به گزارش اقتصادنیوز، وحید شقاقی شهری، کارشناس اقتصادی در گفتگو با اقتصادنیوز درباره پیامدهای فعال‌سازی مکانیزم ماشه گفت: دیدگاه‌ها نسبت به این موضوع متفاوت است. برخی معتقدند بازگشت 6 قطعنامه شورای امنیت فراتر از تحریم‌های ثانویه آمریکا نیست؛ بنابراین تأثیر اقتصادی چندانی نخواهد داشت.
وی ادامه داد: گروه دوم بر این باورند که مکانیسم ماشه، بهانه و ابزار تازه‌ای در اختیار آمریکا و اسرائیل قرار می‌دهد تا فشارهای بیشتری علیه ایران اعمال کنند؛ من با این دیدگاه موافق هستم.
این کارشناس اقتصادی افزود: هرچند تحریم‌های بازگشتی، تفاوتی ماهوی با تحریم‌های ثانویه آمریکا ندارند، اما نکته مهم این است که این‌بار، یک پوشش قانونی به اقدامات آمریکا داده می‌شود. در گذشته، واشنگتن به تنهایی و بدون پشتوانه حقوقی تحریم‌ها را اجرا می‌کرد؛ اما اکنون با فعال شدن مکانیزم ماشه، همان تحریم‌ها مشروعیت بین‌المللی پیدا می‌کند.
شقاقی شهری تأکید کرد: این شرایط به آمریکا و اسرائیل امکان می‌دهد کشورهای بیشتری را برای همراهی در تحریم‌ها متقاعد کنند. اگر قبلا برخی کشورها به دلیل فقدان مبنای حقوقی از همراهی کامل با آمریکا خودداری می‌کردند، حالا با بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت، توجیه لازم برای پیوستن به تحریم‌ها فراهم خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: از این منظر، مکانیزم ماشه نه تنها به معنای فشار اقتصادی مستقیم است، بلکه فضای همکاری‌های بین‌المللی ایران را نیز محدودتر خواهد کرد. بانک‌ها و شرکت‌هایی که تاکنون با احتیاط حاضر به همکاری بودند، اکنون به بهانه مشروعیت حقوقی تحریم‌ها ممکن است به طور کامل تعاملات خود با ایران را متوقف کنند.
این کارشناس اقتصادی گفت: مکانیسم ماشه در ظاهر تفاوتی با تحریم‌های گذشته ندارد، اما در عمل می‌تواند دامنه و عمق محدودیت‌ها علیه اقتصاد ایران را افزایش دهد؛ این ابزار تازه فشارها را قانونمندتر جلوه داده و مسیرهای همکاری ایران با جهان را بیش از پیش دشوار خواهد کرد.
شقاقی شهری با اشاره به سناریوهای پیش‌روی سه کشور اروپایی در قبال مکانیسم ماشه اظهار داشت: پیش‌بینی من این است که اروپایی‌ها به هیچ‌وجه این ابزار را از دست نخواهند داد. همچنین در حال حاضر تمایل اصلی آن‌ها این است که فعال‌سازی مکانیزم ماشه را برای چند ماه به تعویق بیندازند، تا بتوانند در این فاصله امتیازات بیشتری از ایران بگیرند.
وی گفت: رویکرد سه کشور اروپایی عمدتا بر تمدید سه‌ماهه یا شش‌ماهه متمرکز است، اما اگر ایران با این سناریو موافقت نکند، به سمت سناریوی دوم؛ یعنی فعال‌سازی مکانیزم ماشه خواهند رفت. در واقع، طرف ایرانی به‌خوبی می‌داند که اروپایی‌ها به دنبال گرفتن امتیاز در ازای تعویق هستند.
او ادامه داد: باید در نظر داشت که حتی اگر ایران با تعویق شش‌ماهه موافقت کند و امتیازات لازم را بدهد، این احتمال وجود دارد که اروپایی‌ها پس از گذشت شش ماه باز هم مکانیزم ماشه را فعال کنند. به همین دلیل، این رویکرد می‌تواند به معنای از دست رفتن هر دو طرف باشد؛ هم دادن امتیاز و هم مواجه شدن دوباره با فعال‌سازی تحریم‌ها.
این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: اروپایی‌ها قابل اعتماد نیستند و شمشیر مکانیزم ماشه را همچنان بالای سر ایران نگه داشته‌اند؛ از این ابزار به‌عنوان اهرم فشار استفاده می‌کنند و بعید است آن را کنار بگذارند.
وی تأکید کرد: به نظر می‌رسد مذاکره‌کنندگان ایرانی حاضر به پذیرش پیشنهاد تمدید نخواهند شد، مگر آن که شرایط کشور به گونه‌ای باشد که تنها هدف، خرید زمان و گرفتن فرصت باشد. در این صورت ممکن است امتیازاتی به اروپایی‌ها داده شود، اما تجربه نشان داده که این کشورها در نهایت مکانیزم ماشه را فعال خواهند کرد.
شقاقی شهری در سخنان خود گفت: سناریوی محتمل آن است که اروپا ابتدا به‌دنبال تمدید کوتاه‌مدت برای کسب امتیازات بیشتر باشد، اما در نهایت فعال‌سازی مکانیزم ماشه را در دستور کار خود قرار خواهد داد.
کارشناس اقتصادی درباره پیامدهای احتمالی فعال شدن مکانیزم ماشه بر بازارهای داخلی گفت: شدت تحریم‌ها در صورت عملیاتی شدن این سازوکار افزایش خواهد یافت و همین موضوع بهانه‌ای در اختیار آمریکا قرار می‌دهد تا به جای استفاده صرف از ابزار تهدید، کشورهای مختلف را به‌صورت قانونی مجاب کند که با ایران همکاری نکنند.
وی بیان کرد: در چنین شرایطی طبیعتا بر شدت تحریم‌ها افزوده می‌شود و نخستین بازاری که واکنش نشان می‌دهد، بازار ارز و طلاست. این دو بازار همواره نسبت به نااطمینانی‌های سیاسی و اقتصادی حساس بوده‌اند و فعال شدن مکانیزم ماشه می‌تواند موج جدیدی از افزایش قیمت‌ها را در آن‌ها رقم بزند.
این کارشناس اقتصادی درباره وضعیت بازارها پس از فعال شدن مکانیسم ماشه، خاطرنشان کرد: بازار مسکن نیز که هم‌اکنون در وضعیت رکود سنگین قرار دارد، با تداوم همین شرایط مواجه خواهد شد. همچنین بازار سرمایه ایران هم در صورت بازگشت تحریم‌ها و تشدید محدودیت‌ها، حال و روز خوشی نخواهد داشت و چشم‌انداز مثبتی پیش روی بورس نخواهد بود.
وی تصریح کرد: در مقابل، این وضعیت بیشتر به نفع بازار ارز و طلا تمام خواهد شد. افزایش نرخ دلار و رشد بهای طلا در چنین فضایی محتمل است؛ چراکه مکانیزم ماشه هم خطر تحریم‌های شدیدتر را افزایش می‌دهد و هم بهانه جدیدی به دست اسرائیل برای اقدامات نظامی می‌دهد؛ اقداماتی که حتی اگر مقطعی و کوتاه‌مدت باشد بر انتظارات و فضای روانی بازارها اثر منفی خواهد گذاشت.
شقاقی شهری گفت: فعال شدن مکانیزم ماشه نااطمینانی اقتصادی را تشدید می‌کند و همین نااطمینانی بیشترین تأثیر را بر بازار ارز و طلا خواهد گذاشت؛ این دو بازار در کوتاه‌مدت شاهد واکنش شدید خواهند بود، در حالی که بورس و مسکن درگیر رکود و افت بیشتری می‌شوند.
کارشناس اقتصادی در ادامه تحلیل‌های خود درباره تبعات احتمالی فعال شدن مکانیزم ماشه به ریشه‌های داخلی ضعف اقتصاد ایران اشاره کرد و گفت: ما در ابتدا بازی را اشتباه شروع کردیم؛ باید گفت وقتی کشوری از همان ابتدا برگ‌های اشتباه در دست بگیرد، در لحظات حساس و پایانی عملا برگی برای برنده شدن ندارد. همچنین امروز اقتصاد ایران با ناترازی‌های شدید، شکنندگی بالا، تورم‌های سهمگین و گسترش دامنه فقر مواجه است؛ این شرایط موجب شده است که موقعیت چانه‌زنی کشور در عرصه بین‌المللی بسیار ضعیف شود.
وی افزود: اگر در داخل کشور اصلاحات اقتصادی جدی انجام شده بود، امروز برگ‌های برنده‌ای در اختیار داشتیم، اما اکنون تنها راه برای بازسازی این توان، تغییر ریل حکمرانی اقتصادی به سمت مردم و بخش خصوصی است. باید تصمیم گرفته شود که آیا می‌خواهیم همچنان در اقتصاد رانتی، شبه‌دولتی و انحصاری باقی بمانیم یا به سمت مشارکت گسترده آحاد جامعه و حضور بخش خصوصی حرکت کنیم.
شقاقی شهری با اشاره به سختی این تصمیمات تأکید کرد: اصلاحات ساختاری در اقتصاد، هزینه‌های زیادی دارد؛ چراکه ذی‌نفعان بزرگی پشت پرده این ساختار رانتی وجود دارند و طی بیست تا سی سال گذشته همواره مانع از اجرای اصلاحات شده‌اند، اما هرچه زودتر این ریل تغییر کند به نفع کشور خواهد بود.
او ادامه داد: اگر دولت و حاکمیت تصمیم بگیرند فضای اقتصاد را برای بخش خصوصی باز کنند، اجازه دهند نوآوری، خلاقیت و ایده‌های تازه در بستر رقابتی واقعی شکل بگیرد، بخشی از مشکلات داخلی قابل رفع خواهد بود، اما با تداوم شرایط کنونی که اقتصاد در اختیار گروه‌های محدود شبه‌دولتی و انحصاری است؛ نه‌تنها اوضاع بهتر نخواهد شد، بلکه برگ‌های برنده حداقلی هم از دست خواهد رفت.
این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: امروز، کشور در نقطه‌ای ایستاده است که باید تصمیمی جدی برای آینده اقتصادی خود بگیرد. یا با هزینه‌های کوتاه‌مدت اصلاحات، مسیر توسعه و رضایتمندی عمومی را باز کند یا همچنان در مسیر فعلی باقی بماند و با کاهش روزافزون ظرفیت‌های خود، فرصت‌هایش را از دست بدهد.
به گفته شقاقی شهری «اصلاحات اقتصادی سنگین است، اما دیر نشده است. همچنین هر میزان که تغییر ریل حکمرانی به سمت مشارکت مردم و بخش خصوصی به تأخیر بیفتد، بحران‌ها عمیق‌تر و برگ‌های برنده کم تری برای کشور باقی خواهد ماند».
