایران است. از جنبه فرهنگی هم مصر اهمیت ویژه‌ای دارد و در جهان اسلام، کشورهایی مانند مصر، عربستان، ایران و عراق الهام‌بخش مسلمانان هستند.
در ادامه، درباره این احتمال که نقش میانجیگری مصر می‌تواند پیامی مثبت از سوی ایران به آمریکا برای احیای روابط باشد، مطهری توضیح داد: بعید به نظر می‌رسد. مسئله ایران و آمریکا جداست. ایران باید به صورت جدی و مستقل موضوع خود را با آمریکا حل کند؛ موضوعی که البته در ظاهر حل‌نشدنی به نظر می‌رسد. با این حال، همین که ایران بتواند فاصله‌ای میان آمریکا و اسرائیل ایجاد کند اقدامی مثبت خواهد بود.
او درباره سفر پیش‌روی مسعود پزشکیان به نیویورک نیز گفت: به نظر من اگر در این سفر، درخواست ملاقاتی از سوی ترامپ مطرح شود و پزشکیان شرط بگذارد که آمریکا الزام غنی‌سازی صفر را کنار بگذارد، ما می توانیم آماده ملاقات و گفت‌وگو باشیم. این اقدام می‌تواند فرصت خوبی برای آغاز دیپلماسی باشد. با چنین پیش‌شرطی و تضمین‌های طرف آمریکایی، امکان فراهم‌شدن مقدمات دیپلماسی میان ایران و آمریکا وجود دارد.
نماینده پیشین مجلس در پایان تأکید کرد: چنین اقدامی اثر مثبتی خواهد داشت، چرا که مردم ایران به دنبال حل مسائل از مسیر دیپلماسی هستند. تجربه نشان داده که به دلیل زورگویی‌های آمریکا، مذاکرات به نتیجه نرسیده است. حتی اگر حمله مجددی علیه ایران صورت گیرد، مردم با اتحاد بیشتری پاسخ خواهند داد تا اینکه ما دائماً از مذاکره فرار کنیم. البته همه این تصمیمات باید در شورای عالی امنیت ملی و با تأیید رهبری مطرح و تصویب شود.
